Türklük və türkçülük Azərbaycan ilə Türkiyənin siyasi, ictimai həyatının təməllərinə tarixdən həkk olunub

3 Mayın Türkçülük Günü kimi qeyd olunmağa başlaması Türkiyə müharibəyə girməsə də, İkinci Dünya Müharibəsinin son mərhələlərində Türkiyəyə də təsir edən müharibənin ideoloji əks-sədası ilə ortaya çıxdı. Soyuq Müharibənin ən şiddətli dövrlərində SSRİ tərəfdarları ilə ABŞ-ı dəstəkləyənlər arasında mübahisələr və ya şikayətlər nəticəsində Türkçülük günü ortaya çıxmış oldu.Türkiyədəki türkçülük hərəkatlarını Azərbaycandan ayrı nəzərdən keçirmək mümkün deyil. Çünki Türkiyədəki türkçülük hərəkatlarının demək olar ki, hamısı Azərbaycanın təsiri altında olub. Hətta belə demək olar ki, Azərbaycanda sosialist siyasətçilər də türkçülüyü dəstəkləyirdilər.

Türkiyənin Atatürk Universiteti İqtisadiyyat və İdarəetmə fakültəsinin müəllimi, professor Kərəm Qarabulud Bizimyol.info xəbər portalına açıqlamasında bildirib ki, Türkiyənin Qurtuluş Savaşı zamanı Azərbaycan və SSRİ-dən Türkiyəyə yardımların çatdırılmasında Nəriman Nərimanovun oynadığı rol buna ən gözəl nümunədir.

Kərəm Qarabulud

“Türkiyəyə dəstək sistemində fərq olsa da, dövrün Azərbaycan mətbuatından həmişə dəstək olub. Əhməd Cavadın SSRİ dövründən əvvəl 1914-cü ildə yazdığı “Çırpınırdı Karadeniz” türküsü iki ölkənin türklük mövzusunda nə qədər həssas və bağlı olduğunu göstərir.

Məlumdur ki, 1918-ci ildə Bakının işğaldan azad edilməsinə “Bakı Fatehi” kimi də tanınan Nuri Paşa dəstək verib. Bütün bu hadisələr türklük və türkçülük hisslərinin iki dövlətin həyatına əks olunmasıdır.

Azərbaycanın qurucu lideri Məhəmməd Əmin Rəsulzadə "Azərbaycan Cümhuriyyəti İslam aləmində qurulan ilk Cümhuriyyətdir. Bu Cümhuriyyət də Türk Cümhuriyyətidir, başqa sözlə, kiçik bir Türkiyədir" deyir və "Kiçik Türkiyə xalqı ilə böyük Türkiyə xalqı arasındakı münasibət iki qardaşın münasibəti qədər səmimidir... Azərbaycan məsələsi də Türkiyə üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən Qafqaz məsələsinin bir parçasıdır" əlavə edir”-deyə Kərəm Qarabulud qeyd edib.

Kərəm Qarabulud  bildirib ki, 1991-ci ildə SSRİ-nin dağılmasından sonra Azərbaycanın prezidenti olan Əbülfəz Elçibəyin Türkiyəyə yaxınlığı və Atatürk sevgisi olduğu hamıya məlumdur.

“1993-cü ildə hakimiyyətə gələn Ulu Öndər Heydər Əliyev "Biz iki dövlət, bir millətik" dedi. 1993-cü ildə verdiyi bu açıqlama ilə hər ölkənin öz sərhədləri olsa da, “müharibə və sülhdə birlik” olacağını vurğuladı. Bu sözlərin əsas təməli türklükdür. 2003-cü ildə rəhbərliyi təhvil alan cənab İlham Əliyevin də eyni siyasətləri inkişaf etdirməsi, Türk Birliyinin qurulması istiqamətində göstərdiyi səylər həmişə təqdirəlayiq olub. Bu birlik və yaxınlıq nəticəsində Azərbaycan əhəmiyyətli üstünlük əldə etdi, İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı Türkiyənin hərtərəfli dəstəyini aldı. Türkiyə də çətinliyə düşəndə Azərbaycanın tam dəstəyini alıb. Bu həmrəyliyin sosial-iqtisadi münasibətlərdə də özünü büruzə verdiyi aydın görünür.

Məsələn; Azərbaycanın təxminən 10 milyon 200 min əhalisi olsa da, Türkiyə ilə ticarət həcmi təxminən 8 milyard dollardır. Bu rəqəm Türkiyənin daha böyük qonşuları tərəfindən müqayisə olunmayıb. Təbii ki, uzun müddətdir üzərində ciddi müzakirələr və siyasi proseslər gedən Zəngəzur dəhlizi açılacağı təqdirdə, bu rəqəmin 15-20 milyard dollara qədər artacağı gözlənilir. Qeyd edim ki, Azərbaycan vətəndaşlarının ən çox səfər etdiyi ölkə Türkiyədir. Eyni zamanda Türkiyədən də Azərbaycana xeyli sayda turist gedir.

Əslən türk olan İran prezidenti Məsud Pezeşkianın ötən günlərdə Bakıya səfəri zamanı oxuduğu şair Şəhriyarın şeiri də Azərbaycan və Türkiyənin türk həmrəyliyi ilə bağlı səylərinə xidmət edir. Nəticədə demək olar ki; Bakı və Təbriz türklüyün, eyni zamanda türkçülüyün iki mühüm şəhəridir. Bu iki şəhər olmasa türklük də, türkçülük də indiki vəziyyətindən zəif olardı. Bu kontekstdə Türk Dünyası ölkələrinin Bakı-Ankara həmrəyliyi sayəsində əldə etdiyi tərəqqi hər kəsə məlumdur. Gələcəkdə bu ölkələrin iqtisadi cəhətdən güclənməsi dünyada hörmət qazanan türk dövlətlərindən ibarət mərkəzin yaranmasına gətirib çıxaracaq. Bu münasibətlə 3 May Türkçülük Gününü təbrik edirəm” -deyə Kərəm Qarabulud vurğulayıb.

İradə Cəlil, Bizimyol.info

Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyi (MEDİA)

Məqalə, Medianın İnkişafı Agentliyinin onlayn media subyektlərinə (veb-saytlara) maliyyə dəstəyi əsasında hazırlanıb.

İstiqamət: 6.3.9. azərbaycançılıq ideyasının təbliği.