Kirayə bazarındakı əl yandıran qiymətlər: Evlər niyə bahadır? ARAŞDIRMA

Bakıya tələbə axını kirayə bazarında evlərin qiymətinin artmasına səbəb olub. Bir müddət əvvəl metro ətraflarındakı 1 otaqlı evlər 300 manat idisə, indi köhnə tikilidən olan mənzili 400-450-dən aşağı tapmaq olmur. Sözsüz ki, bu hal tələbələr üçün də çətinliklər yaradıb. İxtisas seçimlərinin nəticəsi daha öncədən açıqlanmadığı üçün çoxları vaxtında ev kirayələyə bilmir. Sonra isə bahalı qiymətlərlə üz-üzə qalırlar.

"Azərbaycan Qiymətləndiricilər Cəmiyyəti" İctimai Birliyinin sədri Vüqar Oruc Lent.az-a bildirib ki, əvvəllər kirayə qiymətləri təkcə tələbələrə görə bahalaşırdısa, indi səbəblər daha da çoxalıb:

“Kirayə mənzil bazarında qiymət artımı əvvəllər yalnız mövsümi xarakter daşıyırdı. Yəni, Bakıda universitetə daxil olan tələbələr ev axtarışına çıxanda qiymətlər birdən-birə yüksəlirdi. Lakin son 3 ildə qiymətlərin artmasına təkcə bu amil yox, eyni zamanda daşınmaz əmlakın qiymətinin bahalaşması da təsir edir. Evin kirayə qiymətinin artması ilə satışı bir-biri ilə mütənasibdir. Yəni kirayə artırsa, satışın da məbləği artır, yaxud əksinə.

Mənzil bazarında qiymətlərin artmasının çox müxtəlif səbəbləri var. İlk növbədə Ukrayna və Rusiya arasındakı müharibə nəticəsində inşaat materiallarının qiyməti yüksəldi. Bununla yanaşı muzdlu işçi qüvvəsinin əmək haqlarının artması da evin bir kvadrat metrinin tikintisinin baha başa gəlməsinə səbəb olur.

Həmçinin qeyd edək ki, indiyə qədər tikintidə bir sıra normativlərə əməl olunmadığı üçün də, mənzillər daha ucuz idi. Tikinti zamanı müəyyən edilmiş qayda-qanunlara əməl olunması isə xərcləri daha da artırır.

Xarici investorların Azərbaycana axını da birbaşa bu sahədəki qiymətləri dəyişir. Ölkə iqtisadiyyatı inkişafı daşınmaz əmlakın alqı-satqısına təsir edir.

Qiymətlərin artmasının başqa səbəbi də daşınmaz əmlakın investisiya obyekti olmasıdır. Əmlaka həm vətəndaşlar, həm əcnəbilər, həm də sahibkarlar külli miqdarda investisiya verir. Bu da, ona olan tələbatı artırır”.

V. Oruc problemin həlli yollarından da bəhs edib:

“Məsələni həll etməyin bəzi yolları var. Vətəndaşların birbaşa xidmət almadıqları dövlət qurumlarını paytaxtdan kənara, hətta rayonlara köçürmək lazımdır. Bununla yanaşı təhsil müəssisələri də paytaxtdan kənara köçürülməli, kampuslar, yataqxanalar salınmalıdır ki, tələbələr rahatlıqla bu xidmətdən istifadə edə bilsinlər. Vətəndaşlar üçün dövlət tərəfindən yataqxanalar tikilməli, özəl sahibkarlara da bu sahədə şərait yaradılmalıdır.

Universitetlərlə yanaşı böyük istehsalat müəssisələrinin də şəhər kənarına daşınması vacibdir. Bu məsələləri həll etmək üçün ən əsas paytaxtın Bakıdan köçülməsinin gündəmə gətirilməsidir. Daşınmaz əmlak qiymətlərinin tənzimlənməsində “paytaxt” sözünün çəkisinin də təsiri var. Qarabağdakı qələbə, həmçinin şəhərin infranstruktu imkan verir ki, Azərbaycanın paytaxtı Xankəndi olsun. Bu ideya reallaşsa, daşınmaz əmlakın qiymətində böyük həcmdə fərq yaranacaq”.

Ev alqı-satqısı və kirayə üzrə əmlakçı Ədalət Yaqubov Lent.az-a açıqlamasında bildirib ki, evlərin alış qiyməti baha olduğu üçün kirayə də bahadır:

“Evlərin qiyməti 2019-cu ildən bəri bahalaşıb. Köhnə binaların sökülüb, yenilərinin tikilməsi, ev sahiblərinin müvəqqəti kirayələrə köçürülməsi qiymətlərə birbaşa təsir edən amillərdəndir. Bu gün çoxları evini kirayəyə belə, vermir. Ona görə də daha az evlər kirayə bazarına çıxarılır. Tələb-təklif uzlaşmadığı üçün kirayəşinlər məcbur olub, daha baha qiymətə evlərdə qalırlar. 2019-cu ilə qədər ayda 20-30 kirayə ev yazılırdısa, indi bu rəqəm 1 və ya 2-dir. Əlbəttə, onlar da real qiymətindən çox baha olur.

Həmin illərdə 1 otaqlı ev 40-45 min, 2 otaqlı 60-70 min aralığında idi. 1 otaqlı evləri 200-250 manata, 2 otaqlıları isə 300-350 manata kirayəyə verirdilər. Amma indi 100-110 minə alınan 1 otaqlı 400-ə, 130-140 minlik 2 otaqlı evləri isə 500-550 manata kirayəyə çıxarılır. Həmişə evin qiymətinin 0,4 faizi kirayəyə verilib. Bu faiz indi də dəyişməyib, sadəcə evlərin qiyməti artdığı üçün kirayələrdə də bahalaşma bu qədər gözə çarpır”.