Icma.az
close
up
RU
“907 ci düzəliş”in ləğvi gündəmdə

“907 ci düzəliş”in ləğvi gündəmdə

Icma.az, Cebheinfo portalına istinadən məlumat yayır.

1992-ci ildə ABŞ Konqresi "Azadlığa Dəstək Aktı"na (FreedomSupport Act) “907-ci düzəliş”i qəbul etdi.

Bu akt keçmiş sovet respublikalarına iqtisadi və humanitar yardım göstərilməsini nəzərdə tuturdu. Lakin düzəliş Azərbaycan hökumətinə birbaşa dövlət yardımını qadağan edirdi. Bu qərarın qəbul edilməsində ABŞ-dəki  erməni diasporunun güclü lobbiçilik fəaliyyəti və konqresmenlərin 1988–1994-cü illərdə Qarabağ münaqişəsi zamanı Azərbaycanın Dağlıq Qarabağa tətbiq etdiyi blokadaya görə narahatlığı əsas rol oynadı.

Rəsmi izahata görə, düzəliş "Ermənistana və Dağlıq Qarabağa humanitar yardımın qarşısının alınmasına cavab olaraq" qəbul edilmişdi. Bununla belə, düzəliş özəl humanitar yardımlara şamil olunmurdu və neft-qaz sektoruna təsir etmirdi. Bu da" ExxonMobil" və "Chevron" kimi Amerika şirkətlərinin Azərbaycanla neft və qaz hasilatı sahəsində əməkdaşlığını davam etdirməsinə imkan verirdi. 

“907-ci düzəliş”in müvəqqəti dayandırılması

2001-ci il 11 sentyabr terror aktlarından sonra ABŞ-də CorcBuş administrasiyası qlobal terrorizmlə mübarizəyə başladı. Bu çərçivədə Vaşinqton Azərbaycanla, təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığı genişləndirmək istəyirdi. Lakin “907-ci düzəliş” bu prosesə ciddi maneə yaradırdı. 2002-ci ildə ABŞ Konqresi düzəlişin müvəqqəti dayandırılmasına razılıq verdi və bununla da Vaşinqton Bakıya birbaşa hərbi və maliyyə yardımı göstərmək imkanı qazandı. Bu qərarın qəbul edilməsində Azərbaycanın strateji əhəmiyyəti əsas rol oynadı: 

• Ölkə mühüm geosiyasi mövqeyə malik idi və ABŞ-nin Əfqanıstandakı əməliyyatlarında vacib tərəfdaş sayılırdı; 

• Azərbaycan NATO ilə əməkdaşlıq edir, hərbi yüklərin daşınması üçün öz hava məkanını ABŞ-yə açırdı; 

• Amerika neft şirkətləri Azərbaycanın enerji resurslarına böyük maraq göstərirdi. 

Xüsusilə, Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri layihəsi dəstəklənir, Avropanın Rusiya neft və qazından asılılığını azaltmaq hədəflənirdi. Lakin zaman keçdikcə Azərbaycanın ABŞ üçün strateji əhəmiyyəti azaldı və Vaşinqton yenidən təzyiq siyasətinə qayıtdı. “907-ci düzəliş” siyasi alət kimi istifadə olunmağa başladı və vəziyyətdən asılı olaraq Bakıya təzyiq vasitəsi kimi tətbiq edildi. ABŞ isə insan haqları məsələsində Azərbaycana qarşı sərt ittihamlar irəli sürsə də, eyni problemlərin yaşandığı, lakin Vaşinqtonla yaxın münasibətləri olan ölkələrə göz yumurdu. 

ABŞ-nin ikili standartları 

ABŞ-nin Azərbaycana münasibəti ikiqat standartlar siyasətinin açıq nümunəsidir. Vaşinqton “907-ci düzəliş”i öz maraqlarına uyğun olaraq istifadə edirdi – lazım olanda onu müvəqqəti dayandırır, marağı azaldıqda isə yenidən tətbiq edirdi. Bu yanaşma qərarların mənəvi dəyərlərə deyil, sırf geosiyasi və iqtisadi maraqlara əsaslandığı "Realpolitik" konsepsiyasına tam uyğundur. ABŞ-nin oxşar siyasət apardığı nümunələr: 

• Pakistan – 1980-ci illərdə ABŞ onu Əfqanıstandakı müharibədə fəal şəkildə dəstəkləyirdi. Lakin 2001-ci ildən sonra Vaşinqton Pakistanı terrorçulara sığınacaq verməkdə ittiham etməyə başladı.

 • İraq – 1980-ci illərdə Vaşinqton Səddam Hüseyni İrana qarşı dəstəkləyirdi. Ancaq 2003-cü ildə ABŞ İraqa müdaxilə edərək onu qlobal təhlükə elan etdi. 

• Səudiyyə Ərəbistanı – İnsan haqlarının pozulması ilə bağlı daim tənqid edilsə də, neft ehtiyatları və strateji mövqeyi səbəbindən ABŞ-nin əsas tərəfdaşlarından biri olaraq qalır. 

