İkinci Dünya müharibəsindəki qələbədə Azərbaycannın da müstəsna payı olub

"1945-ci ildə faşizm üzərində qazanılmış Qələbə, bəşəriyyətin azadlığı və sülhü uğrunda aparılmış misilsiz bir mübarizənin təntənəsi idi. Bu tarixi zəfərin əldə olunmasında müxtəlif xalqlar kimi Azərbaycan xalqının da müstəsna payı olmuşdur. Bu gün, Qələbənin 80 illiyi ərəfəsində həmin rolun əhatəli şəkildə qiymətləndirilməsi həm tarixi yaddaşın qorunması, həm də gənc nəslin milli şüurunun möhkəmləndirilməsi baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır."

Bunu Modern.az-a Milli Məclisin deputat Azər Kərimli deyib.

Azər Kərimli bildirib ki, İkinci Dünya müharibəsində Azərbaycan 600 mindən çox övladını cəbhəyə yolladı, onların yarısı – 300 mindən çoxu döyüşlərdə həlak oldu:

"Bu, xalqımızın verdiyi ağır, lakin şərəfli töhfə idi. 170 mindən artıq azərbaycanlı döyüşçü göstərdikləri igidliyə görə müxtəlif orden və medallarla təltif olunmuş, yüzlərlə qəhrəmanımız isə SSRİ-nin ən yüksək mükafatlarına – Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdü.

Azərbaycanlılardan formalaşdırılmış milli diviziyalar – 77-ci, 223-cü, 271-ci, 396-cı, 402-ci və 416-cı atıcı diviziyalar – Qafqazdan Berlinədək döyüş yolu keçərək saysız-hesabsız şəhərlərin azad olunmasında iştirak ediblər. Bu diviziyalar Moskva, Leninqrad, Stalinqrad, Kiyev və Odessa kimi strateji əhəmiyyətli məntəqələrdə döyüşərək Qələbəyə yol açan əsas qüvvələrdən biri olmuşdur.

Stalinqrad döyüşü kimi dövrün ən qanlı və həlledici döyüşündə azərbaycanlıların xüsusi fəallığı tarixə düşüb. Həzi Aslanovun tank alayı, Baloğlan Abbasovun snayperlər dəstəsi bu döyüşdə böyük qəhrəmanlıq göstərmiş, 1600-dən artıq azərbaycanlı “Stalinqradın müdafiəsi uğrunda” medalı ilə təltif olunmuşdur."

Deputat qeyd edib ki, II Dünya müharibəsi bir “motorlar savaşı” idi:

"Tanklar, təyyarələr, hərbi maşınlar – hamısı yanacaqla işləyirdi. Məhz bu dövrdə Azərbaycan nefti Qələbənin əsas təkanverici qüvvəsinə çevrildi. Müharibə illərində SSRİ-də çıxarılan neftin 70 faizi, benzinin və digər yanacaq məhsullarının böyük hissəsi məhz Azərbaycanda hasil edilirdi. Cəmi müharibə dövründə Azərbaycan neftçiləri ölkəyə 75 milyon ton neft, 22 milyon ton benzin və müxtəlif növ yanacaq vermişdi. Bu, təkcə iqtisadi deyil, həm də strateji güc idi.

Marşal Georgi Jukovun dediyi kimi, "Bakı neftçiləri Vətənin müdafiəsi üçün nə qədər yanacaq lazımdırsa, onu da verirdi." Azərbaycan alimlərinin yaratdığı yüksək keyfiyyətli neft məhsulları və Bakının gündə 12 saatlıq iş rejiminə keçməsi bu əməyin miqyasını və fədakarlığını göstərir."

Millət vəkilinin sözlərinə görə Azərbaycan xalqı təkcə cəbhədə deyil, arxa cəbhədə də müstəsna fədakarlıq nümayiş etdirmişdir:

"Əhali şəxsi vəsaitləri hesabına Müdafiə Fonduna 15 kiloqram qızıl, 952 kiloqram gümüş və 320 milyon rubl pul köçürmüş, cəbhəyə 1,6 milyondan artıq zəruri mal və 125 vaqon isti geyim göndərmişdi.

Bundan başqa, sənaye və kənd təsərrüfatı sahələri də tamamilə hərbi ehtiyaclara yönəlmişdi. 130 adda silah-sursat, 5457 yük avtomobili, milyonlarla dəst geyim və digər təchizat vasitələri istehsal edilərək orduya göndərilmişdi."

A.Kərimlinin sözlərinə görə azərbaycanlılar yalnız SSRİ ərazisində deyil, Avropanın bir çox ölkələrində də faşizmə qarşı mübarizə aparmışlar:

"Fransada, Yuqoslaviyada, Polşada, Çexiyada, Slovakiyada, İtaliyada partizan dəstələrinin tərkibində vuruşmuş, gizli antifaşist təşkilatları yaratmışlar. Bu xüsusda Həzi Aslanov, Mehdi Hüseynzadə, İsrafil Məmmədov, Ziya Bünyadov kimi qəhrəmanların adları Azərbaycanın hərbi tarixində qızıl hərflərlə yazılmışdır.

Azərbaycanın II Dünya müharibəsində rolu təkcə statistik rəqəmlərlə deyil, həm də mənəvi və ideoloji baxımdan qiymətləndirilməlidir. Bu müharibə həm xalqın gücünü, həm də onun ədalət və azadlıq uğrunda fədakarlığını göstərdi. Faşizmə qarşı qələbədə Azərbaycanın göstərdiyi misilsiz fədakarlıq, qəhrəmanlıq və əzm bu gün də xalqımızın fəxarət mənbəyidir və gələcək nəsillər üçün əsl vətənpərvərlik nümunəsidir."