Saçlarımız bizi xərçəngdən qorumaq üçün ağarırmış

Alimlər ağ saçların gözlənilməz qoruyucu funksiyasını kəşf ediblər.

“Medicina” xəbər verir ki, Tokio Universitetinin yapon tədqiqatçıları saç piqmentinin itirilməsinin sadəcə qocalma əlaməti deyil, bədənin bədxassəli hüceyrələrin inkişafının qarşısını alan mexanizm olduğunu aşkar ediblər.

Saç rəngi melanositlərin fəaliyyətindən asılıdır. Bu hüceyrələr fəaliyyətini dayandırdıqda və ya öldükdə saç rəngini itirir, ağ və ya boz olur. İndiyə qədər bu prosesin birbaşa yaşla əlaqəli olduğuna inanılırdı: yaşla melanosit kök hüceyrələrinin sayı azalır və bədən tədricən piqmentasiyanı qorumaq qabiliyyətini itirir.

Lakin yeni tədqiqatlar göstərir ki, qocalma yeganə amil deyil. Bəzən melanositlər DNT zədələnməsi səbəbindən fəaliyyətini dayandırır - məsələn, ultrabənövşəyi işığa, radiasiyaya və ya ağır oksidləşdirici stressə məruz qaldıqdan sonra.

Hüceyrənin DNT-si zədələndikdə, bədən təhlükəsizlik mexanizmini işə salır. Alimlər izah edirlər ki, bu mərhələdə melanosit kök hüceyrələri bir seçimlə qarşılaşır: ya bölünməyi dayandırıb sistemdən çıxmaq, bu da saç tökülməsinə səbəb olur, ya da zədəyə baxmayaraq bölünməyə davam etmək, bu da bədxassəli şişin inkişaf riskini artırır.

Hüceyrə birinci variantı seçərsə, saçlar boz rəngə çevrilir, lakin bədən potensial xərçəng prosesindən qaçır. Beləliklə, ağarma özünü təmizləmə forması kimi qəbul edilə bilər, çünki bədən təhlükəsizlik naminə xarici görünüşü şüurlu şəkildə qurban verir.

Tədqiqatçılar vurğulayırlar ki, bu, təbii stress reaksiyasıdır: mutasiya təhlükəsi yarandıqda, saç follikullarındakı hüceyrələr bölünmə mexanizmlərinin pozulmasının qarşısını almaq üçün fəaliyyətini dayandırmağa üstünlük verirlər.

Tədqiqatın nəticələri ağarma və dəri xərçəngi arasındakı əlaqəyə yeni anlayışlar təqdim edir. Əvvəllər melanoma və saç bozluğu iki müstəqil proses hesab olunurdu: birincisi nəzarətsiz hüceyrə böyüməsi ilə, ikincisi isə hüceyrə ölümü ilə əlaqəli idi. Lakin indi məlum olur ki, hər iki fenomen eyni hüceyrə seçiminin fərqli nəticələri ola bilər.

Alimlər vurğulayırlar ki, saç ağarması dəri xərçəngindən tam qorunma demək deyil. Ağarma prosesi yalnız bəzi hüceyrələrin "təhlükəsiz" yol seçdiyini, digərlərinin isə hələ də mutasiyalara məruz qala biləcəyini göstərir.

Tədqiqatçılar bəzi bədxassəli hüceyrələrin melanin istehsalını - repiqmentasiya adlanan prosesi - yenidən aktivləşdirməyə qadir olduğunu aşkar ediblər. Saçlar xarici səbəblər olmadan qaralmağa başlayırsa, bu, hüceyrələrdə patoloji dəyişiklikləri göstərə bilər və həkimlər bu cür əlamətləri görməməzlikdən gəlməməyi tövsiyə edirlər.

Aygün Musayeva