Orta əsrlərdə ən böyük kitabxana harada olub?

Orta əsrlər dövrü, mədəniyyətin və elmin inkişafı baxımından çox mühüm bir mərhələ olub. Bu dövrdə elmin, fəlsəfənin və sənətin tərəqqisi, xüsusilə kitablara və biliklərə olan böyük maraqla əlaqələndirilir. AzPost bildirir ki, bu dövrün ən böyük kitabxanalarından biri, əlbəttə ki, Misirın qədim paytaxtı İskəndəriyyədə yerləşən İskəndəriyyə Kitabxanası olub.

İskəndəriyyə Kitabxanası, qədim dövrlərin ən böyük və ən zəngin kitabxanası olaraq, dünya mədəniyyətinə çox dəyərli töhfələr vermişdir. Bu kitabxana, İskəndəriyyə şəhərində yerləşir və eramızdan əvvəl 3-cü əsrdə, Ptolemey sülaləsinin rəhbəri olan Ptolemey II Philadelphus tərəfindən qurulmuşdur. Kitabxana, öz dövründə 400,000-dən 700,000-ə qədər əlyazma və əsərləri ilə məşhur idi. Onun zəngin kolleksiyası, fəlsəfə, tarix, riyaziyyat, astronomiya, ədəbiyyat və digər elm sahələrini əhatə edirdi.

İskəndəriyyə Kitabxanası, yalnız bir kitabxana kimi fəaliyyət göstərmirdi, eyni zamanda dünyanın ən böyük elm və təhsil mərkəzlərindən biri idi. Burada müxtəlif alimlər, filosoflar və tədqiqatçılar toplaşır, elmi müzakirələr aparır və yeni kəşflər edirdilər. Ən məşhur alimlərdən bəziləri burada fəaliyyət göstərmişdir, o cümlədən Eratosthenes, Arximed və Euclid kimi tanınmış şəxsiyyətlər.

İskəndəriyyə Kitabxanasının aqibəti, tarixdə ən çox müzakirə olunan mövzulardan biridir. Kitabxananın məhv olması ilə bağlı müxtəlif nəzəriyyələr mövcuddur və tarixi faktlar arasında müəyyən qeyri-müəyyənliklər olsa da, bir neçə böyük hadisə bu möhtəşəm kitabxananın sonunu gətirmişdir.

İkinci və daha dramatik zərbə, M.S. 391-ci ildə imperator Theodosius I-in İskəndəriyyə şəhərindəki pagan ibadətgahlarını yandırması ilə gəldi. Bu dövrdə İskəndəriyyə, həm də dini və elmi münaqişələrin mərkəzi idi və bəzi mənbələr kitabxananın bu dövrdə tamamilə məhv olmasından bəhs edir.

Son olaraq, 7-ci əsrdə, ərəb fəthi zamanı da İskəndəriyyə Kitabxanası yenidən zərər görüb. Bəzi tarixçilər, şəhəri ələ keçirən ərəb qoşunlarının kitabxanadakı qalan əsərləri yandırdığını qeyd edirlər. Digər mənbələr isə bunun bir mif olduğunu və kitabxananın ərəb istilasından əvvəl artıq məhv olduğunu iddia edirlər.

İskəndəriyyə Kitabxanasının itirilməsi, insanlıq üçün böyük bir mədəni itkidir. Kitabxananın zəngin kolleksiyasının məhv olması, bir çox qədim əsərlərin və biliklərin itirilməsinə səbəb olmuşdur. Bu hadisə, orta əsr və sonrakı dövrlərdə elm və mədəniyyətin inkişafını bir müddət geriyə itələyib.

Ancaq, İskəndəriyyə Kitabxanası hələ də böyük bir simvol olaraq qalır və ona olan maraq heç vaxt bitməyib. Bu, elm və mədəniyyətin gələcəkdə nə qədər dəyərli olduğunu, həmçinin bu kimi mərkəzlərin qorunmasının nə qədər vacib olduğunu göstərir.

Bu gün də, İskəndəriyyə Kitabxanasının izləri, İskəndəriyyə Milli Kitabxanasının (Bibliotheca Alexandrina) açılışı ilə bir növ canlanıb. Bu müasir kitabxana, qədim kitabxananın xatirəsini yaşadır və dünyanın ən böyük mədəniyyət və bilik mərkəzlərindən biri olmaq məqsədini güdür.

Paylaş