Paşinyan uduzacaq: Ölkəni siyasi futbol medançası na çevirib

ABŞ Almaniyadakı bazalarından yüzlərlə avadanlıq və texnikanı Ermənistandakı poliqonlara köçürmək niyyətindədir. 

Bu barədə RT nəşri ABŞ-nin dövlət satınalmalar portalında araşdırdığı sənədlərə əsasən yazıb. Məlumata görə, daşınmaların Gürcüstan ərazisindən həyata keçirilməsi planlaşdırılır. Hərbi ekspertlər bu əməliyyatı Pentaqon və Ermənistan ordusu arasında mümkün birgə təlimlərlə əlaqələndirirlər. 

Ekspert icması qeyd edir ki, Rusiya hərbi bazalarının olduğu ölkə ilə bu cür əməkdaşlıq Vaşinqton tərəfindən Ermənistanın hərbi inkişafı kimi qiymətləndirilə bilər. Məlumatda qeyd edilir ki, ABŞ ordusunun material-texniki təminatı üzrə komandanlıq avadanlıqları Almaniyanın Dülmen şəhərindəki hərbi bazadan Ermənistandakı Zar bazasına daşımaq niyyətindədir. Transfer iyulun 16-na planlaşdırılıb və avqustun 7-dək davam edəcəyi gözlənilir. 

Nəqliyyat xidmətlərinin göstərilməsi üzrə tenderdə qeyd edildiyi kimi, Almaniyaya qayıdış 2025-ci il avqustun 21-dən sentyabrın 20-dək nəzərdə tutulub. Müqavilə, həmçinin avadanlığın Ermənistanın Armavir təlim poliqonundan Gürcüstanın Poti limanına daşınmasını da nəzərdə tutur. Nəqliyyat vasitələri, generatorlar və ixtisaslaşdırılmış konteynerlər də daxil olmaqla, ümumilikdə 151 ədəd texnikanın daşınması nəzərdə tutulur. Logistikadan əlavə, amerikalı hərbçilər Ermənistandakı poliqonda nəqliyyat vasitələrinin yuyulması və Afrika donuz taunundan dezinfeksiyası kimi spesifik xidmətləri də sifariş edirlər. Müqavilə çərçivəsində həmçinin, Ermənistana səkkiz təcili yardım maşını da veriləcək. 

Amma tenderdə bir şərt var: diplomatik icazələrlə bağlı çətinliklər səbəbindən avadanlıqlar Rusiya, Türkiyə və ya Azərbaycan ərazisindən daşına bilməz. Texnikanın köçürülməsinin planlaşdırıldığı Dülmendə ABŞ ordusunun 405-ci sahə dəstək briqadasının bölmələri yerləşir. ABŞ qoşunlarının Avropa və Afrikada əsas logistika operatoru olan bu briqada Almaniya, Polşa, İtaliya, Niderland, Belçika və başqa ölkələrdə arsenal və anbar bazaları şəbəkəsinə dəstək göstərir. Hərbi elmlər doktoru Konstantin Sivkov qeyd edib ki, ABŞ qoşunlarının Ermənistandakı hərəkətləri ABŞ-nin Cənubi Qafqazda təsirini gücləndirməyə şərait yaradır. 

“Konkret müqavilədən danışsaq, söhbət, çox güman ki, yeni ABŞ-Ermənistan təlimlərindən gedir. Texnikanın bioemalı ilə bağlı göstərişləri Ermənistan ərazisinin biolaboratoriyalar üçün istifadəsinə sübut kimi şərh etmək hələ tezdir. Lakin gələcəkdə amerikalıların belə layihələri həyata keçirməyə başlaya biləcəyini istisna etmək olmaz”, - deyə ekspert fikrini bölüşüb. 

Sivkovun sözlərinə görə, Vaşinqton Cənubi Qafqazda İrəvanın Avropa İttifaqı ölkələri ilə hərbi əməkdaşlığını məhdudlaşdırmağa çalışır. “Eyni zamanda, Ermənistanın dondurulmuş vəziyyətdə də olsa, KTMT-nin üzvü kimi statusu ABŞ qoşunlarının bu cür yerləşdirilməsi ilə bir araya sığmır”, - deyə ekspert vurğulayıb. 

RT-nin daha əvvəl xəbər verdiyi kimi, ötən il ABŞ-Ermənistan “Eagle Partner 2024” birgə hərbi təlimləri keçirilib. Həmçinin, birgə tərəfdaşlıq çərçivəsində Ermənistan Müdafiə Nazirliyində ABŞ ordusunun nümayəndəsi fəaliyyətə başlayıb. Sözügedən məlumat ABŞ-nin rəsmi dövlət orqanının saytında yerləşdirildiyinə görə, inandırıcı görünür. Lakin Tramp adminstrasiyası tərəfindən belə bir qərarın qəbul edilməsi daha çox geosiyasi proseslərdən, xüsusilə də iyul ayında ABŞ-Rusiya münasibətlərinin səviyyəsindən asılı olacaq. 

