Azərbaycanda kriptovalyutalar: Perspektivlər, risklər və imkanlar “Crypto Consulting”ın rəhbərinin baxışı

Azərbaycanda kriptovalyutalardan istifadə yaxın gələcəkdə mümkün ola bilər.

Mərkəzi Bank xüsusi tənzimləmə rejiminin ilk mərhələsi üzrə sınaq dövrlərinin başa çatdığını açıqlayıb.

Məsələ ilə bağlı Milli Məclisin deputatı Vüqar Bayramov bildirib ki, sınaq müddətində dörd innovativ məhsul qiymətləndirilib.

Onlardan ikisi uğurlu hesab olunaraq dəstəklənib və bunlar kriptovalyuta əməliyyatlarının təhlükəsiz və şəffaf şəkildə həyata keçirilməsini hədəfləyir.

Belə ki, layihələr arasında “m10” tətbiqinin “Binance” platformasına inteqrasiyası vasitəsilə istifadəçilər cüzdanlarına mədaxil və məxaric edə biləcək, həmçinin “kriptobroker platforması” virtual aktivlərin alışı, satışı və saxlanılması üçün imkanlar yaradacaq.

Sınaqlar normativ-hüquqi bazanın formalaşdırılmasına və təkmilləşdirilməsinə xidmət edir. Həmçinin, Mərkəzi Bank 2019-cu ildən “Blokçeyn” əsaslı Rəqəmsal İdentifikasiya Sisteminin yaradılması layihəsini icra edir və yaxın gələcəkdə ölkədə kriptovalyutaların istifadəsinə şərait yarana bilər.

Xatırladaq ki, ötən gün dünyanın ən bahalı kriptovalyutası olan bitkoinin qiyməti tarixi maksimumu yeniləyərək 123,3 min dolları keçib. Gecə saat 2 radələrində kriptovalyuta 2.86 faiz bahalaşaraq, ən böyük rəqəmə çatıb.

Daha sonra isə bahalaşma trendi davam etməyib. 10 dəqiqəlik artımdan sonra qiymət 123, 2 min dollar olaraq qalıb.“Crypto Consulting” MMC-nin direktoru, kriptoinvest.az portalının rəhbəri və UNEC Biznes Məktəbinin müəllimi Elnur Quliyev mövzu ilə bağlı “Cebheinfo.az”-a müsahibə verib.
Həmin müsahibəni təqdim edirik:

- Elnur bəy, Azərbaycanda kriptovalyutaya investisiya edənlərin sayında artım varmı və artımın əsas səbəbi nədir?

- Kriptovalyuta bazarında son 2 il ərzində qiymətlərin artması Azərbaycanda da korporativ şirkətlərin, həvəskar investorların və adi vətəndaşların rəqəmsal aktivlərə olan marağının daha da artması ilə nəticələnib.

Bununla bərabər, bitkoin kəskin dəyər qazanması insanları kriptovalyutalara investisiya etməyi motivasiya edib. Çünki kriptovalyutalar riskli aktiv olmasına baxmayaraq, ənənəvi maliyyə alətləri ilə müqayisədə dəfələrlə gəlirli olmağı bacarıb.

- Bəs bitkoinin qiymətindəki belə kəskin artımlar Azərbaycan investorları üçün hansı riskləri yaradır?

- Birincisi, volatillik riski ön plandadır. Bitkoin qiyməti sürətlə yüksəldiyi kimi, eyni templə enə də bilər. Bu səbəbdən yüksək qiymət dalğalanmaları investorların qısa müddətdə ciddi itkilərlə üzləşməsinə yol aça bilər.

İkincisi, emosional qərarların riski mövcuddur. Qiymət artımı fonunda çoxları “qazancı qaçırma qorxusu” (FOMO) ilə bazara tələsik daxil olur. Lakin bu zaman düzgün analiz edilməmiş qərarlar ciddi maliyyə zərərlərinə gətirib çıxara bilər.

Üçüncüsü, Azərbaycanda kriptovalyutaların tənzimlənmə çərçivəsinin olmaması əlavə risk yaradır. İnvestorlar hüquqi təminat olmadan fəaliyyət göstərdikləri üçün bazarda baş verən kiberhücum, fırıldaqçılıq və ya texniki problemlərdə vəsaitlərini qorumaq çətindir.

- Bu qiymət dalğalanmaları ölkəmizdə rəsmi olaraq kriptovalyutanın tənzimlənməsinə necə təsir göstərir?

- Bitkoin və digər kriptovalyutaların qiymətində baş verən kəskin dalğalanmalar təkcə investorların psixologiyasına deyil, həm də Azərbaycanda bu bazarın gələcək tənzimlənməsi prosesinə birbaşa təsir göstərir.

İlk öncə, bu dalğalanmalar hökumət və maliyyə qurumlarının diqqətini artırır. Çünki qiymət dəyişkənliyi investorların böyük risklərlə üzləşdiyini göstərir və bu da dövlətin istehlakçıların hüquqlarını qorumaq üçün addımlar atmasına stimul verir.

