Azərbaycan Konstitusiyası zamanın sınağından çıxıb, siyasi, hüquqi və sosial sistemin modernləşdirilməsi üçün bir alətə çevrilib Azər Qarayev

12 noyabr Azərbaycanda Konstitusiya günüdür - bu, müasir, müstəqil və hüquqi dövlətin formalaşmasını simvolizə edən mühüm dövlət bayramlarından biridir. 2025-ci il üçün bu gün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir: Prezident İlham Əliyevin Sərəncamı ilə cari il "Konstitusiya və Suverenlik ili" elan olunub ki, bu da tarixi yolun davamlılığını vurğulayır və ölkənin Əsas Qanununun qəbulunun 30 illik yubileyinə xüsusi mənəvi dəyər qatır.

Day.Az xəbər verir ki, bunu Trend-ə politoloq Azər Qarayev deyib.

"1991-ci ildə müstəqilliyin bərpasından sonra Azərbaycan yeni dövlətçiliyin möhkəm qanunvericilik və institusional bazasını yaratmaq ehtiyacı ilə üz-üzə qaldı. Öz Konstitusiyasının qəbul edilməsi gənc dövlət üçün ən vacib vəzifələrdən biri oldu. Layihə üzərində iş 1992-ci ildə başladı, 1995-ci ildə isə ölkə rəhbərliyinə ümummilli lider Heydər Əliyevin qayıdışından sonra sənədin hazırlanması prosesi sistemli və tam xarakter aldı. Onun rəhbərliyi altında konstitusiya komissiyası yaradıldı, müstəqillik ruhuna və müasir demokratik tələblərə cavab verən Əsas Qanun layihəsi hazırlandı.

12 noyabr 1995-ci ildə Konstitusiya ümumxalq referendumunda qəbul edildi. Bu gün yeni bir dövrün başlanğıcını qoydu və demokratik prinsipləri, qanun aliliyini və vətəndaşların hüquqlarını təsbit etdi.

Heydər Əliyev Əsas Qanunun əhəmiyyətini dəfələrlə vurğulayıb: "Biz Azərbaycanın bu günü, gələcəyi üçün çox böyük bir sənəd - siyasi, hüquqi sənəd yaratmışıq. Bizim Konstitusiya layihəsinin ən mühüm əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, bu, ilk, tamamilə sərbəst, müstəqil Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasıdır".

1995-ci il Konstitusiyası Azərbaycanın tarixində ilk dəfə olaraq demokratik, dünyəvi və hüquqi dövlətin əsas prinsiplərini müəyyən edib, hakimiyyətin bölünməsi sistemini təsbit edib, vətəndaşların bərabərliyini və şəxsi hüquq və azadlıqlarının təminatlarını gücləndirib", - A.Qarayev.

Onun sözlərinə görə, üç onillik ərzində Azərbaycan Konstitusiyası zamanın sınağından çıxıb, eyni zamanda ölkənin siyasi, hüquqi və sosial sisteminin modernləşdirilməsi üçün bir alətə çevrilib.

"Onun müddəaları 2002, 2009 və 2016-cı illərdə keçirilən konstitusiya referendumları vasitəsilə təkmilləşdirilib və inkişaf etdirilib. Bu dəyişikliklər dövlətin siyasi və iqtisadi transformasiya mərhələlərini əks etdirirdi: institusional sabitliyin gücləndirilməsi, demokratik institutların möhkəmləndirilməsi və vətəndaş hüquqlarının genişləndirilməsi. Konstitusiya inkişafının mərkəzində insan, onun hüquq və azadlıqları dayanır. Konstitusiya bəyan edir ki, "dövlətin ali məqsədi insanın və vətəndaşın hüquq və azadlıqlarının təmin edilməsidir". Bu prinsip ölkədə aparılan bütün islahatlar üçün rəhbər olub. Müstəqil məhkəmə hakimiyyətinin yaradılması, Konstitusiya Məhkəməsinin fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, dövlət orqanlarının şəffaflıq və hesabatlılığının artırılması - bütün bunlar 1995-ci il Konstitusiyasının ruhunda inkişaf edib. Müasir Azərbaycan, konstitusion prinsiplərin dinamik inkişaf, texnoloji innovasiyalar və beynəlxalq əlaqələrin genişlənməsi ilə uzlaşdığı bir dövləti təmsil edir. Bu zaman Konstitusiya ölkənin dayanıqlılığını və davamlılığını təmin edən möhkəm çərçivə olaraq qalır. Konstitusiyanın 30 illik yolu dövlətçiliyin tədricən möhkəmlənməsi, demokratik proseslərin dərinləşməsi və milli suverenliyin təsbit edilməsi tarixidir. Bu gün Əsas Qanunun əhəmiyyəti yalnız hüquqi sənəd çərçivəsində deyil, həm də cəmiyyətin siyasi yetkinliyinin əksi və ölkənin strateji kursunun həyata keçirilməsi aləti kimi özünü göstərir. Məhz Konstitusiya cəmiyyəti ümumxalq məqsədləri ətrafında birləşdirmək üçün baza yaradıb. O, dövlət maraqları ilə vətəndaş hüquqları, sabitlik ilə inkişaf arasında tarazlığı təmin edir. Xüsusi diqqət Konstitusiyanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpasından sonrakı dövrdə roluna yönəldilir. İndi onun müddəaları ölkənin bütün ərazisində tətbiq olunur ki, bu da hüquqi və dövlət quruculuğuna yeni məna verir. Beləliklə, Konstitusiya yalnız norma toplusu kimi çıxış etmir, həm də müasir Azərbaycanın siyasi fəlsəfəsinin - qanunauyğunluğa, sabitliyə və sosial inkişaf yönümlü dövlətin əksidir", - o bildirib.

A.Qarayev qeyd edib ki, 2025-ci ilin "Konstitusiya və Suverenlik ili" elan olunması bu yolun təbii davamı olub.

"Prezident İlham Əliyevin Sərəncamında qeyd olunur ki, qərar Konstitusiyanın 30 illiyi və Vətən Müharibəsində tarixi Qələbənin 5 illiyi ilə bağlı qəbul edilib ki, bu da dövlət suverenliyi ilə konstitusion quruculuq arasında ayrılmaz əlaqəni simvolizə edir. "Konstitusiya və Suverenlik ili" çərçivəsində maarifləndirmə proqramları, elmi konfranslar, konstitusion quruculuq və hüquqi mədəniyyətin inkişafına dair nəşrlər daxil olmaqla tədbirlər planı təsdiq edilmişdir. Bu təşəbbüslər qanuna hörmətin gücləndirilməsinə, vətəndaş məsuliyyətinin formalaşmasına və hüquqi savadın artırılmasına yönəlib. Əsas ideya Konstitusiyanın yalnız 30 il əvvəl qəbul edilmiş sənəd deyil, cəmiyyətin və dövlətin inkişafını müəyyən edən canlı mexanizmdi olduğunu göstərməkdir. Azərbaycan Konstitusiyası Günü yalnız tarixi tarix deyil, həm də dövlətin yetkinliyinin, fundamental prinsipləri qoruyaraq daimi yenilənmə qabiliyyətinin simvoludur. 1995-ci ildə Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə qəbul edilmiş Konstitusiya ölkənin siyasi və hüquqi inkişafının əsasını qoyub. Bu gün Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan bu kursu inkişaf etdirərək, hüquq sistemini və beynəlxalq nüfuzunu möhkəmləndirir. "Konstitusiya və Suverenlik ili" 30 illik yolu yenidən dəyərləndirmək və yeni hədəflər müəyyən etmək üçün bir fürsətə çevirir", - A.Qarayev əlavə edib.