Rusiya məsuliyyətini qəbul etməlidir

Atəş əmri verənlərin və atəş açanların kimliyi Azərbaycan tərəfinə bəllidir

AZAL-ın ötən il dekabrın 25-də Bakı-Qroznı reysi ilə uçan və Aktau yaxınlığında qəzaya uğrayan təyyarəsi ilə bağlı açıqlanan son hesabatlar bir çox suallara aydınlıq gətirir. Hesabatda götərilir ki, təyyarə Rusiyanın hava məkanında, o cümlədən Qroznı hava limanı üzərində GPS siqnallarının itməsi halı ilə üzləşib. Daha sonra təyyarə hava şəraitinin əlverişli olmaması səbəbindən Qroznı üzərində ikinci enişi yerinə yetirə bilmədikdən sonra kapitan Bakıya qayıtmaq barəsində qərar verib - qərarın qəbul edilməsindən sonra Qroznı üzərində CVR-da 24 saniyə aralıqla iki dəfə kənar səsin gəlmə faktı qeydiyyata alınıb. CVR və FDR məlumatlarının tutuşdurulması nəticəsində müəyyən edilib ki, birinci kənar səsdən 4 saniyə sonra 3-cü hidravlik sistem, 6 saniyə sonra 1-ci hidravlik sistem, 21 saniyə sonra 2-ci hidravlik sistem funksionallığını itirməklə sıradan çıxıb.

O da göstərilir ki, hava gəmisinin füzelyajında çoxsaylı dəlib keçən və kor zədələrin olması faktı aşkar olunub və foto, habelə video qeydiyyata alınıb. Həmin zədələr hava gəmisinin füzelyajının arxa hissəsində, xüsusilə şaquli və üfüqi stabilizatorlarında çox sayda, habelə sol qanadda və sol mühərrikdə aşkar olunub. Hesabatda hava gəmisinin quşlarla toqquşmasına işarə edən hər hansı fakt barəsində məlumat təqdim edilməyib. Təyyarənin qalıqlarının kor zədələrində olan, hava gəmisinə məxsus olmayan kənar obyektlər aşkarlanaraq götürülüb və həmin kənar obyektlərin foto şəkilləri ilkin hesabat mətnində ictimaiyyətə təqdim edilib. Hesabatda bildirilir ki, 05:13:32-də hava gəmisinin əsas idarəetmə sistemləri itirilir, 05:21:42-də əlaqələndirici dispetçer “Kover” əməliyyatı barədə Qoznıya məlumat verir. Qeyd edək ki, qəzadan sonra əsasən Rusiya mətbuatının daha çox “təbliğ etdiyi” oksigen balonunun partlaması ilə bağlı faktı ehtiva edən hər hansı bir məlumat hesabatda yer almayıb.

“Rosaviasia”nın məsuliyyətdən yayınmaq üçün verdiyi əsassız açıqlamalar...

Qeyd edilənlər bir daha onu göstərir ik, təyyarə qəzası heç də Rusiyanın bəzi orqanlarının və mətbuatının iddia etdiyi kimi “yan səbəblərdən” baş verməyib - tam əksinə, təyyarənin kənar müdaxilə nəticəsində qəzaya uğraması artıq təsdiqlənir. Beləliklə də, Rusiyanın bəzi orqanlarının məsələnin istiqamətini fərqli cəhətlərə yönləndirmək manipulyasiyaları da iflasa uğrayır. Hüquqi qiymətləndirmə nəticəsində baş verənlərdə günahı olanların məsuliyyətlərləri aydındır - Rusiya bununla bağlı lazımi addımları atmalıdır. Amma görünən budur ki, Rusiya tərəfi heç də hüquqi prosedurlara riayət etmək fikrində deyil - tam əksinə, onlar inkar etməklə “nəyəsə” nail ola biləcəklərini düşünürlər. Bu isə mümkün deyil. “Rosaviasia”nın məsuliyyətdən yayınmaq üçün verdiyi əsassız açıqlamalar işə yaramır - hətta Rusiya mətbuatının cəhdləri də boşa çıxır. Rusiya tərəfi məsələni ört-basdır etmək, məsuliyyəti təyyarə heyətinin üzərinə atmaq üçün min bir yola baş vurur. Amma həqiqət ortadadır - Rusiyanın rəsmi qurumlarının, ayrı-ayrı şəxslərin, Rusiya mətbuatının nə deməsindən asılı olmayaraq ortada real həqiqətləri özündə əks etdirən hesabat mövcuddur.

Rusiya ənənəvi ampluasında...

