İmtahandan əvvəlki mərhələ ilə yanaşı imtahandan sonrakı mərhələdə də valideynlərin davranışları vacibdir RƏY

Məlum olduğu kimi, tam (11 illik) orta təhsil səviyyəsi üzrə 9 mart 2025-ci il tarixində keçirilmiş buraxılış imtahanının nəticələri elan olunub. İmtahanların nəticələrinin açıqlanması bəzi şagirdlərə valideynlər tərəfindən psixoloji təzyiqlərin artması ilə nəticələnir. Təəssüf ki, hər il ekspertlər, psixoloqlar tərəfindən imtahan ərəfəsində çağırışlar edilsə də, yenə də şagirdlərə çətinlik yaradan əsas problem valideynlərin basqısı nəticəsində onlarda yaranan stresdir. Abituriyentlər üçün imtahan dövrü onsuz da gərgin mərhələdir. İmtahan balı aşağı olan abituriyentlərə valideynlərin müdaxiləsi, seçimlərinə qarışması nəticədə vəziyyəti daha da çətinləşdirir. Bu cür basqı və stres abituriyentlərin imtahandan uğur qazanmalarına başlıca maneədir.

Mövzu ilə bağlı Pravda.az-a açıqlama verən təhsil məsələləri üzrə ekspert Səbuhi Abdullayev deyib ki, hazırda buraxılış imtahanından toplanan ballar ötən illə müqayisədə yuxarıdır.

Ekspert bildirib ki, valideynlər blok imtahanlarında övladlarının daha yüksək bal toplamaları, ödənişsiz əsaslara, daha yüksək balla Prezident təaqaüdünə və yaxşı ixtisasa düşmələri üçün çalışırlar: “Təbii ki, bu bir imtahandır, lakin valideynlər başa düşməlidirlər ki, hər bir şagirdin, ali təhsil müəssisəsinə qəbul olmaq istəyən abituriyentin öz potensialı var. Bu potensiala uyğun onların biliklərini formalaşdırmaq lazımdır. Nəzərə alaq ki, peşə məktəblərimizdə kifayət qədər yaxşı ixtisaslar, peşələr var. Artıq təkcə diplom kifayət etmir, peşə təhsili olanlar  kifayət qədər əməkhaqqı alırlar. Peşə məktəbini bitirən aşpazlar, mühəndislər ali təhsil mərkəzini bitirib 300-500 manat maaş alanlardan daha yüksək məvaciblə axtarılır. Peşə məktəblərində işləyənlər praktiki olaraq bu işləri gördükləri üçün onlara böyük tələbat var. Valideynlər də övladları sırf ali təhsil müəssisəsində oxumalarını deyil, gələcək karyeralarını da düşünməlidirlər. Yəni diplomlu işsiz olmaqdansa, həm də erkən yaşdan rahat bir peşə sahibi olarlar. Valideynlər övladlarına basqı etməməlidirlər. Abituriyentlər aşağı bal topladıqları təqdirdə onları ruhlandırmaq, həyata hazırlamaq, daim yanlarında olmaq lazımdır. Həm ali təhsil məktəbinə, həm də peşə məktəbinə qəbul olmaları üçün valideynlərin düzgün istiqamət göstərmələri və dəstək vermələri vacibdir”.

Psixoloq Aygün Ağabalayeva isə bildirib ki, övladının təhsil alması hər bir valideynin arzusudur:

“Təəssüflər olsun ki, bir çox hallarda valideynlər övladlarının potensialını nəzərə almadan istiqamət verirlər. Sonda gözlənilən nəticə olmayanda valideynlər də, övladlar da psixoloji gərginlik yaşayırlar. Çox vaxt valideynlərin imtahan qabağı övladlarını stressə salmamaq, gərginliklərini aradan qaldırmaq üçün necə davranmaları lazım olduğu barədə danışılır. Nəzərə almaq lazımdır ki, imtahandan əvvəlki mərhələ ilə yanaşı imtahandan sonrakı mərhələdə də valideynlərin davranışları vacibdir. Elə olur ki, imtahan nəticəsi uğursuz alınanda ailədə gərginlik yaşanır. Valideynlər övladlarına qarşı kobud, aqressiv olurlar. Əslində bu məqamda ailənin abituriyentin yanında olması daha çox vacibdir. Təhsil almaq gözəldir, amma unutmayaq ki, daha önəmli məsələ övladımızın sağlamlığıdır. Əziz valideynlər, övladlarınızın yanında olun, onlara dəstək göstərin. Bu gün övladınızın uğursuz olması hər zaman uğursuz olacağı demək deyil. Bundan sonra da cəhd etmək, daha da gözəl nəticə əldə etmək olar. "Mütləq şəkildə övladım ali təhsil almalıdır" düşüncəsi də yanlışdır. Hər insanın öz potensialı var. Ola bilər, birinin akademik tərəfi zəifdir, ali təhsili yoxdur, amma hansısa sahədə yaxşı sənətkardır. Bunu nəzərə alaraq valideynlər övladlarını düzgün yönəltməli, uşağın istək və bacarığını, potensialını nəzərə almalıdırlar. Düzgün yönəltsinlər ki, imtahan nəticələri də uğurlu alınsın”.

Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə yardımı ilə “Uşaq və gənclərin fiziki və mənəvi inkişafı” mövzusu üzrə dərc olunub.

Aytəkin Qardaşova