Icma.az
close
up
RU
Türk himninin bəstəkarı Bakıda FOTO

Türk himninin bəstəkarı Bakıda FOTO

Teleqraf.com portalından verilən məlumata görə, Icma.az xəbər yayır.

23-24 iyul 1934-cü il. Bakı.

Paytaxtda türk orkestrinin təntənəli konsert proqramı baş tutur. Şəhər sakinləri, musiqişünaslar bu mədəni ziyafətdən böyük həzz alırlar…

Türk mətbuatının yazdığına görə, dopdolu salon alqış sədaları ilə coşmuşdu. Çünki qardaş Türkiyənin böyük orkestri Moskvadan sonra konsert üçün Bakıya gəlmişdi. Orkestrin şefi isə Osmanlı dönəmində yetişən, Cümhuriyyət dövründə yeniliklərə imza atan Osman Zəki Üngör idi. Türk İstiqlal Marşının bəstəkarı.

Osman Zəki bəy 1880-ci ildə İstanbulda doğulub. İlk təhsilini hərbi musiqi məktəbində alıb. Burada Avropa musiqi ənənələrini öyrənməklə yanaşı, milli musiqi ruhunu da qorumağı bacarıb. Daha sonra Qərb musiqisinin incəliklərini öyrənmək üçün Parisə göndərilən Üngör simfonik musiqi sahəsində dərin biliklərə yiyələnib. O, həmçinin Türkiyə Dövlət Simfonik Orkestrinin ilk dirijoru olub, bu orkestri beynəlxalq səviyyədə tanıtdırıb.

Şübhəsiz ki, onun Türkiyə tarixindəki ən böyük xidməti İstiqlal Marşını bəstələməsidir. Bu marş qısa müddət fərqli şəkildə ifa olunub, nəticədə onun bəstəsi qəbul edilib. Belə ki, 12 mart 1921-ci ildə qəbul edilən İstiqlal Marşı üçün yarışma keçirilməsi təklif olunub. Ardınca 17 mart 1921-ci il tarixində "Hakimiyyət-i Milliyə" qəzetində elan dərc edilib. Marşın bəstələnməsi mərhələsində ilkin olaraq 24 əsər qəbul olunub, lakin seçim edilməyib. Daha sonra 12 fevral 1923-cü ildə İstanbul Maarif Müdirliyi tərəfindən açılmış ikinci yarışmaya 55 əsər təqdim olunub. Bu dəfə Əli Rıfat bəyin bəstəsi əsərlər arasında ən yaxşı olaraq seçilib, amma qərar qəbul edilməyərək tövsiyə xarakterli uyğun görülüb. Bu bəstə 1930-cu ilə qədər səsləndirilib, həmin ildən sonra isə Cümhuriyyət Orkestrinin rəhbəri Osman Zeki Üngörün bəstəsi qəbul edilərək ifa olunmağa başlanılıb.

Üngör marşı necə bəstələməsi ilə bağlı xatirələrində deyib:

“Bir axşam Şişlidəki evimdə oturmuşdum. Qonaq gəldi. Maarif Vəkalətinin Tərbiyə Şöbəsindən müəllim Heydər bəy idi. Oturduq, söhbət edərək bir az içki içməyə başladıq. Heydər bəy mənə süvarilərin İzmirə girməsindən danışırdı. Çox həyəcanlı idim. Tam bu vaxt qapı döyüldü və daha bir qonaq gəldi. Bu dəfə gələn İhsan bəy idi. Yenə eyni mövzuda danışırdıq ki, İhsan bəy cibindən bir kağız çıxarıb şair Mehmed Akifin yazdığı mətni oxumağa başladı. Daha da həyəcanlandım. Dərhal yerimdən qalxıb kamanıma sarıldım və süvarilərin İzmirə girməsini ifadə edən bir boru səsi ilə "Qorxma, sönməz bu şəfəqlərdə üzən al sancaq" sətirlərini çalmağa başladım. İstiqlal Marşımızın başlanğıcındakı həmin boru səsi süvarilərin İzmirə girməsini təsvir edən bir melodiyadır. Marş həmin melodiyadan sonra gəlir. Birdən gələn ilhamla marşı çalarkən Heydər və İhsan bəylə uşaqlarım dərin bir səssizlik içində dinləyirdilər. Qonaqlar getdikdən sonra marşı yenidən çaldım və nota köçürdüm. Həyat yoldaşım yaxşı piano çalırdı. Notu onun qarşısına qoydum, mən də skripkanı götürdüm. Birlikdə yenidən ifa etdik. Həyat yoldaşım dedi: Zəki! Bu yaxşı bir şey oldu. Üzərində işləsən daha da yaxşı olar. Bundan sonra marş üzərində çalışdım və on gün ərzində tamamlayıb bugünkü halına gətirdim”.

Zəki bəy qonorar olaraq aldığı 500 lirəni Uşaqları Himayə Cəmiyyətinə ianə edib.

Üngör 1959-cu ildə vəfat edib.

