Azərbaycan İtaliya strateji tərəfdaşlığı: Enerji, təhsil və diplomatik səviyyədə yeni səviyyə

30 sentyabr 2025-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin İtaliya Prezidenti Sercio Mattarella ilə keçirdiyi görüşdən sonra mətbuata verdiyi bəyanat, Azərbaycan-İtaliya münasibətlərinin cari mərhələsi və gələcək perspektivləri baxımından mühüm strateji əhəmiyyət kəsb edir. Bu bəyanat bir neçə əsas istiqamətdə – siyasi, iqtisadi, enerji, təhsil və Avropa İttifaqı ilə münasibətlər kontekstində dəyərləndirilə bilər.

Prezident İlham Əliyev çıxışında vurğuladı ki, Azərbaycan ilə İtaliya arasında münasibətlər yüksək səviyyədə inkişaf edir və bu əlaqələr "əsl strateji tərəfdaşlıq" xarakteri daşıyır. İki ölkə arasında strateji tərəfdaşlığa dair bir sıra sənədlər imzalanıb və bu sənədlər yalnız diplomatik münasibətləri deyil, həm də iqtisadi, enerji, mədəniyyət və təhsil sahələrində dərin inteqrasiyanı ehtiva edir.

Bu kontekstdə qeyd olunmalıdır ki, İtaliya, Azərbaycanın Avropa İttifaqı daxilində ən böyük ticarət tərəfdaşlarından biridir. İki ölkə arasında qarşılıqlı hörmətə və qarşılıqlı maraqlara əsaslanan əməkdaşlıq modeli, regional sabitlik və Avropa enerji təhlükəsizliyi üçün də strateji əhəmiyyət daşıyır.

Azərbaycanın enerji ixrac siyasətində İtaliya mühüm rol oynayır. Prezident İlham Əliyevin də qeyd etdiyi kimi, 2020-ci ildən etibarən Trans-Adriatik Qaz Boru Kəməri (TAP) vasitəsilə Azərbaycan qazı İtaliyaya ixrac olunur. Bu, Cənub Qaz Dəhlizi çərçivəsində həyata keçirilən ən mühüm layihələrdən biridir və Avropanın enerji resurslarının şaxələndirilməsində əhəmiyyətli rola malikdir.

TAP layihəsi yalnız iqtisadi aspektdən deyil, həm də geosiyasi baxımdan Azərbaycan-İtaliya münasibətlərini daha da gücləndirir. Bu əməkdaşlıq, Avropanın enerji təhlükəsizliyinə töhfə verməklə yanaşı, Azərbaycanın enerji bazarlarında etibarlı tərəfdaş kimi mövqeyini möhkəmləndirir.

Prezident İlham Əliyev bəyanatında vurğuladı ki, Bakı şəhərində fəaliyyətə başlayan İtaliya-Azərbaycan Universiteti iki ölkə arasında elm, təhsil və mədəni əlaqələrin inkişafına ciddi töhfə verəcək. 1 oktyabr 2025-ci ildə universitetin ilk tədris korpuslarının açılışı bu sahədə atılmış mühüm addım oldu.

Bu təşəbbüs, təkcə akademik əməkdaşlığı deyil, həm də tələbə və professor-müəllim mübadiləsini genişləndirmək, ortaq tədqiqat layihələri həyata keçirmək və gənc nəslin iki ölkənin dəyərlərini daha dərindən mənimsəməsinə imkan yaratmaq baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır. Bu universitet həm də İtaliya universitetləri ilə Azərbaycan təhsil sistemi arasında inteqrasiyanın yeni mərhələsini təmsil edir.

Prezident İlham Əliyev bəyanatında Avropa İttifaqı-Azərbaycan əlaqələrinin də müsbət istiqamətdə inkişaf etdiyini qeyd edib. Bu kontekstdə İtaliya, Avropa İttifaqı çərçivəsində Azərbaycanın tərəfdaşlığının möhkəmləndirilməsində mühüm vasitəçi rolunu oynaya bilər. Xüsusilə enerji, nəqliyyat, yaşıl enerji keçidi və texnologiya sahələrində Azərbaycanla Aİ arasında əməkdaşlıq üçün yeni imkanlar yaranmaqdadır.

Azərbaycan-İtaliya münasibətləri hazırda təkcə ikitərəfli əməkdaşlıq çərçivəsində deyil, həm də regional və qlobal proseslərdə strateji əhəmiyyət daşıyan tərəfdaşlıq modelinə çevrilmişdir. Enerji sahəsində TAP layihəsi, təhsil sferasında İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təsisi və Avropa İttifaqı ilə əlaqələrin dərinləşməsi bu münasibətlərin çoxşaxəli xarakterini təsdiqləyir. Prezident İlham Əliyevin vurğuladığı kimi, bu əlaqələr qarşılıqlı maraqlara əsaslanır və tərəflərin uzunmüddətli strateji vizyonuna xidmət edir.

Kənan Quliyev

YAP Laçın rayon təşkilatının məsləhətçisi