Regionda yeni balans: Bakı Moskva dialoqunun nəticələri nə olacaq?

Cənubi Qafqazda geosiyasi dinamika yeni mərhələyə qədəm qoyur.

Regionda qüvvələr balansı dəyişdikcə, Bakı və Moskva arasında münasibətlərin məzmunu da yenidən formalaşır. Xüsusilə Dmitri Peskovun son açıqlamaları və İlham Əliyevlə Vladimir Putin arasında gözlənilən görüş bu dəyişimin hansı istiqamətdə inkişaf edəcəyini göstərmək baxımından mühüm siqnallar verir.

Artıq Azərbaycan regional proseslərin mərkəzində qərarlaşmış subyekt kimi çıxış edir, Rusiya isə öz ənənəvi mövqelərini qorumağa çalışır. Lakin hadisələrin gedişi göstərir ki, Moskva əvvəlki kimi diktə edən tərəf deyil, əksinə, yeni reallıqlara uyğunlaşmaq məcburiyyətində qalıb. Bu kontekstdə qarşıdakı görüş iki ölkə münasibətlərində “balansın sınağı” kimi qiymətləndirilir.

Mövzu ilə bağlı Bakıvaxtı.az-a açıqlama verən politoloq Tural İsmayılov bildirib ki, Dmitri Peskovun son açıqlaması əslində Moskvanın mövcud vəziyyətdə öz mövqeyini qorumağa çalışdığını göstərir:

"Lakin bu cəhd eyni zamanda Rusiyanın regionda yaranmış yeni reallıqları tam dərk etmədiyi təəssüratını yaradır. Onun “nikbinlik” ifadəsi diplomatik leksikada əslində “münasibətləri qorumaq məcburiyyətindəyik” mənasına gəlir. Rusiya bu gün Cənubi Qafqazdakı təsir imkanlarını itirmək istəmir, amma artıq proseslərə əvvəlki kimi yön verən tərəf də deyil".

Tural İsmayılov: Regionun yeni reallığını bu gün Azərbaycan müəyyənləşdirir

Onun sözlərinə görə, İlham Əliyev və Vladimir Putin arasında planlaşdırılan görüş münasibətlərin yeni mərhələsinin parametrlərini müəyyənləşdirmək baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan artıq regional siyasətin aktiv oyunçusuna çevrilib, Rusiya isə bu reallığa uyğunlaşmağa çalışan tərəfdir. Qəbələ görüşü öncəsi formalaşan siyasi fon da göstərir ki, Bakı diplomatiyası çoxşaxəli, lakin balanslı xətti davam etdirir. Əgər Moskva bu balansı düzgün dəyərləndirərsə, münasibətlərdə qarşılıqlı anlaşma və konstruktiv dialoq üçün zəmin yarana bilər:

"Bununla belə, müəyyən narazılıq doğuran məqamlar da var. AZAL təyyarəsi ilə bağlı baş vermiş insidentə görə Rusiya tərəfindən nə üzr istənilməsi, nə də kompensasiya ödənilməsi doğru addım sayılmır. Bu hadisə iki ölkə arasında etimadın bərpasına mənfi təsir göstərdi. Moskva bu davranışı ilə həm imicinə zərbə vurur, həm də regionda etibarlı və balanslı tərəf kimi görünmək imkanlarını zəiflədir".

Həmsöhbətimiz qeyd edib ki, görüşdən sonra münasibətlərdə müəyyən “soyuma dövrü”nün başa çatması istisna deyil. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev siyasi praqmatizmi ilə fərqlənir və bu, dialoqun emosiyadan uzaq, qarşılıqlı maraqlara əsaslanan müstəvidə aparılacağına ümid yaradır. Azərbaycan əməkdaşlığa açıqdır, lakin bu əməkdaşlıq yalnız bərabərhüquqlu münasibətlər üzərində qurula bilər:

"Artıq köhnə model - yəni Rusiyanın dominant mövqe tutduğu, Cənubi Qafqazın isə “tabe tərəf” kimi qavrandığı dövr geridə qalıb. Regionun yeni reallığını bu gün Azərbaycan müəyyənləşdirir, Rusiya isə bu reallığı qəbul etmək məcburiyyətindədir. Yeni mərhələ qarşılıqlı hörmət, iqtisadi rasionalizm və real siyasət prinsipləri üzərində qurulmalıdır. Əks halda, Moskva regionda daha da təcrid olunmaq riski ilə üz-üzə qalacaq. Putin-Əliyev görüşü iki ölkə münasibətləri üçün sınaq anıdır: Rusiya üzərinə düşən məsuliyyəti dərk etməli, səmimi və realist mövqe nümayiş etdirməlidir. Bu dəfə söhbət təkcə diplomatik jestlərdən deyil, Cənubi Qafqazda yaranmış yeni geosiyasi düzənin qəbulundan gedir".

Əli Hüseynov