Qeyd etdik ki, Osman Zəki bəy 1934-cü ildə Bakıda olub. Türkiyənin “Vakit” qəzetinin 27 iyul 1934-cü il tarixli sayındakı xəbərdə yazılıb:

“Çoxdan bəri səbirsizliklə gözlənilən böyük türk şef orkestri Zəki bəyin konserti Bakıda misli görünməmiş izdiham qarşısında verildi. Şəhərin rəsmiləri və Azərbaycanın bütün musiqi həvəskarları konsertdə idilər. Zəki bəy proqramın birinci hissəsini rus musiqisinə, ikinci hissəsini isə türk bəstəkarları Camal Rəşid və Ülvi Camal bəylərin əsərlərinə həsr etmişdi. Rus musiqisini ifadə etməkdə göstərdiyi məharət alqışları cəlb etdi. Türk musiqiçilərinin əsərləri və Azərbaycan havaları çox dərin bir maraq və təqdir ilə qarşılandı, konsert alqışlar sədası altında başa çatdı. İndi bakılılar türk musiqiçisinin gələcək konsertini səbirsizliklə gözləməkdədirlər”.

Bakıda çıxan “Kommunist” qəzetinin 23 iyul 1934-cü il tarixli sayındakı “Türkiyə dirijoru Zəki bəy Bakıda” adlı xəbərdə isə yazılıb: “Türkiyə Cümhuriyyətinin prezidenti adına Türkiyənin vahid simfonik orkestrosunun baş dirijoru Zəki Bəy Bakıya gəlmişdir. Bu gün və sabah Müdafiə Evində onun çıxışı olacaqdır. Zəki bəy Türkiyədə qərbi Avropa musiqisinin ən enerjili təbliğatçısıdır. O, Bethoven və Çaykovskinin əsərlərini Türkiyə xalqına tanıtmaqla bərabər həm də sevdirmişdir. Türkiyənin ən böyük dirijoru Zəki bəyin şəhərimizə gəlməsi bir-birinə yaxın və dost olan Türkiyə xalqı ilə şura xalqlarının mədəni rabitəsinin möhkəmlənməsi əlamətidir…Zəki bəy musiqi təhsilini skripkaçı olaraq almışdır… Türkiyə marşı və bir sıra başqa əsərlər yazmışdır”.

Qəzet Zəki bəyin rus klassiklərinin əsərlərini, Qliyerin “Şahşənəm” əsərindən parçaları, Camal Rəşidin “Türkiyə səhnələri” əsərini ifa edəcəklərini bildirib.

Beləliklə, Üngörün Bakıya gəlməsi ötən əsrin birinci yarısında Azərbaycan-Türkiyə mədəni əlaqələrinin öyrənilməsi baxımından önəmli mövzulardan biridir.

Daha ətraflı məlumat və yeniliklər üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:77
embedMənbə:https://teleqraf.com
archiveBu xəbər 22 Yanvar 2025 17:53 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Rusiyanın Azərbaycana qarşı növbəti təzyiq mexanizmi

25 İyul 2025 00:06see458

Şəmkirdə 15 yaşlı qızın ehtiyatsızlığı faciə ilə nəticələndi

24 İyul 2025 01:38see226

Zəngəzur dəhlizi: İrəvan fürsəti niyə əldən verir?

23 İyul 2025 10:01see222

Şörzingerin Azərbaycanca öyrəndiyi söz…

24 İyul 2025 01:29see189

AMB uçot dərəcəsini azaldıb

23 İyul 2025 10:14see152

Bu kuba baş məsqçi təyin olundu

23 İyul 2025 16:25see150

ABŞ nin də iştirakı ilə Bakıda iki ölkə arasında danışıqlar aparılacaq

23 İyul 2025 10:50see150

PA nın Vətəndaş Qəbulu Mərkəzində avqust ayı üçün qəbul cədvəli AÇIQLANDI

23 İyul 2025 18:12see143

Qurban Qurbanov: Qələbəni unudub cavab oyununa ciddi hazırlaşacağıq

24 İyul 2025 01:30see141

Uşağın smartfona erkən çıxışı psixi sağlamlıq problemlərinə gətirib çıxarır

24 İyul 2025 04:25see140

Xankəndi şəhərində “Sarı gəlin” abidəsi belə ola bilər

23 İyul 2025 17:48see139

ABŞ da qırmızı ət qiymətləri rekord həddə çatdı

23 İyul 2025 20:13see137

BYD və “Geely”də saxtakarlıq aşkarlandı Subsidiyalar bu mexanizmlə mənimsənilir

23 İyul 2025 20:07see136

Aktivlərinin həcminə görə Azərbaycan banklarının RENKİNQİ

23 İyul 2025 18:27see133

YPG Suriyada silahları təhvil verməyəcəyini açıqlayıb

24 İyul 2025 02:48see131

“Qarabağ”ın darmadağınla qələbəsi Video

24 İyul 2025 02:30see130

Goji berry nədir? Goji giləmeyvəsinin faydaları

24 İyul 2025 17:12see130

Təmiz enerji dövrünü necə sürətləndirmək olar ANALİZ

24 İyul 2025 16:58see127

Avropa və ABŞ razılaşacaqlar Ticarət gərginliyi aradan qalxacaq

24 İyul 2025 17:15see126

Bu şəhərdə 22 min abonentin qaz təchizatı dayandırılacaq

24 İyul 2025 17:01see126
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri