Icma.az
close
up
RU
Hər şeyi unutmaq...

Hər şeyi unutmaq...

Icma.az, Kulis.az saytına istinadən bildirir.

Kulis.az Cavanşir Yusiflinin "Hər şeyi unutmaq" yazısını təqdim edir.

Yazı üçün yaddaş, həm də ömürboyu damcı-damcı yığılan yaddaş əsas olsa da, proses (yazı prosesi) bir qayda olaraq "avtomatik" yola düşür. Yəni yaddaş heç nəyi "yazmır", sadəcə, sənə bircə dəfə nəyinsə doğru, yaxud yalan və ya bəsit olduğunu pıçıldayır, sənə azca, bəlkə, iynə ucu boyda təkan verməklə böyük bir işin içinə sürükləyir.

Yalnız yazı prosesində insan, yazar üstünə ağır yük kimi düşən yaddaşdan xilas olur, onun zərif, yüngül (soft) təkanıyla bu dünyadan ayrılır, yəni başqa sözlə, yazmaq əslində bir növ zikrdir, belə olduğu üçün də hər yazılan bədii mətn deyil, hər bədii mətn də yaddaşın ilmələndirdiyi bir dünya ola bilməz.
Bəzən tarixdə ən zəif, ən ümidsiz nəsnələr qalır, ən gözəl və qənirsiz şeylər tarixin, ədəbiyyatın divarlarından ovulub düşür, toz olub uçur, gedir... Demək, burada istedaddan da vacib başqa bir mətləb var: ona layiq olmaq, yazdığını içində günəş kimi doğan gerçəklikdən xilas etmək bacarığı...
Bu olmayanda indi bəzi gənc yazarlar kimi, sadəcə, fərqlənmək eşqi, fərqlənmək naminə həm də.
Bu da fəna deyil, ən azından, yolu gedib-qayıtmaq və daha fərqli nəsnələr axtarmaq var. Pafosdan qurtulmaq üçün içində (çölün düzündə) ac-susuz yaşamağı bacarmalısan. Ədəbiyyat, ədəbi-bədii deyim dünyanı çox fərqli şəkildə görə bilmək cəhdidir, alınmayanda pafos gəlir, pafos həm də xəyalı olmayan adamların "yetişdiyi" finiş xəttidir.

Yaddaşın yuxarıda xatırlanan xassəsi demək olar ki, bütün bədii mətnlərin ekvator xəttindən keçir.

Yazıçı, şair heç bu sözü yadına salmadan, onu məxsusi olaraq mənalandırmaq niyyəti güdmədən qələmə aldığı hər bir sətirdə, bənddə, cümlə və pasajlarda yaddaşın ən dərinindəki özəlliyi şeirə, bədii mətnə çəkir. Unudulmaz Ələkbər Salahzadə demişkən: elə bil gülü şeirə çəkirsən...

Yaddaşdan birbaşa yazmaq istəsən, yenə onu həmin o yüngül təkanıyla başqa bir məmləkətə gedə bilərsən.

Artur Remboda bu adda şeir də var:

Təmiz su; uşaqların göz yaşındakı
bir çimdik duz misalı,
Günəş altında qadın bədənlərinin
ağlığının fırtınası;
ipək parça izdihamı
saf zanbaqlar, bayraqlar...
bəzi qızların qorxudan
sıxılıb gizləndiyi divarlar...

Nizamidə:

Onun dirilik suyu - göz yaşı, ciyər qanı,
Ərzi yandıran Günəş - nəməkdanı, duzdanı.

Yaddaş bəzən qılınc kimi, qılıncın iti ucunun dəydiyi yara kimi oyanar:

Zavallılar bu yolla gedə bilərmi məgər?
Bir yol ki, baxmaq ilə qəlbi qana döndərər.