“907-ci düzəliş”in ləğv edilməsi cəhdləri 

Son illərdə “907-ci düzəliş”in tamamilə ləğv edilməsi ilə bağlı müzakirələr intensivləşib. Xüsusilə, 50-dən çox amerikalı ravvin Prezident Donald Trampa müraciət edərək "Avraam sazişləri" çərçivəsində Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan kimi türk dövlətlərini də bu prosesə daxil etməyi təklif ediblər. Eyni zamanda, düzəlişin qüvvədə qalmasının ABŞ və İsrailin maraqlarına zidd olduğu vurğulanaraq, onun ləğvi üçün çağırışlar artıb.

Bildirilir ki, ABŞ-nin digər yəhudi təşkilatları, o cümlədən ultraortodoks icmaları da bu məsələ ilə bağlı Vaşinqtona müraciətlər edəcəklər. "Avraam sazişləri" İsrail ilə ərəb ölkələri arasında münasibətlərin normallaşdırılmasına yönəlmiş mühüm diplomatik təşəbbüsdür. 2020–2021-ci illərdə ABŞ-nin vasitəçiliyi ilə imzalanan bu sazişlərə artıq BƏƏ, Bəhreyn, Mərakeş və Sudan qoşulub. Azərbaycanın da bu prosesə cəlb olunması strateji baxımdan əlverişli addım kimiqiymətləndirilir. Bütün bunlar göstərir ki, ABŞ-nin xarici siyasəti ədalət prinsiplərinə deyil, daha çox praqmatizmə əsaslanır.

“907-ci düzəliş”in Vaşinqton tərəfindən təzyiq vasitəsi kimi istifadə olunması sübut edir ki, ABŞ üçün əsas prioritet öz maraqlarıdır, uzunmüddətli sabitlik və tərəfdaşlıq isə ikinci planda qalır. Bu yanaşma təkcə ABŞ-nin deyil, ümumilikdə beynəlxalq diplomatiyanın əsas xüsusiyyətlərini əks etdirir. Burada mənəvi dəyərlər çox vaxt geosiyasi və iqtisadi maraqlara qurban verilir. Azərbaycan isə bu ikiqat standartları dərk edərək xarici siyasətini şaxələndirməkdə davam edir və Türkiyə, Rusiya, Çin kimi ölkələrlə əlaqələrini daha da gücləndirir. 

YuriBoçarov, israilli politoloq, siyasi elmlər namizədi, “Aziznews.com” saytının redaktoru 

Səbinə Uğur
"Cebheinfo.az"

Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün Icma.az-ı izləyin.
seeBaxış sayı:90
embedMənbə:https://cebheinfo.az
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Evində ölü tapılan Hollivud ulduzu milyonluq sərvətini övladlarına miras qoymayıb

15 Mart 2025 05:18see281

ABŞ də güclü qasırğa 31 nəfəri öldürdü

16 Mart 2025 06:23see222

Berezutski 1:1 i ədalətli nəticə saymır

15 Mart 2025 22:57see204

4 bürcün qapısını böyük xoşbəxtlik döyəcək: ÇOX AZ QALDI

16 Mart 2025 09:34see164

Masazırdakı dueldə də qazanan olmadı

16 Mart 2025 08:18see132

Papa Fransiskin səhhəti yaxşılaşır

16 Mart 2025 06:32see131

ABŞ Yəməni bombalayır: Husilər, sizin zamanınız bitdi...

15 Mart 2025 23:45see128

Milan dan əzmkar qələbə VİDEO

15 Mart 2025 23:05see127

Rubio Lavrovla razılıq ƏLDƏ ETDİ

16 Mart 2025 08:56see125

Konqres “Azadlıq radiosu”nun maliyyələşdirilməsini dayandırıb

16 Mart 2025 04:02see123

Sabah və Zirə qarşılaşdı, qalib olmadı

15 Mart 2025 21:41see121

Bir yaşlı Banunun yardımsevər şəxslərin dəstəyinə ehtiyacı var

16 Mart 2025 10:49see120

ABŞ də fırtına və tornadolar tüğyan edir: Ölənlər və yaralananlar var

15 Mart 2025 23:13see119

Makron: Qərb Rusiyanın razılığı olmadan Ukraynaya qoşun yeridə bilər

15 Mart 2025 22:57see119

İngiltərə Premyer Liqası: Mançester Siti Brayton səddini keçə bilmədi

15 Mart 2025 21:49see119

İsrail mətbuatı Trampın xüsusi nümayəndəsinin Moskvadan Bakıya gəlməsindən yazdı ABŞ və Rusiya prezidentləri Bakıda görüşə bilər (TƏHLİL)

15 Mart 2025 18:42see119

Haber Global : Bakı Forumu təkcə Qafqaz üçün bütün dünya üçün önəmli tədbirlərdəndi

16 Mart 2025 04:01see118

Yerli problemləri beynəlxalq gündəmə daşıyan forum

16 Mart 2025 03:58see117

Trampa bataqlığın qurudulmasında uğurlar ABŞ də baş verənləri maraqla izləyirik

15 Mart 2025 14:52see116

Haalanddan növbəti uğur Premyer Liqada liderdir

16 Mart 2025 11:22see116
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri