ABŞ layihəsini geridə qoyan qırıcı: Mitsubishi F 2 niyə F 16 dan üstündür?

Yaponiyanın "Mitsubishi F-2” qırıcısı ilk dəfə ixrac üçün nəzərdən keçirilir - Filippin bu çoxfunksiyalı təyyarələri daha sərfəli qiymətə almaqda maraqlıdır. 

Qaynarinfo xəbər verir ki, "Defense Express”in ekspertlərinin fikrincə, bəziləri bu təyyarəni "F-16”nın versiyası saysa da, digərləri onu tamamilə müstəqil bir layihə hesab edir. Əsas məqam isə odur ki, Yaponiya ABŞ-dan daha üstün bir qırıcı yaratmağa nail olub.

ABŞ texnologiyası əsasında - amma fərqli yolla

1980-ci illərdə yapon mühəndislər müasir çoxfunksiyalı qırıcı JFX üzərində işə başlayıblar. Yaponiya Müdafiə Nazirliyi bu layihəyə ciddi tələb irəli sürmüşdü: təyyarə 4 gəmiəleyhinə raketlərlə birlikdə 724 kilometrlik döyüş radiusuna malik olmalı idi.

"Mitsubishi” şirkəti eyni zamanda Avropa layihələrini də izləyirdi: Məsələn, JF-210 layihəsi, təkmilləşdirilmiş "Gripen”ə bənzəyirdi.

JF-210 konseptlərindən biri

Qısa müddətə çox sayda texniki məsələni həll etmək çətin olduğundan, həmçinin Yaponiya Müdafiə Nazirliyinin yerli layihələrə inamsızlığı – bəzilərinin fikrincə, ABŞ-ın təzyiqi nəticəsində – Yaponiya mövcud layihələrə əsaslanan ortaq həll axtarışına çıxıb. Seçimlər arasında "Panavia Tornado”, "F/A-18” və "F-16” var idi. Nəticədə ABŞ-la birgə "F-16” əsasında layihə üzərində razılaşma əldə olunub.

1988-ci ilin noyabrında imzalanmış müqaviləyə əsasən, ABŞ "F-16” texnologiyalarını Yaponiyaya ötürür və layihənin 45%-lik payına sahib olurdu. Bu razılaşma həm ABŞ-da, həm də Yaponiyada tənqid olunub.

F-2 və F-16

Texnoloji qorxular və siyasət balansı

Amerikalı mütəxəssislər texnologiya sızması və öz əlləri ilə güclü bir rəqibin yaradılmasından narahat idilər. ABŞ Konqresi Yaponiyanın, əvvəlki "F-15”, "F-4” və "F-104” modellərində olduğu kimi, sadəcə yerli montaj hüququ ilə ABŞ təyyarələri almasını israr edirdi.

Digər tərəfdən, yaponlar ABŞ tərəfinin müqavilədə tələb etdiyi açıqgörüşlü giriş hüququndan narazı idilər. ABŞ öz texnologiyalarını hərtərəfli istifadə etməyə imkan əldə edərkən, yaponlar Amerika qərarlarına görə ödəniş etməli və proqram təminatı, o cümlədən silah idarəetmə sistemlərinə çıxışda məhdudiyyətlərə razılaşmalı idilər. Bu addımlar ABŞ-ı qıcıqlandırmamaq məqsədilə qəbul olundu. Daha sonra amerikalıların layihədəki payı 40%-ə endirilib.

"F-2” - kökündən yenidən qurulmuş "F-16”

Yaponiyanın "F-2" layihəsi "F-16C Block 40” modelinə əsaslansa da, faktiki olaraq "F-16 Agile Falcon” adlı reallaşdırılmamış versiyaya daha yaxındır. Bu versiya 25% daha iri gövdə, yenilənmiş aviyonika və təkmilləşdirilmiş mühərrik ilə planlaşdırılmışdı.

F-16 Agile Falcon

Layihə yeni kompozit materiallar və struktur həlləri sayəsində xeyli dəyişdirildi və nəticədə "F-2" daha yüngül olub. Çertyojların 95%-i "F-16”dan fərqlənirdi və gövdədə radio-uducu materiallardan istifadə olunmuşdu.

Yapon mühəndislər yeni elektriklə idarəetmə sistemini yaradılbar və təyyarənin avadanlıqları tamamilə yenidən qurulub. Ən mühüm nailiyyət isə dünyada ilk dəfə döyüş təyyarəsində istifadə olunan AESA tipli radardır – "J/APG-1”. Qeyd edək ki, ABŞ-ın "F-22” qırıcısındakı "AN/APG-77” radarı iki il sonra havaya qalxmışdı.

Layihənin icrasına 1990-cı ilin martında başlanmış, 1992-ci ilin iyulunda real ölçülü model təqdim olunmuşdu. İlk prototip 7 oktyabr 1995-ci ildə sınaq uçuşuna çıxmış, ikinci prototip isə cəmi 68 gün sonra havaya qalxmışdı.

F-2-nin ilk prototipi

1996-cı ilin iyulunda seriyalı istehsala qərar verilib və ilk təyyarə 2000-ci ilin sentyabrında təhvil alınıb. Ümumilikdə 98 ədəd təyyarə (4 prototip daxil olmaqla) sifariş edilib. Sonuncu F-2 isə 2011-ci ilin sentyabrında hazırlanıb. Halbuki ilkin plan 141 ədəd idi.

Performans və imkanlar fərqi

Yapon "F-2" qırıcısı "F-16C Block 40”dan ağır olsa da – maksimum qalxış çəkisi 22,1 ton (əvəzində 19,2 ton) – daha güclü mühərriklə (131 kN əvəzinə 127 kN) təchiz olunmuşdu. Üstəlik, döyüş radiusu 833 km idi, bu da "F-16”nın 550 km göstəricisindən xeyli irəlidir.

Mitsubishi F-2 (Foto: Japan Air Self-Müdafiə Qüvvələri)

Ən əsas fərq texnoloji üstünlüklərdədir. Ekspertlərin fikrincə, "F-2"nin bəzən "F-16”nı texniki baxımdan yalnız "Block 60” versiyası, yəni 2003-cü ildən istifadəyə verilmiş "AN/APG-80” AESA radar sisteminə malik təkmilləşdirilmiş versiya ilə tutmaq mümkün olub.

"F-2" həmçinin Yaponiya istehsalı olan AAM-3 və AAM-5 qısa mənzilli, AAM-4 isə orta mənzilli raketlər ilə təchiz edilib.

Aydın