Bir iynə bir milyon avroya: Nadir xəstəliklər üçün dərmanlar niyə bu qədər bahadır?

Nadir genetik xəstəliklər kortəbii və gözlənilmədən baş verir və belə xəstələr üçün dərmanların qiyməti milyonlarla avroya çata bilər. 

Lent.az-ın xarici mediaya istinadla xəbərinə görə,səbəb dərmanın kəmiyyəti deyil, onun hazırlanmasının qiyməti və bazarda tələbatın az olmasıdır.

Biologiya elmləri namizədi və genetik-gerontoloq Aleksandr Kolyada nadir genetik xəstəliklərdən danışıb.

Niyə nadir genetik xəstəliklər yaranır?

Onun sözlərinə görə, mutasiyalar insanın cinsindən, statusundan, yaşadığı ölkədən asılı olmayaraq istənilən hüceyrədə yarana bilər.

Genetik əlavə edir: "Hüceyrələrimizin hər biri istənilən vaxt demək olar ki, bərabər ehtimalla genomumuzun hər bir genində mutasiya ala bilər. Və ətraf mühitdən demək olar ki, heç bir şey buna təsir etmir".

Ona görə də genetikçinin fikrincə, Addison xəstəliyi kimi yüz milyonlarda bir dəfə rast gəlinən xəstəliklər “lotereya”dır. 

Niyə müalicə milyonlara başa gəlir?

İlk baxışdan bu, məntiqsiz görünür, çünki söhbət yalnız bir neçə onlarla xəstədən gedir. Ancaq bu, yüksək qiymətin dəqiq izahıdır. 

"Məhz ona görə ki, bu, dünyada hər 100 nəfərə bir iynə vurulur. Sizin və mənim yaşadığımız Kainatda dərmanlar mütləq əksəriyyəti özəl və kommersiya təşkil edən əczaçılıq şirkətləri tərəfindən hazırlanır. Bu, onların işidir, ondan pul qazanırlar", - alim izah edir.

Əczaçılıq şirkətləri dərmanların qiymətini necə hesablayır?

Aleksandrın sözlərinə görə, əczaçılıq bazarında orta hesabla yeni bir dərmanın buraxılması təxminən bir-iki milyard dollara başa gəlir. Bu proses təxminən 10 il çəkir.

Nadir xəstəliklərin (çox nadir hallarda rast gəlinən, adətən 2000 əhaliyə 1 hadisədən az rast gəlinən xəstəliklər – red.) bazarı kiçikdir, ona görə də əczaçılıq şirkətlərinin qazancı da məhduddur. Məşhur dərmanlar üzərində işləmək daha sərfəlidir, məsələn, soyuqdəymə, erektil disfunksiya, depressiya və s.

Qiymətin baha olmasının səbəblərindən biri də uğursuz layihələrin maliyyələşdirilməsidir.

"Əczaçılıq şirkətləri bazara çıxmayan bütün dərmanları maya dəyərinə daxil edir. İşə yarayacaq bir dərman əldə etmək üçün şirkət min başqa dərmanı sınaqdan keçirməlidir. Və mövcud olan yüz və ya minlərlə bu layihələrin hamısını maliyyələşdirmək lazımdır", - mütəxəssis əlavə edir.

Yəni, əczaçılıq nəhəngləri uğursuz layihələrə xərclənən vəsaitləri uğurlu olan bir layihəyə daxil edir ki, bu da dərmanın son qiymətini artırır.