Baş verənlər isə ilk deyil - Rusiya bir çox hallarda törətdiyi bu kimi əməllərdən yayınmaq üçün bəhanələr gətirib. Məsələn, 2014-cü ildə Amsterdamdan Kuala-Lumpura uçan, “Malaysia Airlines” aviaşirkətinə məxsus “Boinq-777” təyyarəsi Ukraynanın cənub-şərq hissəsində vurulmuş, təyyarənin göyərtəsində olan 298 nəfər həlak olmuşdu. Təyyarənin Rusiya tərəfindən işğal olunmuş Donbasın hava məkanında, məhz Rusiyaya aid silahla vurulması təsdiqlənsə də, Moskva bu günə qədər də məsuliyyəti öz üzərinə götürmür, əsassız yerə Ukraynanı günahlandırır.

Bu dəfə və eyni taktikanın seçilməsi gözdən yayınmır. Amma əlahəzrət fakt ortadadır - araşdırmaların nəticələri, qəzanın ardıcıllığı, faktlar və dəlillər başqa şey deyir. Açıq aydın görünür ki, Azərbaycan təyyarəsi Qroznı üzərində atəşə məruz qalıb, ardıcıl bir neçə atəş açılıb, hava gəmisinin əsas idarəetmə sistemləri 05:13:32-də sıradan çıxıb, əlaqələndirici dispetçer isə “Kover” əməliyyatı barədə Qoznıya 8 dəqiqə sonra - 05:21:42-də məlumat verib. Burdan aydın olur ki, Azərbaycan tərəfinin və təyyarə ekipajının “Kover” əməliyyatından xəbəri ola bilməzdi. Bu da onu göstərir ki, Rusiya tərəfi məsələni gizlətmək istəyib.

Bu qədər açıq-aydın, faktlar və sübutlarla yazılmış hesabatın ardından Rusiya tərəfinin öz israrından dönmək istəməməsini anlamaq mümkün deyil.

Təyyarə “Pantsir-S” hava hücumundan müdafiə sistemi ilə vurulub

Kənar obyektlərin təsirindən danışarkən vurğulamaq yerinə düşər ki, hazırda Çeçenistanın paytaxtı Qroznının Xankala qəsəbəsində yerləşən hərbi hissədə hadisə ilə bağlı istintaq davam edir. Azərbaycan təyyarəsinə atəşin məhz bu hərbi hissənin ərazisindən açıldığına dair məlumatlar var. KİV-in məlumatına görə, atəş əmri verənlərin və atəş açanların kimliyi Azərbaycan tərəfinə bəllidir. Rusiyalı müstəntiqlər isə atəşin niyə açılmasının səbəblərini müəyyənləşdirmək istəyir, dindirmə zamanı məhz bu suala cavab almağa çalışırlar. Azərbaycan tərəfinə atəşin hansı silahdan açıldığı da məlumdur. Azərbaycan hökumətindəki mənbə fevralın 4-də “Reuters” agentliyinə bildirib ki, təyyarə Rusiyanın “Pantsir-S” hava hücumundan müdafiə sistemi ilə vurulub. “Azərbaycan tərəfində təyyarədən çıxarılan və beynəlxalq ekspertiza nəticəsində müəyyən edilmiş “Pantsir-S” raketinin fraqmenti var”, - deyə mənbə bildirib.

Bu qədər fakt, sübut və dəlillər ortada olduğu halda Rusiyanın məsələni başqa istiqamətə yönəltmək niyyəti, günahı ekipajın üzərinə atmaq cəhdləri acı təəssüf doğurur. Halbuki araşdırmalarda Qazaxıstanla yanaşı, Azərbaycan, Rusiya və istehsalçı ölkə olan Braziliyadan olan mütəxəssislər də iştirak edir. Başqa sözlə, ilkin hesabatda əksini tapmış məqamlar Rusiya tərəfinə də məlumdur.

Azərbaycanın şərtləri, nə istədiyi bəllidir və bunlar ali səviyyədə də elan edilib. Artıq qeyd olunduğu kimi, Azərbaycanın əlində təyyarənin vurulduğu “Pantsir-S” raketlərinin hissələri də var. Sübut bazası formalaşır, faktlar, dəlillər toplanır və beynəlxalq məhkəməyə müraciət etmək istiqamətində hazırlıq işlər aparılır. Bununla belə, Rusiya ilə dialoq üçün qapı açıqdır. Moskva öz günahını açıq şəkildə etiraf edib məsuliyyəti üzərinə götürməlidir. Əks halda Bakı növbəti addımlar atmağı istisna etmir.

S.İSMAYILZADƏ