Yer üzündə qamma şüa partlayışlarının mənbəyi məlum olub...

...Yaponiyalı fiziklər ilk dəfə ildırımın yaranma anını qeydə alıblar və sübut ediblər ki, məhz bu mikrosaniyələr ərzində atmosferdə bütün məlum işıq formalarından ən enerjili olan qamma şüalarının daha güclü yanıb-sönməsi baş verir.

SİA-nın məlumatına görə, tədqiqat Science Advances jurnalında dərc olunub.

Yaponiyanın Kanazava şəhərində unikal müşahidələr aparılıb. Osaka Universitetindən olan bir qrup radio, optik və yüksək enerjili radiasiya diapazonlarında eyni vaxtda ildırımı aşkar edən yüksək həssas sensorlardan istifadə edib.

Elm tarixində ilk dəfə olaraq alimlər iki boşalmanın - biri göydən, digəri yerdən - bir-birinə doğru uzandığını görüblər. Onların toqquşmasından 31 mikrosaniyə əvvəl aralarındakı nöqtədə həddindən artıq elektrik sahəsi yaranır və elektronları demək olar ki, işıq sürətinə qədər sürətləndirir.

Bu elektronlar hava molekulları ilə toqquşaraq enerjini itirir və onu qamma şüaları şəklində buraxırlar. Tam bir qamma-şüa partlaması yalnız 50 mikrosaniyə davam edir, gözə görünməz bir an...

Lakin ultradəqiq avadanlıq sayəsində tədqiqatçılar sübut ediblər ki, qamma-şüa çaxması ildırım vurduqdan sonra deyil, ondan əvvəl baş verir.

Kəşf ildırımlı buludlarda baş verən proseslərə dair yeni anlayışlar təqdim edir və Yerin dərin kosmosda olanlarla müqayisə oluna bilən ekstremal enerji hadisələrini necə əmələ gətirdiyinin başqa bir tərəfini açır.

Əvvəllər elm adamları top ildırımının fiziki modelini təklif etmişdilər, ona görə o, sıxılmış havada tutulmuş fotonlardan ibarətdir.

Tədqiqat uzun müddətdir ildırımın ən sirli formalarından biri hesab edilən bir fenomenin davamlılığını və parıltısını izah edib.

Əli Babayev