Başqa insanların uğursuzluğuna niyə sevinirik? Psixoloq iki səbəb açıqladı

Əksər insanlar özlərini təbii şəkildə başqaları ilə müqayisə edir. Başqaları uğursuzluğa uğradıqda, biz həmyerlimizdən tutmuş kədərə, hətta sevincə qədər müxtəlif duyğular yaşaya bilərik. Başqasının bədbəxtliyinə sevinmək qəribə görünsə də, bu hadisə düşünüləndən daha az rast gəlinən deyil. 

Qaynarinfo xəbər verir ki, bunu "Forbes" üçün yazan amerikalı psixoloq Mark Trevers qeyd edib.

"Özümüzü bizdən pis vəziyyətdə olan biri ilə müqayisə edəndə, çox vaxt daha yaxşı hiss edirik. Bu, özünə inamımızı itirdiyimiz anlarda, xüsusilə də, incə, bəzən də qeyri-iradi bir uyğunlaşma mexanizmidir. Başqasının bədbəxtliyindən duyulan duyğu təsəlliyə "Schadenfreude" deyilir. Schadenfreude alman sözü olub, "zərər" mənasını verən "Schaden" və "sevinc" mənasını verən "Freude" sözlərindən ibarətdir", deyə psixoloq qeyd edib.

Belə bir hal tez-tez rəqabətli mühitdə yaranır. Məsələn, rəisinə yaltaqlıq edən iş yoldaşınızın zəif nəticə göstərməsinə və ondan cəza almasına görə sevinə bilərsiniz.

"Bu, insanların özlərini daha yaxşı hiss etməyə qarşı öhdə doğuşan ehtiyacı olduğu üçün baş verir. Onlar çox zaman özlərini daha az bəxtiyar olan başqaları ilə müqayisə etməklə öz imicini yaxşılaşdırırlar. Odur ki, özlərinə hörmət hissi təhdid altında olan insanlar daha tez-tez "Schadenfreude" yaşayırlar", deyə Trevers izah edib.

Buna görə də mütəxəssis, başqasının bədbəxtliyinə sevinməyiniz üçün iki əsas səbəb göstərib.

"Schadenfreude" rəqabətli vəziyyətlərdə özünə hörməti artıra bilər:

2017-ci ildə aparılan bir araşdırmada alimlər bu hissin aşağıdakı dörd psixoloji ehtiyacdan hər hansı birini ödəyib-ödəmədiyini yoxlayıblar: özünə hörmət, nəzarət, mənsubiyyət və mənalı mövcudluq.

"Araşdırmaçılar dörd təcrübə apardı və hamısı oxşar nəticəni göstərdi: "Schadenfreude" həqiqətən də, xüsusilə də paxıllıq etdiyimiz rəqiblə müqayisə etdikdə, müqayisə yolu ilə öz sosial statusumuzu təsdiq etmək kimi əsas ehtiyacımızı ödəyir", deyə psixoloq vurğulayıb.

Trevers əlavə edir ki, başqasının uğursuzluğa uğradığını və ya mübarizə apardığını görmək, heç olmazsa müəyyən müddət ərzində, özümüzü aşağılıq hissindən qoruya bilər:

"Həyat idarəolunmaz görünəndə, başqalarının oxşar və ya daha pis vəziyyətdə olduğunu görmək, öz təcrübələrimizi şəxsi uğursuzluq kimi deyil, ümumi insan nizamsızlığının bir hissəsi kimi qəbul etməyə sövq edir. Bu, xüsusilə rəqabətli vəziyyətlərdə aktualdır. Hamımız həyatda 'yaxşı' olduğumuza inanmaq istəyirik. Əgər başqası bizdən daha pis hiss edirsə, bu, geridə qalmadığımızı təsdiqləyir".

"Schadenfreude" ədalətli dünyaya inamınızı təsdiqləyə bilər:

2013-cü ildə aparılan başqa bir araşdırma, "Schadenfreude" ilə ədalətli dünyaya inam arasında əlaqə aşkar edib. İnsanların bu inamı təhdid altında olduqda, başqası uğursuzluğa uğradıqda daha çox sevinirlər.

"Bu, onların ədalətli dünyaya olan inamlarını bərpa etmək istəməsi ilə əlaqəli ola bilər. Bu cür inamları olan insanlar yaxşı şeylərin yaxşı insanların başına gəldiyini, bədbəxtliyin isə buna layiq olanları tapdığını düşünməyə meyllidirlər. Əgər qurbanın köməyinə yetişə bilməsələr, onu günahlandıra və ya buna layiq olduğunu düşünə bilərlər. Beləliklə, onun başına gələn bədbəxtliyi əsaslandırırlar", deyə Trevers bildirib.

Lakin psixoloqun sözlərinə görə, bu, həmişə qurbanın cəzaya layiq olduğunu və ya nəticəyə görə məsuliyyət daşıdığını göstərmir.

Bu sizi pis insan edirmi?

Məqalənin müəllifinin vurğuladığı kimi, belə sevinc sizi dəhşətli bir insan etmir, çünki bu, tez-tez iradəmizdən kənar baş verir:

"Lakin, daim kiminsə məğlubiyyətini arzulayır və fəal şəkildə həmin insanı çətin vəziyyətə salmağa çalışırsınızsa, bu, narahatlıq doğuran bir əlamət ola bilər. Bu instinktdən tamamilə qurtulmağa çalışmaq yerinə, onu fərq etməyə, lakin çox böyük əhəmiyyət verməməyə çalışın.

Aydın