Alyaskada Zəngəzur dəhlizinin müzakirəsi, Bakının uğur diplomatiyası

Avqustun 15-də Alyaskada Trampla Putin arasında baş tutacaq sammit dünyanın diqqət mərkəzindədir. Hamını diqqəti görüşə müzakirə ediləcək məsələlərə fokuslanıb. Təbii ki, görüşün ana xəttini Rusiya-Ukrayna müharibəsində atəkəsə nail olunması tutacaq. Amma bununla belə, Tramp-Putin sammitində qlobal və regional məsələlər müzakirə olunacaq. Rusiya prezidentinin köməkçisi Yuri Uşakov da görüşdə müzakirə olunacaq məsələlərlə bağlı açıqlamasında deyib ki, Ukrayna böhranının həlli ilə yanaşı, liderlər başqa mövzuları da müzakirə edəcəklər: “Təbii ki, sülh və təhlükəsizliyin təmin edilməsi üzrə daha geniş vəzifələrə, eləcə də aktual və ən aktual beynəlxalq və regional problemlərə də toxunulacaq”.

Putin Kremldə Trampla görüş öncəsi komanda üzvləri ilə keçirdiyi toplantıda da deyib ki, hərbi əməliyyatları dayandırmaq, münaqişədə iştirak edən bütün tərəfləri maraqlandıran razılaşmaların əldə edilməsi üçün kifayət qədər enerjili və səmimi səylər göstərən hazırkı Amerika administrasiyası ilə hansı mərhələdə olduqlarını bildirmək üçün toplanıblar. O, bütövlükdə dünyada sülh üçün uzunmüddətli şəraitin yaradılmasını müzakirə etmək üçün iclas çağırdığını qeyd edib. 
Kreml rəsmiləri bəyan ediblər ki, məsələ hələlik öyrənilir və yalnız ondan sonra rəsmi mövqe ortaya qoyulacaq.

Ermənistanın sabiq prezidenti Levon Ter-Petrosyan da erməni mediasına verdiyi açıqlamasında Rusiya və İranın Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı susqunluğundan narahatlığını dilə gətirib.

Rusiyalı politoloq Mixail Aleksandrov isə deyib ki, Moskvanın Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı mövqeyi yəqin Alyaskada Putin-Tramp sammitindən sonra işlənib hazırlanacaq.

Bunlar isə onu deməyə əsas verir ki, Tramp-Putin sammitində Cənubi Qafqazda vəziyyət, xüsusən də avqustun 8-də Vaşinqtonda Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh sazişinin paraflanması, Azərbaycan-ABŞ-Ermənistan liderləri arasında imzalanan üçtərəfli Birgə Bəyannamə də müzakirə olunacaq. Çünki rəsmi Kreml Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin paraflanması və Zəngəzur dəhizi, “Tramp yolu” ilə bağlı Vaşinqton anlaşması barədə hələ də konkret mövqe sərgiləməyib.

Çox böyük ehtimal etmək olar ki, Tramp-Putin sammitində Kreml 8 avqust Vaşinqton anlaşmasından sonra Cənubi Qafqazda yaranan yeni reallığın nəticələrini müəyyən şərtlər daxilində qəbul edəcək və “Tramp yolu” layihəsinə qarşı çıxmayacaq. Əksinə, hesab etmək olar ki, tərəflər arasında Zəngəzur dəhlizində hansısa formada əməkdaşlıq, idarəçilik məsələlərində razılaşamalar əldə olunacaq. Tehranın da məsələdə o qədər kəskin mövqe sərgiləməməsi də bundan xəbər verir.

Prezident İlham Əliyevin İkinci Qarabağ savaşından sonra yaratdığı reallığa uyğun olaraq yürütdüyü siyasətinin ana xəttini Cənubi Qafqazı sülh, əməkdaşlıq və qarşılıqlı fəaliyyət bölgəsi kimi görmək tutur.  Hədəf bölgəni qarşıdurma məkanına deyil, birgə əməkdaşlıq coğrafiyasına çevriməkdir. Əminliklə qeyd etmək olar ki, Vaşinqton razılaşması da bütün maraqlı tərəflərə Zəngəzur dəhlizindən “qazan-qazan” prinsipinə uyğun olaraq birgə faydalı əməkdaşlıq üçün geniş imkanlar yaradır. Bütün tərəflər də bundan öz geosiyasi, geoiqtisadi ambisiyalarının toqquşmasına deyil, ancaq öz faydası üçün yararlanacaq. Biz növbəti dəfə Bakının uğur diplomatiyasının şahidi olacağıq.

Mürtəza