Şeirlərin birində (Rilkenin "Populyar Melodiyalar" şeirində) belə bir deyim var ki, elə havalar var, nə qədər uzaqlaşsan da, hardan-hara köç etsən də, o səni tapacaq, yaxandan yapışıb rahat buraxmayacaq. Yəni istəsən də, istəməsən də, getdiyin yolların hansı məqamındasa ilişəcəksən, bir mahnı, bir melodiya səni bədbəxt eləyəcək.

Bu mənada yaddaşın azman, bitib-tükənməyən gücünün hopduğu (bilaixtiyar) bədii mətnlər də hər oxunuşda yenidən "dirilir", yeni mətləblər qatır araya, səni başqa cür düşündürür. Mirzə Cəlilin "Ölülər"ini hər dəfə oxuyanda yaddaşın ağrıyla oyanır, "Dəli yığıncağı" bir başqa yerdən, tam fərqli məqamdan vurur. Cəfər Cabbarlının yazdığı şeirlərin içində, daxili dünyası və bətnində elə işarələr var ki, onların düzgün qaydada oxunuşu Cümhuriyyət dövrünün bütün keşməkeşlərini andırır. Diqqət edin, o vaxtdan bəri Bayrağa yazılan bütün mətnlərdə qəribə və çəkilməz bir hüzn var.

Sonda yenə Nizamidən:

De, kim apara bildi dünyadan salamat can?
De, kim oxuya bildi bu yazını sonacan?

Şəhriyar del Gerani kimdir? Şeiri yaradan məqamlar Haqqımızda bilmədiyimiz şeyləri bilirlər
Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:131
embedMənbə:https://kulis.az
archiveBu xəbər 12 Mart 2025 16:30 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Tramp Avropanı külək turbinlərindən imtina etməyə çağırıb

26 İyul 2025 09:00see174

Əgər onlara edilən təkliflər futbolçuları qane etməsə, mən onları komandada saxlamağa hazıram

26 İyul 2025 00:48see136

Milli Məclis bəyanat yayıb

25 İyul 2025 18:52see134

Azərbaycanda valyuta sabitliyi: Manat lirəni və rublu üstələyir İqtisadçı əsas səbəbləri izah etdi

26 İyul 2025 02:00see131

Krediti qaytarmayanların sayı artır: NİYƏ?

25 İyul 2025 15:42see131

Xərçəng xəstəliyinin əməliyyatı və müalicəsi niyə icbari tibbi sığortaya salınmır? Müzakirə

25 İyul 2025 18:48see128

Oleq Bakinski işində Kuçerə BƏRAƏT VERİLDİ

25 İyul 2025 18:03see127

Orxan yeni komandasında qolla debüt etdi

26 İyul 2025 11:06see126

Filip Ozobiç Turan Tovuz da EKSKLÜZİV

26 İyul 2025 10:23see125

Barmaqları çatlatmaq oynaqlara zərərdir?

25 İyul 2025 15:57see125

İbrahim Tatlısesin Səddam Hüseynlə qohum olduğu üzə çıxdı

26 İyul 2025 06:15see125

Qəzzanı aclığa məhkum edən İsrailə qarşı qazan və tavalarla etirazlar başlayıb

26 İyul 2025 11:08see124

MM dən Fransa Milli Assambleyasındakı qətnamə təşəbbüsünə CAVAB

25 İyul 2025 19:11see124

Ukrayna Stavropola hücum etdi

26 İyul 2025 10:29see123

Rubio Trampı sərt xarici siyasətə təşviq edən əsas simalardandır Politoloq AÇIQLADI

25 İyul 2025 19:59see123

Pokrovsk uğrunda şiddətli döyüşlər GEDİR

26 İyul 2025 10:10see123

Nyu York birjasında təbii qaz bahalaşıb

26 İyul 2025 10:24see123

Daily Mail : İrəvan yaxınlığındakı AES hər an partlaya bilər

26 İyul 2025 00:51see122

Abşeronda motosiklet yolu keçmək istəyən piyadanı vurdu

26 İyul 2025 02:20see120

Kamboca atəşkəs təklifini qəbul etdi

26 İyul 2025 10:55see119
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri