Qazax ekspert Qazaxıstan Azərbaycan münasibətlərinin tarixi kökləri və perspektivlərindən bəhs edib

Astana, 29 aprel, AZƏRTAC

Hazırkı qlobal transformasiyalar fonunda dost ölkələr arasında əməkdaşlığın inkişafı xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Maqsut Narikbayev Universitetinin İdarə Heyəti sədrinin beynəlxalq əlaqələr və təşəbbüslər üzrə müşaviri Miras Jienbayev AZƏRTAC-a eksklüziv müsahibəsində Qazaxıstan ilə Azərbaycan arasında qarşılıqlı anlaşmanın dərinləşməsində elmi diplomatiyanın rolundan, əlaqələrin tarixi köklərindən, birbaşa ticarətin inkişaf etdirilməsi və mədəni əlaqələrin genişləndirilməsi perspektivlərindən danışıb.

- Sizcə, Qazaxıstan və Azərbaycanda ortaq tarixi köklərimizin dərinləşməsi üçün elmi ictimaiyyət tərəfindən hansı tədbirlər görülməlidir?

- Qazaxıstanın Azərbaycanla münasibətləri bəzi hallarda hesab edildiyi kimi, təkcə sovet dövrü ilə məhdudlaşmır və daha dərin tarixi köklərə malikdir. Bizim işimiz məhz ictimai şüurda belə stereotiplərin aradan qaldırılmasına yönəlib.

Azərbaycana gəldikdə, son illər siyasi və iqtisadi əlaqələrimizin real intibahı daha çox dövlət başçılarının güclü siyasi iradəsi ilə bağlıdır. Prezidentlər Kasım-Jomart Tokayev və İlham Əliyev şəxsən barmaqlarını ikitərəfli münasibətlərin inkişafı nəbzində saxlayırlar. Təsadüfi deyil ki, ötən il ən çox şəxsi görüşlər onların arasında olub.

Bu siyasi iradə daha da genişlənməli, təkcə tarixin öyrənilməsi ilə deyil, həm də bizim çoxillik əlaqələrimiz haqqında məlumatlılığın təbliği yolu ilə güclənməlidir.

Axı tarixin müxtəlif mərhələlərində xalqlarımız arasında heç vaxt ciddi hərbi-siyasi münaqişələr olmayıb. Əksinə, əcdadlarımız arasındakı diplomatik əlaqələr müasir respublikalar yaranmazdan çox əvvəl mövcud olub.

Onu da unutmaq olmaz ki, Qazaxıstanda xeyli sayda azərbaycanlı yaşayır. Ona görə də Xəzərin bizi ikiyə bölməsi ilə bağlı köhnəlmiş rəvayət yenidən nəzərdən keçirilməlidir. Bu gün biz yeni birləşdirici “Xəzər bizi ayırmır - birləşdirir” narrativi yaratmalıyıq.

- Qazaxıstanla Azərbaycan arasında birbaşa ticarətin daha da genişləndirilməsi üçün hansı addımları atmaq lazımdır?

- Bu gün Astanada və Qazaxıstanın digər şəhərlərində nəhayət ki, Azərbaycandan çoxlu mal və məhsullar peyda olub. Siz özünüz də yaxşı bilirsiniz ki, son illərdə baş verən geosiyasi dəyişikliklər ikitərəfli münasibətlərimizin intensivləşməsinə mühüm töhfə verib.

Biz qarşılıqlı ticarətin strukturuna yenidən baxmışıq. İndi biz üçüncü ölkələri keçərək birbaşa bir-birimizlə ticarət etməyə başlamışıq, halbuki, təqribən üç onillik ərzində ticarət axınlarımız vasitəçilər vasitəsilə həyata keçirilirdi. Bu gün birbaşa çatdırılma reallığa çevrilib və bu, şübhəsiz ki, mühüm nailiyyətdir.

Bu təcrübəni genişləndirmək lazımdır. Qazaxıstan vətəndaşları Azərbaycan mallarını mağaza rəflərində, Azərbaycan vətəndaşları isə qarşı tərəfin məhsullarını öz mağazalarında, restoranlarında, kafelərində və digər xidmət sahələrində nə qədər tez-tez görsələr, xalqlarımız arasında əlaqə də bir o qədər möhkəmlənəcək.

Bizim vəzifəmiz ölkələrimizin liderlərinin ardıcıl surətdə nümayiş etdirdiyi siyasi iradəni növbəti illərdə tam şəkildə həyata keçirməkdir. Bu gün biz artıq birbaşa hava nəqliyyatının və qarşılıqlı səfərlərin artımını müşahidə edirik və bu müsbət dinamika daha da inkişaf etməlidir.

Ona görə də iqtisadi-ticari əlaqələrin genişləndirilməsi və birbaşa təmasların inkişafı bizim prioritet məqsədimizdir.

- Qazaxıstan ilə Azərbaycan arasında birbaşa uçuşların artırılması xalqlarımız arasında mədəni və insani əlaqələrin möhkəmlənməsinə nə dərəcədə töhfə verə bilər?

- Qazaxıstanla Azərbaycan arasında, xüsusilə Bakı ilə Qazaxıstanın müxtəlif şəhərləri arasında mümkün qədər çox birbaşa reyslərin olması çox vacibdir.

Məhz şəxsi səyahətlər və birinci əldən təcrübələr vasitəsilə bir-birimizin mədəniyyətlərini kəşf edirik. Qeyd etmək lazımdır ki, qazaxlar Azərbaycana gələndə özlərini xaricdəki kimi hiss etmirlər: təməl dəyərlər səviyyəsində bizim xalqlar demək olar ki, eynidir. Bunun əsasını türk sivilizasiyasının ortaq tarixi kökləri təşkil edir.

Bu, özünü həm qazax, həm də Azərbaycan cəmiyyətlərinə eyni dərəcədə yaxın olan ailə adət-ənənələrinə, ağsaqqallara ehtiram, böyük ailə ziyafətləri mədəniyyətinə dərin hörmətdə göstərir.

Ona görə də insanlar arasında birbaşa əlaqələrin genişləndirilməsi strateji əhəmiyyətə malikdir. Onlar bir-birini istər ilk səfər, istər illər sonra qayıdış, istərsə də uzun fasilədən sonra yeni görüşlər yolu ilə nə qədər çox kəşf etsələr, xalqlarımız arasında qarşılıqlı anlaşma da bir o qədər möhkəmlənəcək.

Elşən Rüstəmov

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Astana