Bazarda bahalı meyvələr “Bahalı meyvə” fenomeninin analizi

Bakının bir sıra bazarlarında kiloqramı 100–200 manata satılan meyvələrin alıcılarının çox olması diqqət çəkir. Satıcıların sözlərinə görə, xüsusilə giləs, alça və çiyələyin bahalığına baxmayaraq, bu məhsullar üçün tələb yüksəkdir. Onların bildirməsinə görə, giləsin kilosu 100 manata, alça 150–200 manata, çiyələk isə 15–20 manat aralığında təklif olunur. Maraqlı məqam budur ki, satıcılar keçən il bu meyvələrin qiymətinin 300–350 manat arasında dəyişdiyini deyirlər.

Bahalığın əsas səbəbi kimi meyvələrin xaricdən gətirilməsi göstərilir. Qeyri-mövsümi dövrdə yerli istehsal olmadığı üçün təklif azalır, idxal və daşınma xərcləri isə qiymətləri daha da yüksəldir. Əksər hallarda bu meyvələr hava nəqliyyatı ilə gətirildiyindən logistika xərcləri məhsulun maya dəyərini xeyli artırır. Qlobal ərzaq bazarındakı inflyasiya, idxalın bahalaşması və beynəlxalq daşınma tariflərinin artması da qiymətlərin yüksək olmasına təsir edən əlavə amillərdəndir.

Maraqlıdır ki, bu qədər baha qiymətlərlə satılan meyvələrin alıcısı azalmır. Satıcılar bildirirlər ki, bəzi insanlar “qeyri-mövsümi” və xaricdən gətirilən meyvələrə tələbatı davam etdirir, hətta bu məhsulları xüsusi zövq və ya lüks tələbat kimi qiymətləndirirlər. Bu davranış bazarın tələb-təklif balansını dəyişir və yüksək qiymətlərin sabit qalmasına şərait yaradır.

Mövzu yalnız bahalı meyvələrin satışından ibarət deyil. İdxala həddindən artıq bağlılıq yerli istehsalın zəifləməsinə, meyvə-tərəvəz bazarında qiymət dalğalanmalarının güclənməsinə səbəb olur. Həmçinin, yüksək qiymətlər əhalinin əhəmiyyətli hissəsi üçün bu məhsulları əlçatmaz edir və sosial-iqtisadi fərqləri daha da kəskinləşdirir.

Ekspertlər hesab edir ki, yerli bağçılığın inkişaf etdirilməsi, idxaldan asılılığın azaldılması və logistika xərclərinin optimallaşdırılması bu problemin uzunmüddətli həlli üçün əsas istiqamətlərdir.

Mövsüm xarici dövrdə bahalı meyvələrə tələb artsa da, bu tendensiya qiymət sabitliyini pozur, bazarın şəffaflığını zəiflədir və istehlakçı davranışında da dəyişiklik yaradır. Mütəxəssislər bildirirlər ki, bahalı idxal meyvələrinə yönələn tələbat azalmadan, yerli istehsal güclənmədən və ərzaq strategiyası optimallaşdırılmadan qiymətlərin ucuzlaşması gözlənilmir.

Leyla Mirzə, Bizimyol.info