Alimlər Yerdə həyatın yerüstü mənşəyi ilə bağlı yeni nəzəriyyə irəli sürüblər

Yer üzündə həyat planetimizdə yaranmamış, Marsdan meteoritlər vasitəsilə gətirilmiş ola bilər.

Avtosfer.az-ın "The Conversation"a istinadən verdiyi məlumata görə, tədqiqatçılar Günəş sisteminin erkən tarixi, qədim Marsdakı şərait və Yer üzündə ilk orqanizmlərin yaranma vaxtı haqqında məlumatları təhlil edərək bu nəticəyə gəliblər.

Mars təxminən 4,6 milyard il əvvəl, Yer isə təxminən 4,54 milyard il əvvəl yaranıb. İlk yüz milyon illər ərzində hər iki planet isti olub, lakin sonra soyumağa başlayıb. Müasir düşüncəyə görə, erkən Marsda sıx atmosfer və maye su - çaylar, göllər və ehtimal ki, okeanlar olub. Bu, onu erkən Yerlə müqayisə edilə bilən həyatın mənşəyi üçün potensial olaraq uyğun hala gətirib.

Yer üzündəki vəziyyət təxminən 4,51 milyard il əvvəl Teya protoplaneti ilə nəhəng toqquşmanın baş verməsi və nəticədə Ayın əmələ gəlməsi ilə mürəkkəbləşib. Alimlərin fikrincə, bu hadisə planetin səthini tamamilə əridib və əgər həyat o anda mövcud olsaydı, onun qalması ehtimalı az olardı. Yer kürəsindən fərqli olaraq, Mars oxşar qlobal fəlakətlərlə qarşılaşmayıb, ona görə də hipotetik erkən həyat orada daha davamlı inkişaf edə bilərdi.

Yer üzündə həyatın Mars mənşəyinə maraq bütün canlı orqanizmlərin son universal ortaq əcdadının - LUCA-nın yaşının son hesablamalarından sonra artıb. Bərpa işlərinə görə, o, təxminən 4,2 milyard il əvvəl, Ayın əmələ gəlməsindən cəmi 290 milyon il sonra mövcud olub. Bu o deməkdir ki, Yer üzündə həyat nisbətən qısa geoloji zaman çərçivəsində yaranıb və mürəkkəbləşib.

"Mars hipotezi"nin tərəfdarları mikroorqanizmlərin Marsın səthindən atılan meteoritlərlə Yerə gələ biləcəyini və şərait əlverişli olduqda burada yerləşə biləcəyini irəli sürürlər. Lakin bu ssenari həyatın eyni vaxtda neçə ekstremal mərhələdən sağ çıxmasını tələb edir: güclü zərbə, kosmosa atılma, radiasiyaya uzun müddət məruz qalma, sonra Yer atmosferinə daxil olmaq və səthə düşmə.

LUCA-nın genetik məlumatları göstərir ki, o, hidrotermal dəliklər kimi isti və düşmən mühitlərə uyğunlaşıb, lakin kosmik şəraitə uyğunlaşma əlamətləri aşkar edilməyib. Təcrübələr və modellər göstərir ki, yalnız son dərəcə davamlı mikroorqanizmlər, məsələn, sporlar əmələ gətirənlər, planetlərarası məkanda və yalnız böyük meteorit daxilində qorunduqda yaşaya bilər.

Əksər mütəxəssislər hesab edirlər ki, Marsdan Yerə həyatın köçürülməsi ideyası fizika və kimya qanunlarına uyğun olsa da, planetimizdə həyatın kortəbii şəkildə yaranma ehtimalı daha azdır. Onların fikrincəi, bir neçə yüz milyon il erkən Yer kürəsindəki mürəkkəb kimyəvi proseslərin ilk canlı sistemlərin yaranmasına səbəb olması üçün kifayət qədər vaxtdır.