Aqroparklar kənd təsərrüfatında yeni dövrün başlanğıcı olacaq

Azad sahibkarlığın və liberal iqtisadiyyatın təşviqi  

İqtisadiyyatın dayanıqlı inkişafında sahibkarlığın əhəmiyyətinə önəm verən Azərbaycan dövləti bu istiqamətdə hüquqi prosedurların icrasını sürətləndirir. Bu günlərdə hüquqi və fiziki şəxslərin aqroparkın rezidenti kimi qeydiyyata alınması üçün tələb olunan investisiyanın minimal həddi müəyyənləşib. Bununla bağlı kənd təsərrüfatı naziri Məcnun Məmmədov müvafiq qərar imzalayıb. Qərara əsasən, bu hədd ərizəçi tərəfindən aqroparkın rezidenti kimi qeydiyyata alınmaq üçün təqdim edilən investisiya layihəsinin (biznes planının) qiymətləndirilməsi ilə bağlı aqroparkda qoyulacaq investisiyanın həcminin minimal həddini müəyyən edəcək. Hüquqi və fiziki şəxslərin aqroparkın rezidenti kimi qeydiyyata alınmaq üçün tələb olunan investisiyanın minimal həddi kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı üzrə: birillik əkinlər və yem bitkiləri, o cümlədən tərəvəzçilik təsərrüfatı üçün – hər hektara görə 5000 (beş min) manat, tingçilik təsərrüfatı – hər hektara görə 140 000 (yüz qırx min) manat, çoxillik əkmələr (o cümlədən sosial bağçılıq) üçün – hər hektara görə 15 000 (on beş min) manat, örtülü sahələr (istixanalar) üçün – hər hektara görə 900 000 (doqquz yüz min) manat, innovativ bitkiçilik üçün – hər hektara görə 100 000 (yüz min) manat, südlük istiqamətli müasir iribuynuzl u heyvandarlıq kompleksi üçün – 4 000 000 (dörd milyon) manat, ətlik istiqamətli müasir iribuynuzlu heyvandarlıq kompleksi üçün – 3 000 000 (üç milyon) manat, müasir xırdabuynuzlu heyvandarlıq kompleksi üçün – 2 000 000 (iki milyon) manat, müasir quşçuluq təsərrüfatı üçün 2 500 000 (iki milyon beş yüz min) manat, müasir balıqyetişdirmə təsərrüfatı üçün 500 000 (beş yüz min) manat müəyyənləşib. Kənd təsərrüfatı məhsullarının emalı, qablaşdırılması və xidmətlərin göstərilməsi, o cümlədən məhsulların saxlanılması, çeşidlənməsi və satışı üçün – dövlət aqroparkına münasibətdə 300 000 (üç yüz min) manat, özəl aqroparka münasibətdə 5 000 000 (beş milyon) manatdır. Qeyd edilir ki, hüquqi və fiziki şəxslərin aqroparkın rezidenti kimi qeydiyyata alınmaq üçün təqdim etdikləri investisiya layihəsi (biznes plan) üzrə aqroparkda qoyulacaq investisiyanın həcmi müvafiq istiqamətlər üzrə müəyyən edilmiş minimal həddə uyğun olmalıdır. Bu qərar sentyabrın 26-da qəbul edilib, noyabrın 20-də Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edilib, noyabrın 21-də qüvvəyə minib. 

Həmçinin, kənd təsərrüfatı naziri Məcnun Məmmədovun imzaladığı müvafiq qərarla “Aqroparkların, habelə onların rezidentlərinin reyestrinin aparılması Qaydası” da təsdiq edilib. Bu Qayda aqroparkların, habelə onların rezidentlərinin reyestrinin aparılması qaydasını müəyyən edir. Qərara əsasən, aqroparkların, habelə onların rezidentlərinin reyestrinin (bundan sonra – Reyestr) yaradılması, aparılması və Reyestrə daxil edilmiş məlumatların müntəzəm yenilənməsi idarəedici təşkilat tərəfindən həyata keçirilir. Reyestr informasiya ehtiyatıdır, onun istifadəsi və mühafizəsi idarəedici təşkilat tərəfindən təmin edilir. Reyestr təqvim illərinə əsasən və hər aqropark, habelə onun rezidenti üzrə ayrıca aparılır. Aqroparkın qeydiyyatı və onun rezidentinin qeydiyyat şəhadətnaməsi ləğv edildikdə onun qeydiyyat nömrəsi silinmir, başqasına verilmir. Ləğv edilmiş aqropark barədə məlumatlar Reyestrdən çıxarılır. Qeydiyyatı ləğv edilmiş aqropark və onun rezidenti barədə məlumatlar Reyestrdə “Aktiv olmayan aqroparklar və rezidentlər” bölməsində göstərilir. Reyestrə daxil edilən məlumatlarda dəyişikliklər baş verdikdə özəl aqroparkın qeydiyyatı ilə bağlı təklif təqdim edən sahibkarlıq subyektləri, habelə aqroparkın rezidentləri tərəfindən bu barədə idarəedici təşkilata 10 (on) iş günü müddətində məlumat verilməlidir. Məlumat daxil olduqdan, habelə dövlət aqroparkı barədə Reyestrə daxil edilən məlumatlarda dəyişiklik baş verdikdən sonrakı 5 (beş) iş günündən gec olmayaraq idarəedici təşkilat tərəfindən müvafiq dəyişikliklər Reyestrə daxil edilir. 

Müvafiq qərarların sahibkarlıq subyektlərinin fəaliyyətinə müsbət təsirini qeyd edən iqtisadçı Fuad İbrahimov “Şərq”ə açıqlamasında qeyd etdi ki, hazırda ölkə ərazisində aqroparkların sayı getdikcə artır: 

- Məsələn, Yevlax Pilot Aqroparkı ölkə ərazisində kiçik və orta fermerlərin cəlb olunması ilə yaradılan ilk aqroparkdır. İqtisadiyyat nazirinin 25 avqust 2020-ci il tarixli F-117 nömrəli əmrinə əsasən "Orta fermer təsərrüfatının aqrar-sənaye klasterlərinə inteqrasiyası" layihəsi çərçivəsində Yevlax rayonu ərazisində pilot aqroparkın yaradılması ilə əlaqədar işlərə başlanılıb və aqroparkın açılışı 2021-ci ildə baş tutub. Yevlax Pilot Aqroparkında sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişaf etdirilməsi üçün dövlət tərəfindən bir çox stimullaşadırıcı tədbirlər görülür və bu işlər mütəmadi olaraq davam etdirilir. Dövlət vəsaiti hesabına aqroparkın xarici və daxili infrastruktur sisteminin qurulması, rezidentlərə investisiya təşviqi sənədinin verilməsi və “vahid pəncərə” sisteminin tətbiq edilməsi nəzərdə tutulub. Pilot aqroparkda müasir aqrar-sənaye kompleksinin yaradılması klaster fəaliyyətinin qurulması hesabına həyata keçiriləcək. Aqroparkın ümumi ərazisi 2807 hektar təşkil edir, bunun da 1185 hektarlıq hissəsini parsellərə bölünmüş sahələr, 1028 hektarını heyvanların yem təminatı sahəsi, 141 hektarını isə sənaye zonası təşkil edəcək. Pilot aqroparkın 1185 hektarlıq sahəsi 20 hektarlıq parsellərə bölünməklə fermerlərin uzunmüddətli istifadəsinə veriləcək. Bu günə qədər 2348 hektar ərazi üzrə sahibkarlarla icarə müqavilələri bağlanıb. Bundan başqa aqroparkın sənaye zonası üçün nəzərdə tutulmuş 141 hektar ərazisinin 8 hektarında sosial zonanın, 45 hektarında 3000 başlıq ətlik heyvandarlıq kompleksinin, 11.8 hektarında illik istehsal gücü 20 milyon ədəd damazlıq yumurta olan quşçuluq təsərrüfatının və digər sahələrində isə emal müəssisələrinin və istehsal sahələrinin yaradılması planlaşdırılır. Aqropark ərazisində əkin sahələrində məhsuldarlığın yüksəldilməsi və səmərəliliyin artırılması üçün ağıllı idarəetmə sisteminin tətbiqi, aqronom və biznes-konsaltinq xidmətlərin təşkili planlaşdırılır. İstehsal olunan məhsulların satış bazarının diversifikasiyası məqsədilə istehsalın beynəlxalq sertifikatlaşdırılmasına dəstək göstərilir. Aqroparkın yaradılmasında məqsəd nədir, təbii ki, əsas məqsəd aqrar sahədə inkişafın sürətləndirilməsidir. Həmçinin kənd təsərrüfatı məhsullarına olan tələbatın ödənilməsi, ərzaq təhlükəsizliyinin möhkəmləndirilməsi, ixracyönümlü məhsulların istehsalının artırılması, eləcə də əsas məqsədlərdən biri əlbəttə ki, kiçik və orta sahibkarlığın inkişafının sürətləndirilməsidir. Ümumi məlumatlara baxsaq, ölkə üzrə bu günə qədər 58.6 min hektar ərazidə 22 aqropark fəaliyyətə başlayıb, 2 aqroparkda isə tikinti-quraşdırma işləri aparılır. Aqroparklardan 6-sı heyvandarlıq, 6-sı meyvəçilik, 11-i əkinçilik, 1-i isə çeşidləmə, qablaşdırma və logistika üzrə ixtisaslaşıb. Aqroparkların ümumi layihə dəyəri 1.2 milyard manat təşkil edir. Bununla yanaşı, aqroparkların yaradılması və ya fəaliyyətlərinin genişləndirilməsi məqsədilə 147 milyon manat dövlət dəstəyi göstərilib. İndiyə qədər 14 aqroparkın yaradılmasına nazirlik yanında Sahibkarlığın İnkişafı Fondu 131 milyon manat güzəştli kredit ayırıb, həmçinin investisiya təşviqi sənədi verilmiş 18 aqropark texnika, texnoloji avadanlıqlar və qurğuların idxalına görə 16.1 milyon manat güzəşt əldə ediblər. Ölkə Prezidentinin 21 dekabr 2021-ci il tarixli fərmanı ilə təsdiq olunmuş “Aqroparklar haqqında Nümunəvi Əsasnamə”nin tələblərinə uyğun olaraq aqroparkların reyestrinin aparılması, orada fəaliyyət göstərən hüquqi və fiziki şəxslərə aqroparkın rezidentinin qeydiyyat şəhadətnaməsinin verilməsi ilə bağlı işlərə başlanıb. Bununla əlaqədar 2-si dövlət, 22-si özəl olmaqla ümumilikdə 24 aqropark qeydiyyata alınıb. Həmin aqroparklarda ümumilikdə 5 000 nəfərin daimi işlə təmin olunması nəzərdə tutulub. Hazırda aqroparklarda 2 660 nəfər daimi, 4 300 nəfər isə mövsümi işlərə cəlb edilib. Gələcəkdə əlavə 2 300-dən çox daimi iş yerinin yaradılması nəzərdə tutulur. Bütün bunlar kiçik və orta sahibkarlığın inkişafını və iqtisadi dayanıqlığı təmin edən amillərdir.