Icma.az
close
up
RU
Pul haradan yaranıb? Alimlər yeni nəzəriyyə irəli sürdü

Pul haradan yaranıb? Alimlər yeni nəzəriyyə irəli sürdü

Qaynarinfo saytından alınan məlumata görə, Icma.az bildirir.

Arxeoloqlar pulun mənşəyi ilə bağlı yeni nəzəriyyə irəli sürərək, onun hər şeydən əvvəl uzunməsafəli ticarət üçün yarandığını bildiriblər.

Qaynarinfo xəbər verir ki, "Interesting Engineering" nəşrinin yazdığına görə, Dr. Mikael Fovel "ticarət nəzəriyyəsi" adlandırılan konsepsiyanı təqdim edib. Onun fikrincə, qədim dövrlərdə müxtəlif icmalar uzun məsafələrə səyahət edərkən, adətən dil baryerini aşaraq mal mübadiləsi aparmaq üçün vahid bir vasitəyə - valyutaya ehtiyac duyurdular.

"Pulun mənşəyi üzərində işləmək üçün həyəcanverici bir dövrdəyik", deyə Dr. Fovel "Journal of Archaeological Method and Theory" jurnalında dərc olunan yeni tədqiqatında yazıb.

Pul ticarət vasitəsi kimi yaranıb

Dr. Fovel "ticarət nəzəriyyəsi"ni dövlətə qədərki cəmiyyətlərdə pulun yaranmasının mümkün izahı kimi təqdim edir. Pul haqqında mövcud nəzəriyyələrdən biri onu sadəcə mübadilə vasitəsi, digəri isə hökumət icadı kimi təsvir edir. Lakin bu izahlar dövlət yaranmazdan əvvəl də pulun mövcudluğunu tam açıqlaya bilmir.

Alimin fikrincə, pul əvvəlcə cəmiyyət daxilində yaranmış bir sistem deyil, xarici ticarətin zərurətindən meydana gəlib. O bildirir ki, insanlar ticarət əməliyyatlarını asanlaşdırmaq üçün qarşılıqlı şəkildə etibar edə biləcəkləri bir mexanizmə ehtiyac duyublar.

Tarixi nümunələr

Dr. Fovel pulun uzunməsafəli ticarətdən qaynaqlandığını göstərmək üçün iki tarixi nümunə təqdim edib:

* Qədim Şimali Amerikanın qərbində yerli tayfalar ticarət üçün dəniz ilbizlərindən düzəldilmiş muncuqlardan istifadə ediblər.

* Qərbi Avropada isə bürünc və ya mis külçələr pul əvəzinə işlədilib.

Hər iki halda bu mübadilə vasitələri müxtəlif mədəni, dil və siyasi sərhədləri aşaraq geniş ticarət marşrutlarında istifadə olunub. Dr. Fovel vurğulayır ki, o dövrdə insanlar gələcəkdə eyni ticarət tərəfdaşı ilə yenidən görüşəcəklərinə əmin ola bilmədikləri üçün təxirə salınmış ödənişlərə güvənmək mümkün olmayıb. Bu isə qiymətlərin dərhal dəyişdirilməsini tələb edib, nəticədə pulun istifadəsinə ehtiyac yaranıb.

Tənqidlər və nəzəriyyənin fərqliliyi

Alim ticarət nəzəriyyəsinə yönələn tənqidləri də nəzərə alır. Onun əsas arqumentlərindən biri ondan ibarətdir ki, beynəlxalq səfərlər riskli olduğuna görə tacirlər özləri ilə çoxlu miqdarda pul daşımayıblar. Lakin yuxarıda göstərilən cəmiyyətlərdə pul əslində əhəmiyyətli bir mal olub və sonradan maliyyə alətinə çevrilib.

Bu nəzəriyyənin əsas fərqi odur ki, ənənəvi yanaşmalardan fərqli olaraq, barterin üstünlük təşkil etdiyi bir iqtisadi sistem anlayışını rədd edir. Keçmiş araşdırmalar tam barter sisteminə əsaslanan cəmiyyətlərin mövcudluğunu demək olar ki, istisna edir.

