Akademik Ağamusa Axundovun vəfatından 10 il ötür

Bakı, 5 sentyabr, AZƏRTAC

Akademik Ağamusa Axundovun adı Azərbaycan elmi tarixində yalnız nüfuzlu alim kimi deyil, həm də dilin və sözün mühafizi, millətinə bağlı ziyalı kimi əbədi həkk olunub. Onun ömür yolu elmə sədaqətin, təhsilə məhəbbətin və xalqa xidmətin nadir nümunəsidir.

AZƏRTAC görkəmli dilçi alimin anım günündə onun həyat və fəaliyyətinin bəzi məqamlarına nəzər salır.

Uzun illər zəngin elmi və pedaqoji fəaliyyəti ilə respublikada elmin və təhsilin inkişafına sanballı töhfələr verən Ağamusa Axundov dünya dilçilik və ədəbiyyatşünaslıq fikrinə dərindən bələd olan, geniş erudisiyaya malik şəxsiyyət idi. Azərbaycan filologiyası sahəsində tədqiqatların əsas istiqamətlərini müəyyənləşdirmək, onları müasir elmin tələbləri səviyyəsinə yüksəltmək onun müstəsna xidmətlərindəndir. Dili xalqın özünüdərkinin atributu kimi qiymətləndirən alim müstəqillik dövründə milli dil quruculuğunda fəal iştirak edib.

1932-ci il fevralın 2-də Kürdəmir şəhərində anadan olan Ağamusa Axundov elm və təhsilə bağlılıq yolunu erkən seçmişdi. Bakı Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsini bitirdikdən sonra burada müəllim, dosent, professor, kafedra müdiri, dekan kimi fəaliyyət göstərərək neçə-neçə gənc filoloqun elmi yoluna işıq saldı. Onun pedaqoji fəaliyyəti tələbələrinin yaddaşında bir məktəb, bir həyat dərsi kimi qaldı.

1990-cı ildən ömrünün sonunadək Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında məsul vəzifələrdə çalışan alim Dilçilik İnstitutuna rəhbərlik edərək bu elm ocağını yeni bir inkişaf mərhələsinə yüksəltdi. Əsərlərində qrammatika, nəzəri dilçilik, tarixi fonetika, etimologiya, dil tarixi, dialektologiya və üslubiyyatın ən çətin problemlərinə elmi cavablar verdi. Onun araşdırmaları türk dillərinin səs quruluşunun qanunauyğunluqlarını üzə çıxardı, fonemlər sisteminə dair ilk fundamental əsərlə Azərbaycan dilçiliyində yeni səhifə açdı.

Akademik Ağamusa Axundovun zəhməti 500-dən çox elmi əsərdə, 30-dan artıq kitab, monoqrafiya və dərslikdə öz əksini tapıb. O, 40-dək fəlsəfə və elmlər doktoru yetişdirib, beynəlxalq simpoziumlarda Azərbaycan elmini şərəflə təmsil edib. Misirdə, Qahirənin Eyn-Şəms Universitetində oxuduğu mühazirələr isə Azərbaycan elmi fikrinin sərhədlərini aşaraq dünyaya yayılmasının nümunəsi oldu.

Elmi yaradıcılığı qədər pedaqoji fəaliyyəti də dəyərli olan bu şəxsiyyətin xidmətləri dövlət səviyyəsində yüksək qiymətləndirildi. 1986-cı ildə Dövlət mükafatı, 2000-ci ildə isə “Şöhrət” ordeni ilə təltif olundu.

Elm dünyasının zirvəsində dayansa da, sadəliyi və səmimiyyəti ilə yaddaşlarda qalan Ağamusa Ağası oğlu Axundov 2015-ci il sentyabrın 5-də dünyasını dəyişdi.

Bu gün onun yetirmələri, əsərləri və yaratdığı elmi məktəb yaşayır. Ağamusa Axundov yaddaşlarda yalnız görkəmli alim kimi deyil, həm də elmə və xalqa məhəbbətlə xidmət edən böyük insan kimi qalacaq.