Avroatlantik əlaqələrini sarsılıb: Vaşinqtonla Moskva arasında danışıqlar Avropanın kənarda qoydu

“Rusiya-Ukrayna müharibəsinin başlaması, Kiyevə hərbi və maliyyə dəstəyi, eləcə də beynəlxalq təhlükəsizlik təhdidlərinin qarşısının alınması və Rusiyanın qlobal təsirinin azaldılması səyləri ABŞ və Avropa İttifaqının (Aİ) əhəmiyyətli dərəcədə yaxınlaşmasına səbəb olmuşdu. Həmçinin müharibədə Ukraynaya dəstəyi gücləndirmək məqsədilə Rusiyanın dondurulmuş aktivlərindən əldə edilən gəlirlərin Kiyevə maliyyə yardımı kimi verilməsində, Rusiya neftinə sanksiya tətbiq edilməsində hər iki tərəf birgə işləyirdi”.

Bu fikirləri “Sherg.az”a açıqlamasında siyasi şərhçi Elmir Səftərov bildirib. 

O qeyd edib ki, dünyadakı geosiyasi böhran kollektiv Qərbin əlaqələrini möhkəmləndirsə də, Donald Trampın Ağ Evə qayıtmasından qısa müddət sonra tərəflər arasında münasibətlər getdikcə gərginləşdi:

“Vaşinqtonla Moskva arasında Səudiyyə Ərəbistanında Rusiya-Ukrayna müharibəsinin bitirilməsi və sülh danışıqlarının başlanması yanaşması Avropanın kənarda qalmasına gətirib çıxardı ki, bu, avroatlantik əlaqələrini sarsıtdı. Rusiya-Ukrayna müharibəsində müttəfiqlər eyni geniş məqsədləri bölüşsələr də, lakin onlara nail olmaq üçün əhəmiyyətli dərəcədə fərqli yanaşmalara malikdirlər, bu yanaşmalar isə ziddiyyətlərlə müşahidə olunur. Mövcud ənənəvi əməkdaşlıq forumları isə bu fikir ayrılıqlarını həll etmək iqtidarında deyil. Münasibətlərə mənfi təsir göstərən məqamlardan biri də ABŞ və Avropada 2024-cü ildə keçirilən seçki dövrü idi. Belə ki, avropalı liderlərin əsasən, demokratlara dəstəyi ilə yanaşı, ABŞ rəsmilərinin də Avropadakı sağçılara isti yanaşması münasibətləri daha da kəskinləşdirdi. Münxen Təhlükəsizlik Konfransında ABŞ-ın vitse-prezidenti Ceyms Devid Vens Avropanı sərt tənqid etməsindən sonra onlar ABŞ-ın "müttəfiq" olmasına şübhəli yanaşmağa başladılar”.

Ekspert söyləyib ki, Cozef Bayden dövründə bütün Avropada rahatlıq olsa da, bu,  D.Trampın yenidən seçilməsi ilə köklü şəkildə dəyişməklə, tərəflər arasındakı inamsızlığı artırdı:

“Eyni zamanda, artan ziddiyyətlər Avropa liderlərini NATO-nun gələcəyi və davam edən Rusiya-Ukrayna müharibəsi ilə bağlı çaşqın vəziyyətə saldı. Bu səbəbdən də bir çox Avropa liderləri narahatdır ki, Donald Trampın müharibəni tez bitirmək istəyi Ukraynanın müvəqqəti atəşkəsi qəbul etməsinə gətirib çıxara bilər ki, bu da Rusiyaya öz gücünü bərpa etməyə imkan verə bilər. Ya da göstərilən milyardlıq yardımlar fonunda Ukrayna böyük güzəştlərə getməyə məcbur qala bilər. Avropalılar isə Rusiyanı Ukraynadan kənarda tutmağa və işğal edilmiş ərazilərdən çıxmasına çalışdıqları üçün müharibənin bu cür bitməsini istəmirlər. Onlar ABŞ-ın da hərbi dəstəyi və siyasi iradəsi ilə Rusiyanın geri çəkilməsinə nail olacaqlarını düşürlər. Bu kimi nüanslara görə Avropa İttifaqı ölkələri Rusiya-Ukrayna arasında danışıqların bir hissəsi olmaqda qərarlılıq göstərirlər. Müttəfiqlərin böyük əksəriyyəti Ukraynanın məğlubiyyətini Aİ-nin maraqları üçün kritik təhdid kimi qiymətləndirir. Ümumilikdə isə hazırda ABŞ-la Aİ arasında transatlantik münasibətlərin gələcəyi, ticarət əlaqələrindəki anlaşılmazlıqlar, Ukraynada potensial atəşkəsə necə yanaşmaq məsələsi barədə təhlükəsizlik problemləri hökm sürür. Tərəflərin münasibətlərinin kəskinləşməsi isə Çinin və Rusiyanın maraqlarına cavab verir”.