İndiki mərhələdə Ermənistan ABŞ-nin Cənubi Qafqaz siyasətində prioritet ölkə deyil. Nikol Paşinyan hakimiyyəti isə müxtəlif siyasi tryuklar etməklə Co Baydenin prezidentliyi dövründə Ermənistana olan geosiyasi marağı bərpa etməyə çalışır. Rəsmi İrəvan ABŞ-nin Ermənistan üzərindən Cənubi Qafqazda möhkəmlənmək siyasətinin davam etməsində maraqlıdır. Paşinyan hökuməti Ermənistanın Qərbə inteqrasiyası üçün Avropa İttifaqı və Fransa ilə yanaşı, ABŞ ilə də hərbi əməkdaşlığa üstünlük verir. İrəvan bunu həmçinin, Ermənistanın təhlükəsizliyinə təminat hesab edir. 

Ancaq Ukrayna müharibəsinin həlli prosesində Tramp adminstrasiyasının Moskvaya güzəştə getdiyi bir vaxtda NATO qoşunlarının Ermənistana daşınması Rusiya ilə yeni bir geosiyasi qarşıdurmanın baş verməsi deməkdir. Hazırda isə rəsmi Vaşinqton postsovet məkanında və Şərqi Avropada Rusiya ilə regional toqquşmadan imtina edir. Bu, həmçinin Rusiya və Ermənistan arasında mövcud olan gərginliyi artıra bilər. 

Kollektiv Təhlükəsilik Müqaviləsi Təşkilatının Nizamnaməsinin 7-ci bəndinə görə, Ermənistan ərazisində alyansa üzv olmayan digər dövlətin hərbi bazası və ya silahlı qüvvələri yerləşdirilə bilməz. Yəni ABŞ qoşunlarının Ermənistana gəlməsi KTMT nizamnaməsinin pozulması deməkdir və Rusiyanın təhlükəsizlik maraqlarına təhdid yaradır. Eyni zamanda, Almaniyadakı hərbi texnikanın və avadanlığın uzaq məsafədə yerləşən Ermənistana və əks-istiqamətdə daşınması xeyli vəsait tələb edir. Hərbi xərclərə qənaət üçün az qala ABŞ-nin NATO-dan çıxmasına imza atmağa hazır olan Prezident Trampın bu məbləğin ayrılmasına razı olacağı sual doğurur. Ona görə də ABŞ-nin Almaniyadakı hərbi bazasını Polşaya köçürəcəyinə dair məlumatlar daha inandırıcı görünür. 

Qeyd edək ki, Donald Tramp Ağ Evə gəldikdən sonra ABŞ ilə Ermənistan arasında Baydenin prezidentliyi dövründə imzalanmış Strateji Tərəfdaşılıq Müqaviləsinin icrasını qeyri-rəsmi dayandırıb. Sazişə uyğun olaraq, ABŞ-nin bir qrup sərhəd və gömrük nəzarəti üzrə mütəxəssisinin Ermənistana göndərilməsi nəzərdə tutulurdu. Lakin Tramp adminstrasiyası bu razılaşmaya əməl etmədi. 

Bu baxımdan, Almaniyadakı ABŞ silahlı qüvvələrinin Ermənistana daşınması daha çox Paşinyan hökumətinin maraqlarına cavab verir. Rəsmi İrəvan bu yolla Ermənistanın Qərbə inteqrasiyanı nail olacağına inanır. Halbuki, Ermənistanın Avropaya inteqrasiyası nəqliyyat və kommunikasiya əlaqələrinin blokdan açılmasından keçir. Yəni Ermənistan Zəngəzur dəhlizini açmalı, Azərbaycanla sülh müqaviləsi imzalamalı və Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmalıdır. Zəngəzur dəhlizinin açılması Ermənistanı Avropa və Çini əlaqələndirək “Orta dəhliz”in, eyni zamanda Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizinin tranzit qovşağına çevirə bilər. 

Ermənistan yalnız bu yolla iqtisadi inkişafa nail olmaq, eləcə də Qərbə inteqrasiya etmək imkanı qazanar. Avropa İttifaqının müşahidə missiyasını, yaxud Fransa və ya ABŞ-nin hərbçilərini Ermənistana gətirməklə Avropa siyasi ailəsinin üzvü olmaq mümkün deyil. Nikol Paşinyan Qərblə Rusiya arasında geosiyasi rəqabət yaratmaqla Avropa İttifaqının və ABŞ-nin siyasi dəstəyini əldə edəcəyinə inanır. Yəni Nikol Paşinyan Ermənistanı "siyasi futbol medançası"na çevirib. Bu meydanda isə məğlub olan tərəf Rusiya və Qərb deyil, Ermənistandır. Əslində, Ermənistanın Qərbə inteqrasiyası geosiyasi “oyun”larla deyil, Türkiyə sərhədlərin açılması nəticəsində mümkündür. Buna nail olmaq üçün Paşinyan Zəngəzur dəhlizini açmalı, Ermənistan konstitusiyasından Azərbaycana və Türkiyəyə qarşı ərazi iddialarını çıxartmalı, münasibətləri normallaşdırmalıdır. 

Müşfiq Abdulla 
“Cebheinfo.az”