Azərbaycanın təcrübəsi və investisiyaları Əfqanıstanda iqtisadi artımın təşviqində əsas rol oynaya bilər MÜSAHİBƏ

Bakı, 29 aprel, Tamilla Məmmədova, AZƏRTAC

AZƏRTAC əfqan ekspert, Kabilin Kardan Universitetinin müəllimi Cəlal Bazvanla müsahibəni təqdim edir.

- Cənab Bazvan, hal-hazırda Əfqanıstan və Azərbaycan arasında hansı sahələrdə aktiv əməkdaşlıq aparılır?

- Hazırda Əfqanıstan və Azərbaycan ticarət və nəqliyyat sahələrində fəal əməkdaşlıq edir. Bu istiqamətdə əsas layihə Əfqanıstanı Azərbaycan vasitəsilə Avropa ilə birləşdirən Lapis-Lazuli dəhlizidir. Bu layihə ticarət yollarının inkişaf etdirilməsinə, ölkələr arasında iqtisadi əlaqələrin möhkəmləndirilməsinə yönəlib, malların daşınmasını asanlaşdırır və tərəfdaşlığın inkişafına töhfə verir.

- Əfqanıstanın beynəlxalq ticarət şəbəkəsinə inteqrasiyanı sürətləndirmək üçün hansı addımlar atılmalıdır?

- Əfqanıstanın qlobal ticarətə daha aktiv şəkildə qoşulmaq üçün bir neçə vacib addım atmalıdır. İlk növbədə, yollar və Trans-Əfqanıstan dəmir yolu kimi şəbəkələrin inkişafı da daxil olmaqla infrastruktur yaxşılaşdırılmalıdır. İkincisi, gömrük prosedurlarının sadələşdirilməsi sərhədlərarası ticarət əməliyyatlarını daha sürətli və asan edəcək.

Bundan əlavə, beynəlxalq ticarət sazişlərinə qoşulmaq Əfqanıstanın qlobal iqtisadi sistemə inteqrasiyasına kömək edə bilər. Həmçinin, Lapis-Lazuli dəhlizi kimi təşəbbüslərin həyata keçirilməsi yeni ticarət imkanları yarada və bu prosesi sürətləndirə bilər.

- Əfqanıstanın iqtisadiyyatının hansı sektorları Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya regionları ilə daha sıx nəqliyyat inteqrasiyasından faydalana bilər?

- Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya ilə nəqliyyat əlaqələrinin yaxşılaşdırılması Əfqanıstan iqtisadiyyatı üçün mühüm faydalar təmin edə bilər. Xüsusilə, mədən sənayesi faydalı qazıntıları daha asan ixrac edə bilər, kənd təsərrüfatı məhsulları, o cümlədən meyvə və çərəzlər isə beynəlxalq bazarlara daha sürətli və daha aşağı xərclə çata bilər.

Bundan əlavə, tranzit marşrutlarının genişləndirilməsi Əfqanıstana tranzit rüsumlarından gəlir əldə etməyə imkan verər ki, bu da xidmət sektorunun inkişafını dəstəkləyər. Ümumilikdə, daha sıx nəqliyyat inteqrasiyası ticarəti asanlaşdırar və ölkənin iqtisadi inkişafını stimullaşdırar.

- Hal-hazırda Trans-Əfqanıstan dəmir yolu layihəsinin icrası hansı mərhələdədir? Bu layihənin Əfqanıstana gətirəcəyi əsas iqtisadi və logistika üstünlükləri nələrdir?

- Hal-hazırda Trans-Əfqanıstan dəmir yolu layihəsi erkən icra mərhələsindədir. Əfqanıstan artıq Özbəkistan və Pakistan ilə müvafiq sazişlər imzalayıb. Hazırda layihənin texniki və iqtisadi əsaslandırılması aparılır. Dəmir yolu tikildikdən sonra Mərkəzi Asiya və Cənubi Asiya arasında yükdaşıma xərclərini əhəmiyyətli dərəcədə azaldacaq, malların çatdırılma müddətini qısaldacaq. İqtisadi baxımdan bu, ticarəti stimullaşdıracaq, yeni iş yerləri yaradacaq və Əfqanıstan məhsullarının beynəlxalq bazarlara daha sürətli çıxmasına imkan verəcək. Logistika baxımından isə Əfqanıstan regionda əsas tranzit qovşağına çevriləcək, malların hərəkətini sürətləndirəcək və beynəlxalq ticarətdəki rolunu gücləndirəcək.

- Trans-Əfqanıstan dəmir yolu beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərinə necə inteqrasiya olunub? Azərbaycanın bu layihədə rolu nədir?

- Trans-Əfqanıstan dəmir yolu Mərkəzi Asiyanı Cənubi Asiya və digər regionlarla birləşdirən beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərinin mühüm hissəsinə çevriləcək. Bu layihə regional ticarətin gücləndirilməsi və logistika əlaqələrinin yaxşılaşdırılması istiqamətində daha geniş strategiyanın bir hissəsidir. Azərbaycan bu dəmir yolunun inşasında birbaşa iştirak etməsə də, Lapis-Lazuli dəhlizi kimi iri infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsində qazandığı təcrübə dəyərli nümunələr təqdim edə bilər.

Bundan əlavə, Azərbaycanın nəqliyyat marşrutlarının inkişafı Trans-Əfqanıstan dəmir yolunun qlobal ticarət şəbəkəsinə inteqrasiyasına dolayı yolla töhfə verə və daha çox nəqliyyat qovşaqlarını birləşdirə bilər.

- Əfqanıstanın hansı məhsullarına Azərbaycanda daha çox tələbat ola bilər?

- Azərbaycanda daha çox tələbat olan Əfqanıstan məhsulları ənənəvi olaraq quru meyvələr, çərəzlər, zəfəran, əl işləri və faydalı qazıntılar kimi məhsullar ola bilər. Öz növbəsində, Azərbaycan Əfqanıstana enerji resursları, xüsusilə neft və qaz, eləcə də maşınlar və gündəlik tələbat malları ixrac edə bilər. Hər iki ölkənin bir-birinə lazım ola biləcək məhsulları mövcuddur ki, bu da ikitərəfli ticarətin genişlənməsi üçün böyük potensial yaradır.

- Əfqanıstan Azərbaycan üçün hansı investisiya imkanlarını təklif edə bilər?

- Əfqanıstan Azərbaycan üçün bir neçə perspektivli investisiya imkanları təqdim edir. Xüsusilə, mədən sənayesi mis, dəmir və litium kimi zəngin ehtiyatlara malikdir və bu sahələr hələ tam inkişaf etdirilməyib. Energetika, xüsusilə bərpaolunan enerji mənbələri də böyük potensiala malikdir.

Bundan əlavə, Əfqanıstan dəmir yolları da daxil olmaqla infrastrukturun inkişafına ehtiyac var. Bu sahələrdə Azərbaycanın təcrübəsi və investisiyaları ölkənin iqtisadi artımına mühüm töhfə verə bilər.

- Əfqanıstan və Azərbaycan arasında ticarət üçün gömrük prosedurlarının sadələşdirilməsi və əlverişli şəraitin yaradılması ilə bağlı planlar varmı?

- Bəli, belə planlar mövcuddur. Lapis-Lazuli dəhlizi çərçivəsində Əfqanıstan və Azərbaycan gömrük prosedurlarının sadələşdirilməsi və ticarət üçün şəraitin yaxşılaşdırılması üzərində çalışır. Bu, gömrük proseslərinin optimallaşdırılması, maneələrin azaldılması və ticarət əməliyyatlarının sürətləndirilməsi məqsədini güdür. Əsas məqsəd ticarəti daha effektiv və bütün iştirakçılar üçün faydalı etməkdir.