Dr. Fovel həmçinin qeyd edir ki, Kaliforniyadakı ilbiz muncuqları və Avropadakı bürünc külçələr yalnız bir cəmiyyət daxilində deyil, xarici qruplarla da geniş istifadə olunub. Hətta ilbiz muncuqları dini və ritual mənalar qazanaraq sosial status simvoluna çevrilib.

Pulun inkişafı müxtəlif yollarla baş verib

Alimin gəldiyi nəticəyə görə, pulların cəmiyyətlərdə yayılması müxtəlif mənbələrdən qaynaqlanıb. Bəzi hallarda dövlətlər pul axınını idarə edə bilsə də, ilkin mərhələdə pul başqa icmalarla əlaqə qurma vasitəsi kimi meydana çıxıb və daha geniş ticarət şəbəkələrinin formalaşmasına kömək edib.

Dr. Fovel qeyd edir ki, bu yanaşma dünya üzrə digər bölgələrə də tətbiq oluna bilər:

"Çox güman ki, dünyanın digər bölgələrində də oxşar proseslər baş verib və bu, gələcək araşdırmalar üçün maraqlı bir mövzu ola bilər. Qədim Mezoamerika və ya Sakit okean adaları bu baxımdan tədqiq edilməli ərazilərdən ola bilər".

Aydın

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:43
embedMənbə:https://qaynarinfo.az
archiveBu xəbər 18 Fevral 2025 09:55 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

66 yaşlı ingilisin əməli cəzasız qalmayıb...

18 İyul 2025 21:37see228

Mahmud Kaşqari Fondunun layihəsi əsasında çap olunan kitabların təqdimatı

19 İyul 2025 10:50see149

Putin Zelenskini görüşə çağırır, Ukrayna lideri isə “yox”deyir PƏRDƏARXASI MƏQAMLAR KONKRET

18 İyul 2025 15:15see125

Dünyanın ən məşhur qadın futbolçusuna şəxsi mühafizə verildi

18 İyul 2025 18:55see117

Enerji içkiləri canlandırır, lakin nəticəsiz deyil...

19 İyul 2025 20:05see114

Konqo hökuməti ilə M23 qruplaşması sülh sazişi ilə bağlı razılığa gəlib

20 İyul 2025 02:30see113

Zelenski: Fransa Ukrayna üçün əlavə “Mirage” pilotları hazırlamağa hazırdır KONKRET

18 İyul 2025 19:20see113

Türkiyə bu halda hərbi gücə baş vuracaq Ankaranın 7 maddəlik Suriya strategiyası məlum oldu

18 İyul 2025 15:18see113

Demensiya onu məhv etdi... Artıq məşhur aktyor olduğunu belə xatırlamır

18 İyul 2025 18:54see113

İsti suyun yüksək təzyiqi tez bir zamanda necə azaldır?

19 İyul 2025 10:57see113

Mourinyo bu komandanı çalışdıra bilər

19 İyul 2025 08:26see113

Sahil Babayev: Maliyyə Nazirliyindən “Yüksəliş”ə 66 nəfər qatılıb

18 İyul 2025 15:48see112

Tramp BRİKS in zəiflədiyindən danışdı

19 İyul 2025 11:50see112

Ukraynadakı müharibə heç kimin vecinə deyil Conson

20 İyul 2025 01:14see112

Zəngəzur dəhlizi layihəsinin icrası ilyarım ləngiyə bilər

18 İyul 2025 19:31see112

150 illik müharibə TƏHLİL

18 İyul 2025 15:57see111

Merz Netanyahuya xəbərdarlıq edir...

18 İyul 2025 18:57see111

Zuğulba şosesində avtomobildə baş verən yanğın sıxlığa səbəb olub

20 İyul 2025 00:19see111

Beşiktaş Kerem Aktürkoğluyu transferə hazırlaşır İki oyunçu və pul təklif olunub

18 İyul 2025 16:30see109

Şamaxı Ramiz Məmmədovla vidalaşdı

18 İyul 2025 17:47see109
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri