Azad edilmiş ərazilərin bərpası üçün vəsaitin necə proqnozlaşdırıldığı açıqlanıb

Növbəti ildə işğaldan azad olunmuş ərazilərin yenidən qurulması və bərpası üçün vəsaitin azalma ilə proqnozlaşdırılmasının səbəbi açıqlanıb.

APA xəbər verir ki, bu, “Azərbaycan Respublikasının 2026-cı il dövlət büdcəsinin layihəsinə Azərbaycan Respublikası Hesablama Palatasının rəyi”ndə əksini tapıb.

Qeyd edilib ki, əvvəlki illə müqayisədə növbəti ildə işğaldan azad olunmuş ərazilərin yenidən qurulması və bərpası üçün vəsaitin azalma ilə proqnozlaşdırılması, eləcə də layihələr üzrə təhlillər bu xərc üzrə artım istiqamətində düzəlişlərin və ya icra prosesində dövlət büdcəsinin digər xərc istiqamətlərindən qənaətin və digər mənbələrdən vəsaitlərin yönəldilməsi ehtimalının yüksək olduğu qənaətinə gəlməyə imkan verir.

İşğaldan azad olunmuş ərazilərin yenidən qurulması və bərpası üçün 2026-cı ildə 3500,0 mln. manat vəsaitin ayrılması nəzərdə tutulub ki, bu da 2025-ci ilin təsdiq edilmiş göstəricisindən 500,0 mln. manat və ya 12,5% azdır. 2026-cı ildə işğaldan azad olunmuş ərazilərin yenidən qurulması və bərpası üçün əvvəlki ilə nisbətən azalma ilə vəsaitin nəzərdə tutulması “Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərinə Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramı”nın icrasına digər mənbələrdən də vəsaitlərin cəlb edilməsini şərtləndirir.

2025-ci ilin ilk 8 ayında işğaldan azad olunmuş ərazilərin yenidən qurulması və bərpası xərcləri üzrə müvafiq sifarişlər əsasında 2746,9 mln. manat icra edilib ki, bu da həmin məqsəd üçün nəzərdə tutulmuş illik xərclərin 68,7%-nə bərabərdir. Həmin göstərici əvvəlki illərdə 71,5% (2023) və 60,4% (2024) olub və işğaldan azad olunmuş ərazilərin yenidən qurulması və bərpası xərclərinin yüksək faizlə icra edilməsi davam edib. Bu da dövlət büdcəsi xərclərinin 2025-ci ilin rüblük və aylar üzrə bölgüsünə əsasən 2025-ci ilin ilk 8 ayı ərzində icra edilmiş vəsaitə nisbətən 11,4 faiz bəndi çoxdur.

Qeyd edilib ki, Hesablama Palatası tərəfindən aparılan auditlər və təhlillər ilə işğaldan azad olunmuş ərazilərə Böyük Qayıdışın təmin edilməsi üçün şəhər və kəndlərin yenidən qurulması və bərpası, müasir infrastrukturların yaradılması istiqamətində genişmiqyaslı işlərin görülməsi ilə yanaşı, eyni məzmunlu və tipli layihələrdə ehtimal qiymətlərinin uyğunlaşdırılması, layihələrin maliyyələşdirilməsinə qeyri-büdcə təşkilatlarının vəsaitlərinin də cəlb edilməsi, büdcə yükünün azaldılması və vəsaitin istifadəsində qənaətlilik prinsipinin gözlənilməsi məsələsində optimallaşdırmanın zəruri olduğu qənaətinə gəlinib. Eləcə də əvvəlki və cari ilin büdcə icrası prosesində müvafiq istiqamətdə xərclərə dəyişikliklərin edilməsi təcrübəsi və büdcə-vergi siyasətinin istiqamətləri ilə bağlı məlumatlar növbəti ildə də müvafiq məsələnin aktuallığını göstərir.

Cari ilin ilk 8 ayında yüksək icra fonunda işğaldan azad olunmuş ərazilərin yenidən qurulması və bərpası üçün 2025-ci ildə 12 sifarişçi üzrə 55 layihənin maliyyələşməsinə nəzərdə tutulmuş 214,6 mln. manat vəsaitdən hesabat dövründə ümumiyyətlə maliyyələşmə aparılmaması əvvəlki illərdə olduğu kimi keçid layihələrin artması ilə yanaşı, ilin sonunda qalıq vəsaitin yaranacağını, eləcə də “Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərinə Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramı”nın icrasının uzadılmasını şərtləndirir.

Hesablama Palatasının apardığı auditlərin töhfələri də nəzərə alınmaqla, işğaldan azad olunmuş ərazilərin yenidən qurulması və bərpası üzrə dövlət vəsaitində qənaətlilik baxımından tikinti layihələrinin əksəriyyətinin dəqiqləşdirilməsi, layihələrin vaxtında icrasına istiqamətlənmiş hədəf ümumilikdə bu sahədə müvafiq irəliləyişlərin olduğunu deməyə imkan verir.