Havaların isinməsi ilə ilan sancmaları artır Toksikoloqdan XƏBƏRDARLIQ

Havaların isinməsi ilə əlaqədar olaraq son günlər ölkənin müxtəlif ərazilərində ilan sancması hadisələrinin artdığı müşahidə olunur.

Mövzu ilə bağlı Redaktor.az-a açıqlama verən Azərbaycanın baş toksikoloqu, ATU-nun xarici tələbələrlə iş üzrə dekanı İsmayıl Əfəndiyev bildirdi ki, ilan sancması hallarına xüsusilə yaz və yay aylarında daha tez-tez rast gəlinir:

"Hər il dünyada 5 milyona yaxın insan ilan sancmasına məruz qalır, onlardan təxminən 100 min nəfər bu səbəbdən həyatını itirir. Azərbaycanda isə ildə orta hesabla 100-ə yaxın kəskin gürzə zəhəri ilə zəhərlənmə faktı qeydə alınır. Azərbaycanda ən təhlükəli ilan növü Cənubi Qafqaz gürzəsidir (Macrovipera lebetina obtusa). Bu ilan 1.5 metr uzunluğa və 1.5 kiloqram çəkiyə çata bilir. Rəngi boz-qəhvəyi çalarlarında olur və belində tünd qonur xallar yerləşir. İnsanlara əsasən ayaq və qol nahiyələrindən hücum edir. Hadisələrin 98%-i məhz ətrafların distal nahiyəsində müşahidə olunur. Gürzə ilanı sancdıqda qısa müddətdə güclü ağrı və ödem yaranır. Bəzən zəhərlənmə əlamətləri dərhal ortaya çıxmasa da, hər bir sancma halı ciddi tibbi nəzarət tələb edir".

Baş toksikoloq qeyd etdi ki, ilan sancması zamanı yaralanan şəxs panikaya düşməməli, sakit qalmalı və hərəkət etməməlidir:

"Zərərçəkmişin qol və ya ayağı ürək səviyyəsindən aşağıda saxlanmalı, yara nahiyəsini sıxan paltar və zinət əşyaları dərhal çıxarılmalıdır. Yaraya spirt və ya antiseptiklərlə ilkin təmizləmə aparıla bilər, lakin ilan dişlədiyi yeri kəsmək, yandırmaq, buza tutmaq və ya sıxıcı sarğı qoymaq qəti qadağandır. Elastik bintlə təzyiqli sarğı yalnız həkim məsləhəti ilə mümkündür.

İlan sancmaları daha çox aprel ayının ortalarından başlayaraq oktyabrın sonunadək müşahidə edilir. Zərdab yalnız zəhərin sistem təsiri müşahidə edilən hallarda huş pozğunluğu, şişin sürətlə artması, qanın laxtalanmasında pozuntular zamanı istifadə olunmalıdır. Əks halda zərdabın istifadəsi tövsiyə edilmir. Müasir dövrdə tikinti işlərinin çoxalması, əhalinin hərəkətliliyi və təbiətə çıxışların artması ilə ilanların təbii yaşayış mühitinə müdaxilələr çoxalıb və bu da sancma hallarının sayını artırır".

İsmayıl Əfəndiyev ilan sancmasından qorunmaq üçün bir sıra mühüm tədbirləri qeyd etdi:

"Belə ki, açıq ərazilərdə hərəkət edən zaman mütləq bağlı çəkmələrdən istifadə olunmalı, uzun çubuqla kollar, daşlıqlar, odun topaları və otluqlar yoxlanılmalıdır. Gecə saatlarında isə fənərlə hərəkət etmək vacibdir. Ev və həyətlərdə isə gəmiricilərin sayına nəzarət olunmalı, ətraf mühit təmiz saxlanmalı, zibil və tikinti materialları evlərin yaxınlığında yığılmamalıdır. Kəsilmiş ilan başları belə müəyyən müddət zəhər yeritmə qabiliyyətini saxlayır. Hətta ilan balaları da zəhərlidir və onlarla təmas təhlükəlidir. Uşaqlara ilanlarla davranış qaydaları öyrədilməli və maarifləndirmə işləri aparılmalıdır. İlan sancması halında dərhal tibb müəssisəsinə müraciət etsinlər və heç bir halda özbaşına müdaxilə etməsinlər".

Nuriyyə NATİQQIZI