Eləcə də, qiymət enişləri və artımları fonunda ictimai maraq yüksəldikcə, bazarda qeyri-rəsmi fəaliyyətlər çoxalır. Bu isə vergi, maliyyə şəffaflığı və pul yuyulması riskləri ilə bağlı narahatlıqları gücləndirir və dövlət qurumlarını hüquqi mexanizmləri sürətləndirməyə vadar edir.

Həmçinin, kəskin dalğalanmalar maliyyə sabitliyi ilə bağlı risklər doğurur. Hərçənd Azərbaycan bank sistemi hələ kripto ilə birbaşa inteqrasiya olunmayıb, lakin investorların kütləvi itkiləri və ya qazanc əldə etməsi maliyyə axınlarına təsir göstərə bilər. Bu isə Mərkəzi Bank və Maliyyə Monitorinq Xidmətinin kriptovalyutalara nəzarət mexanizmlərini gündəmə gətirir.

Nəticə etibarı ilə, bu qiymət dəyişkənliyi tənzimləyicilərə həm də müsbət siqnal verir: bazarın real potensialı var və genişlənir. Bu, hökuməti beynəlxalq təcrübəni öyrənərək daha balanslı, yəni həm investorları qoruyan, həm də innovasiyanı boğmayan qanunvericilik çərçivəsi üzərində işləməyə təşviq edir.

- "m10” tətbiqinin “Binance” platformasına inteqrasiyası Azərbaycanda kriptovalyutaların leqallaşdırılması prosesinin sürətlənməsinə gətirib çıxara bilərmi?

- “m10” mobil tətbiqinin “Binance” ilə inteqrasiyası Azərbaycanda kriptovalyutaların leqallaşdırılması prosesinə əhəmiyyətli təsir göstərəcək. İlk növbədə, bu addım Azərbaycan Mərkəzi Bankının nəzarətində həyata keçirilən “regulatory sandbox” rejimi çərçivəsində sınaqdan keçirilib və uğurlu nəticələr göstərib.

Bu isə dövlət qurumlarının kriptovalyuta bazarına münasibətdə artıq real mexanizmlər üzərində işlədiyini və şəffaf, qanuni çərçivənin qurulmasına maraqlı olduğunu nümayiş etdirir. İnteqrasiyanın əsas üstünlüyü ondan ibarətdir ki, istifadəçilər artıq AZN ilə birbaşa “Binance” üzərindən əməliyyatlar apara bilirlər.

Bu, həm milli valyutanın rəqəmsal maliyyə ekosisteminə inteqrasiyasını gücləndirir, həm də vətəndaşların kriptovalyutalara daha təhlükəsiz və rahat çıxışını təmin edir. Eyni zamanda, “m10” - “Binance” əməkdaşlığı Azərbaycanda digər bank və “FinTech” (Financial Technology ifadəsinin qısaltmasıdır) qurumları üçün nümunəvi model rolunu oynaya bilər. 

Bu, həm dövlətə, həm də bazar iştirakçılarına göstərir ki, kriptovalyuta əməliyyatlarını rəsmi, tənzimlənən və təhlükəsiz şəkildə həyata keçirmək mümkündür. Beləliklə, bu inteqrasiya yalnız texnoloji yenilik deyil, həm də kriptovalyutaların rəsmi tanınması və tənzimlənməsi prosesini sürətləndirən mühüm addım kimi qiymətləndirilə bilər.

- Azərbaycanda yerli mübadilə servislərinin istifadəyə verilməsi kriptovalyuta bazarına olan inamı artıra bilərmi?

- Azərbaycanda yerli kriptovalyuta mübadilə servislərinin istifadəyə verilməsi bazara olan inamın artmasına mühüm töhfə verə bilər. İlk növbədə, belə servislər dövlətin nəzarəti və milli qanunvericilik çərçivəsində fəaliyyət göstərəcəyi üçün istifadəçilər üçün əlavə etibarlılıq yaradacaq.

Bu, vətəndaşların xarici platformalardan asılılığını azaldacaq və əməliyyatların daha şəffaf aparılmasına imkan verəcək. Eyni zamanda, yerli mübadilə servisləri vasitəsilə kriptovalyuta əməliyyatlarını birbaşa milli valyuta – manatla aparmaq mümkün olacaq. Bu, həm konvertasiya xərclərini azaldacaq, həm də istifadəçilər üçün əməliyyat prosesini sadələşdirəcək. 

Həmçinin, yerli platformaların istifadəyə verilməsi fırıldaqçılıq risklərini azaldacaq, çünki vəsaitlərin ölkə daxilində saxlanılması və dövlətin nəzarəti bazar iştirakçılarına daha güclü hüquqi təminat verəcək.

Nəhayət, belə bir addım yeni investorların bazara qoşulmasına şərait yaradacaq və ölkədə kripto ekosisteminin genişlənməsini sürətləndirəcək.

Beləliklə, yerli mübadilə servislərinin istifadəyə verilməsi Azərbaycanda kriptovalyuta bazarına inamı artırmaqla yanaşı, həm də onun rəsmi inkişafı üçün təkanverici rol oynaya bilər.  

Əfsanə Rəcəb
"Cebheinfo.az"

Açar sözlər: kriptovalyuta Azərbaycan Vüqar Bayramov