“Microsoft” Vaşinqton Universiteti ilə birlikdə dəniz yosunundan “yaşıl” sement hazırlayıb

Bakı, 13 avqust, AZƏRTAC

“Microsoft” şirkəti Vaşinqton Universiteti (Sietl) ilə birlikdə dəniz yosunundan istifadə edərək aşağı karbonlu sement yaratmağa başlayıb. Tədqiqatçılar ənənəvi qarışığın bir hissəsini yosunlarla, xüsusən də torpaqdan istifadə etmədən yetişdirilə bilən sürətlə böyüyən, “karbon udan” dəniz bitkisi olan ulva ilə əvəz ediblər.

AZƏRTAC “Datacenter Dynamics”ə istinadla xəbər verir ki, tədqiqatın nəticələri “Matter” jurnalında dərc olunub.

Qeyd olunur ki, yosunlar sement qarışığına əlavə edilməzdən əvvəl susuzlaşdırılıb və bu, sonuncunun istehsalını asanlaşdırıb. Ulvanın sementin möhkəmliyinə təsirini daha yaxşı qiymətləndirmək üçün komanda qarışığın hər bir variantının 28 günlük sınaqlarının bitməsini gözləmək əvəzinə, komponentlərin uğursuz kombinasiyalarını əvvəlcədən ləğv etməyə kömək edən maşın öyrənmə alqoritmlərindən istifadə edib.

Alimlər tələb olunan möhkəmlik xüsusiyyətlərini qoruyarkən ənənəvi olandan 21% daha az karbon izi olan qarışığı tapa biliblər. Bundan əlavə, 28 günlük sınaq zamanı yeni dizayn prosesi karbon emissiyalarında mümkün olan maksimum azalmanın 93%-nə nail olub. Onların fikrincə, tədqiqat nəinki “daha yaşıl” sement yaradıb, həm də eksperimentlərdən, kompüter modelləşdirməsindən və ətraf mühitə təsirin təhlilindən istifadə edərək davamlı materialların sürətli inkişafı üçün yeni çərçivə nümayiş etdirib. Onlar deyirlər ki, bu yanaşma istənilən xüsusiyyətlərə malik digər davamlı materialların hazırlanmasında geniş istifadə oluna bilər.

Sement məlumat mərkəzinin tikintisi üçün kritik materialdır. Bizneslərini karbondan təmizləmək planlarının bir hissəsi olaraq inkişaf etdirən bəzi məlumat mərkəzi qurucuları artıq “aşağıkarbonlu” alternativləri araşdırmağa başlayıblar. “Microsoft” özü hələ 2023-cü ildə Kvinsidəki (Vaşinqton) məlumat mərkəzinin tikintisində aşağı karbonlu beton qarışıqlarının istifadəsini sınaqdan keçirib.

2025-ci ilin mayında şirkət aşağıkarbonlu tikinti materiallarının istehsalçısı olan “Sublime Cement” ilə müqavilə imzalayıb. Hiperskeylerin “coğrafi cəhətdən mümkün” olduğu məlumat mərkəzləri də daxil olmaqla obyektlərini tikmək üçün onun 6-9 il ərzində 623.000 ton “yaşıl” sement alacağı gözlənilir. AWS, “Meta” və “Stack” da aşağıkarbonlu sementdən istifadə etmək üçün öhdəliklər imzalayıblar, lakin bu proses hələ geniş yayılmayıb. Bundan başqa, “Google”, “Meta”, “Microsoft” və “Amazon” məlumat mərkəzləri üçün “yaşıl” polad almaq niyyətindədir.