Yeni il sindromu: niyə hamı xoşbəxt olmaq məcburiyyətində hiss edir ? ARAŞDIRMA

Yeni il yaxınlaşdıqca şəhərlər işıqlanır, sosial şəbəkələr “mükəmməl anlar”la dolur, reklamlarda isə hamı gülümsəyir. Sanki ilin bu bir neçə günü ərzində xoşbəxt olmamaq ayıb, kədərli hiss etmək isə qadağandır. Halbuki bir çox insan üçün Yeni il sevinc yox, daxili gərginlik, təkliq hissi və özünü başqaları ilə müqayisə dövrünə çevrilir. Psixoloqlar bu vəziyyəti şərti olaraq “Yeni il sindromu” adlandırırlar.

Bəs, Yeni il sindromu nədir?

SİA mövzu ilə bağlı araşdırma edib.

Yeni il sindromu rəsmi diaqnoz olmasa da, bayram öncəsi və sonrası dövrdə yaranan emosional yüklənməni ifadə edir. İnsan özünü daha xoşbəxt görünməyə məcbur hiss edir, keçən ili “uğursuz” hesab edib özünü qınayır, başqalarının həyatını öz həyatı ilə müqayisə edir, tək qaldığını və ya geridə qaldığını düşünür.

Bu sindrom xüsusilə tək yaşayanlar, itki yaşamış şəxslər, boşanmış ailələr və ya sosial təzyiqə daha həssas insanlar arasında daha çox müşahidə olunur.

Niyə hamı xoşbəxt olmaq məcburiyyətində hiss edir?

Sosial gözləntilər və stereotiplər

Cəmiyyət Yeni ili “xoşbəxtliyin zirvəsi” kimi təqdim edir. Filmlər, reklamlər, ailə süfrələri ilə bağlı obrazlar insanın şüurunda bir standart yaradır: Yeni il = sevinc, birlik, uğur. Bu standarta uyğun gəlməyən hər hiss “yanlış” kimi qəbul olunur.

Sosial şəbəkələrin təsiri

Instagram, TikTok və Facebook-da paylaşılan bəzədilmiş evlər, bahalı hədiyyələr və “ilin ən xoşbəxt anı” başlıqları insanlarda süni müqayisə yaradır. Reallıq gizlədilir, vitrində isə ideal həyat göstərilir.

İlin yekunu və özünü hesaba çəkmə təzyiqi

Yeni il insan üçün psixoloji sərhəddir. “Bu il nə etdim?”, “Nəyə nail oldum?” sualları daxili tənqidi gücləndirir. Gözləntilər reallıqla üst-üstə düşməyəndə məyusluq yaranır.

“Hamı xoşbəxtdirsə, mən niyə deyiləm?” düşüncəsi

Ətrafdakı ümumi bayram əhval-ruhiyyəsi insanın fərdi kədərini daha da dərinləşdirə bilər. Çünki kədər “uyğunsuz” hiss kimi yaşanır.

Yeni il sindromunun psixoloji nəticələri

-narahatlıq və səbəbsiz gərginlik
-təkliq hissinin artması
-depressiv əlamətlərin güclənməsi
-özünə dəyərin azalması
-emosiyaların basdırılması

Ən təhlükəli məqam isə odur ki, insan “xoşbəxt görünmək” naminə öz real hisslərini inkar edir.

Bu sindromla necə davranmaq olar?

-Xoşbəxt olmağı özünüzə borc bilməyin. Bayram da digər günlər kimidir.
-Sosial şəbəkə fasiləsi verin. Öz həyatınızı başqalarının vitrini ilə ölçməyin.
-Yeni ili hesabat yox, keçid kimi qəbul edin. Hər şey bir gecədə dəyişmir.
-Hisslərinizi qəbul edin. Kədər, yorğunluq, boşluq da insani duyğulardır.
-Yeni ili öz ritminizlə keçirin. Böyük süfrə yox, sakitlik də seçimdir.

Yeni il xoşbəxtlik üçün imtahan deyil. Hər kəsin həyatı, tempi və emosional vəziyyəti fərqlidir. Həqiqi rahatlıq isə başqalarına uyğunlaşmaqdan yox, öz hisslərini inkar etməməkdən başlayır. Bəzən ən sağlam seçim Yeni ili sakit, səs-küysüz və özünlə barışıq içində qarşılamaqdır.

Ayşən Vəli