Xəzərlə bağlı TƏHLÜKƏ BÖYÜYÜR Bu sürətlə qurumağa davam etsə...

“Yüz illər öncə Xəzər Qara dənizdən qopub, ayrıca dəniz olub. Daha sonra isə iqlim dəyişiklikləri və Alp-Himalay qurşağında gedən proseslərlə bağlı bugünkü Xəzər dənizi formalaşıb. İndi də proseslər davam edir. Biz iqlim dəyişiklikləri ilə bağlı ancaq ötən əsrin 70-ci illərində danışmağa başladıq.
İqlim dəyişiklikləri ilə bağlı ekoloqların səsi isə yalnız 90-cı illərdə eşidilməyə başlanıldı. Məsələn Xəzər dənizinə su daşıyıcı çayların suyu ötən əsrin 30-cu illərdən azalmağa başlayıb. Zamanla Xəzərin səviyyəsi qalxıb, enib”.
 

MÖVZU İLƏ BAĞLI:
Urmiya qurudu, sıra Abşerondadır? – Duz gölləri ilə bağlı mütəxəsssisdən HƏYƏCAN TƏBİLİ

Bunu Xəzər dənizində baş verən qlobal dəyişikliklərlə bağlı Bizim.Media-ya danışan ekoloq Qorxmaz İbrahimli deyib.
O bildirib ki, artıq neçə illərdir Xəzər dənizində suyun səviyyəsi azalır:
“Budəfəki azalma şiddətli iqlim dəyişikliyi ilə üst-üstə düşür. Məlumdur ki, hazırda havanın illik temperaturu 1,5 yox, 2 dərəcə artır. Xəzərdə suyun azalmasının bir səbəbi qlobal iqlim dəyişikliyi ilə bağlıdırsa, digər səbəb antropogen təsirlərdir. Məsələn Xəzərə əsas su daşıyıcı çaylardan - Volqadan, Kürdən və Terekdən içməli və suvarma məqsədi ilə istifadə edilməsi mənsəbə daha az suyun çatmasına səbəb olub. Beləcə daxil olan suyun azalması hesabına Xəzərin hövzəsi kiçilir. Digər tərəfdən havanın temperaturu yüksəldiyi üçün dənizdə buxarlanmanın həcmi böyüyüb”.
“Xəzərdəki vəziyyətlə bağlı təkcə Azərbaycanın təşəbbüsləri yetərli deyil”.
Müsahibimiz hesab edir ki, Xəzərsahili 5 dövlət bu məsələyə eyni həssaslıqla yanaşmalıdır:
“Bu məsələdə ən böyük iş Rusiyanın üzərinə düşür. Çünki Xəzərin şimal sahilləri daha dayaz olduğu üçün suyu çəkilən ərazilər kilometrlərlə uzanıb gedir. Bundan isə təkcə ekologiya yox, Rusiya iqtisadiyatı ciddi zərər görür. Xəzərin tədricən quruması isə qlobal fəlakətlərə səbəb ola bilər. Ona görə də region ölkələri də Xəzərdə suyun azalmasına həssaslıqla yanaşmalıdır. Bu məsələdə təkcə Azərbaycanın təşəbbüsləri yetərli deyil”.
Bəs biz nə etməliyik?
Qorxmaz İbrahimli deyir ki, Xəzərdə suyun çəkildiyi ümumi ərazi hesablanmalıdır:
“Həmin ərazilərdə şoranlığa, qumsallığa davamlı kollar və ağaclar əkilməlidir. Bir sözlə boşalmış ərazilər yaşıllaşdırılmalıdır. Nəzərə alaq ki, qurumuş ərazilərdən qalxan toz insanlarda müxtəlif xəstəliklərə səbəb olur. Daşınan minerallar asanlıqla insanların ağ ciyərlərinə dolur. Ona görə də həm dövlət, həm özəl sektor, həm də vətəndaş cəmiyyəti bu problemə qarşı birləşməlidir. Birgə səylər nəticəsində Xəzər sahilində yeni mikroiqlim yaradılmalıdır”.
Surxay Atakişiyev, Bizim.Media