Sülh, yoxsa müharibə? Bakının ikinci şərti belədir

Politoloq Qabil Hüseynli Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.

Onunla müsahibəni təqdim edirik:

- İlin sonuna kimi Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanacağı iddia edilirdi. Hətta bir müddət öncə Nikol Paşinyan 90 faizlik nəticədən danışmışdı. Təqvimin başa çatmasına sayılı günlər qalsa da, sülh sənədi ilə bağlı heç bir müsbət irəliləyiş yoxdur. Prosesi əngəlləyən səbəb nədir?

- Bir neçə başlıca şərtlər icra edilməyib. İlk növbədə Azərbaycan Ermənistan konstitusiyasından özünə qarşı olan əsassız ərazi iddialarını əks etdirən müddəaların çıxarılmasını tələb edir. Eyni zamanda Ermənistanın müstəqillik bəyannaməsindəki bəzi müddəalar dəyişdirilməlidir. Bakının digər tələbi ATƏT-in Minsk Qrupunun ləğvi ilə bağlıdır. Minsk Qrupu artıq tarixə qovuşub. Onun məşğul olduğu münaqişə yoxdur. 30 ilə yaxın Minsk Qrupu turist səfərləri həyata keçirib. II Qarabağ müharibəsinin nəticəsində Azərbaycan özünün beynəlxalq birlik tərəfindən tanınan, qəbul edilən ərazi bütövlüyünü təmin edib. Ona görə Minsk Qrupunun bundan sonra saxlanılmasına ehtyac yoxdur. Bu yaxınlarda ATƏT Parlament Assambleyasının nazirlər şurasının iclasında yenidən Minsk Qrupunun maliyyələşməsi yenidən gündəmə gəlmişdi. Bu absurd məsələdir. Çünki heç bir fəaliyyəti olmayan bir qurumu saxlamaq, onu maliyyələşdirmək heç bir məntiqə sığmır. Bu mənada Bakının tələbləri tam haqlıdır.

- Bir müddət öncə isə qarşılıqlı güzəştdən bəhs edilirdi. Bu anlayışları necə izah etmək olar? Bakı və İrəvan arasında hansı güzəştdən söhbət gedə bilər?

- Erməni tərəfinin əsassız iddiaları var. 30 il Azərbaycan ərazilərinin 20 faizini talayan, viran qoyan rəsmi İrəvan sözsüz ki, buna görə hərbi-siyasi müstəvidə olduğu kimi beynəlxalq hüquq müstəvisində də cavab verməlidir. Azərbaycanın bu tələbi beynəlxalq hüquqa uyğundur. Əgər belə bir addım atılmasa və beynəlxalq hüquq tərəfindən buna lazımi qiymət verilməsə, bu sonrakı proseslərin gedişində mənfi tendensiyaların ayaq açmasına president yarada bilər. Ona görə də Azərbaycan sona kimi beynəlxalq müstəvidə Ermənistanın işğala, etnik təmizləməyə, soyqırım və ekoloji terrora görə məsuliyyətə cəlb edilməsinə nail olmalıdır.

- Ermənilərin Azərbaycana qarşı qaldırdığı iddialar nədən ibarətdir?

- Rəsmi İrəvan heç bir əsas olmadan guya Azərbaycanın onların hansısa ərazilərini nəzarətdə saxladığını iddia edir. Bununla bağlı beynəlxalq məhkəməyə əsassız şikayətlər ünvanlanıb. Ermənistan bu absurd iddialarından geri çəkilməlilməlidir. Eyni zamanda digər həlli mümkün olan məsələlər də var.

- Sülhün pozulmasında kənar təsirlərini rolunu necə dəyərləndirirsiniz?

- Hazırda tərəflər sülhə daha yaxındır. Proses artıq yekun mərhələyə çatdıqda kimlərsə, onu pozamağa çalışır. Ona görə də, sülh məsələsində yekun nəticəni görmək çox çətindir. Azərbaycan hər zaman olduğu kimi sülhün tərəfdarıdır. Ermənistana kənar təsirlər çoxdur. Avropa İttifaqı başda olmaqla, Fransa və ABŞ kimi ölkələr Ermənistanı sülh sazişinə imza atmağa imkan vermir.

- Sülh yoxdursa, müharibə riski var. Bunun fonunda Ermənistan davamlı olaraq silahlandırılır….

- Bu gün Ermənistanı kimlərin silahlandırmasından asılı olmayaraq, onun Azərbaycanla hərbi müstəvidə dayanması mümkün deyil. 44 gündə darmadağın edilmiş, məğlub ordunu yığıb toparlamaq asan deyil. Həm də indi şərtlər tamam dəyişib. İnsan resursları və digər amillər burada başlıca rol oynayır. Ona görə də İravana hansı silahlar göndərilsə belə reallığı dəyişmək mümkün olmayacaq. Sözsüz ki, Ermənistan tərəfindən həmişə olduğu kimi hansısa hərbi təxribatların olması istisna edilmir. Amma Azərbaycanın bu hərbi təxribatlara cavabı sarsıdıcı olacaq. Bu mənada, hərbi müstəvidə Ermənistanın edə biləcəyi heç nə qalmayıb.