Biruşaqlı ailələr artır: Cəmiyyət ərköyün nəsil yetişdirirmi? ARAŞDIRMA

Son illərdə həm dünyada, həm də Azərbaycanda biruşaqlı ailələrin sayı artmaqdadır. Keçmişdə çoxuşaqlı ailələr normal sayılırdısa, bu gün bir uşağın olması bir çox ailələr üçün həm sosial, həm iqtisadi, həm də həyat tərzinə uyğun seçimə çevrilib. Lakin bu tendensiya ilə bağlı müxtəlif suallar ortaya çıxır: Tək uşaqla böyüyən nəsil daha çox ərköyün olurmu? Yoxsa valideynlər bütün diqqətini bir uşağa yönəltdiyi üçün onun təhsili və psixoloji inkişafı daha sağlam formalaşır?

SİA mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.

Dünyada vəziyyət

Biruşaqlı ailə modeli ilk olaraq 20-ci əsrin sonlarından etibarən inkişaf etmiş ölkələrdə yayılmağa başladı. Avropa və Asiya ölkələrində xüsusilə də Almaniya, Yaponiya və Çində az doğum göstəriciləri həm iqtisadi, həm sosial, həm də mədəni dəyişikliklərin nəticəsi kimi qiymətləndirilir. İnsanlar artıq daha çox karyeraya, şəxsi azadlığa və maddi sabitliyə üstünlük verir.

Azərbaycanda tendensiya

Azərbaycanda da oxşar tendensiya müşahidə olunur. Dövlət Statistika Komitəsinin son illərin məlumatlarına əsasən, ailələrin böyük hissəsi bir və ya iki uşaqlı modelə üstünlük verir. Bunun əsas səbəbləri arasında iqtisadi imkanların məhdudluğu, mənzil problemləri, qadınların əmək bazarına daha fəal qoşulması və ailə planlaşdırmasının artması göstərilir.

Psixoloji aspekt

Psixoloqların fikrincə, tək uşaqlı ailələrdə böyüyən uşaqlar daha çox diqqət və qayğı görürlər, lakin bəzən bu, onların sosiallaşma prosesini çətinləşdirə bilər. Qardaş və bacı ilə böyüməyən uşaq paylaşmaq, güzəştə getmək və rəqabət aparmaq kimi sosial bacarıqları daha gec formalaşdıra bilər.
Digər tərəfdən, tək uşaqların özünəinamı, məsuliyyət hissi və intellektual inkişafı daha yüksək ola bilər, çünki bütün diqqət və resurslar onlara yönəlir.

Cəmiyyətin baxışı

Cəmiyyətdə bu məsələ bəzən “ərköyün nəsil” kimi qiymətləndirilir. Xüsusilə yaşlı nəslin nümayəndələri çoxuşaqlı ailələrdə böyüməyin insanı daha möhkəm, əməksevər və dözümlü etdiyini düşünürlər. Amma müasir yanaşmaya görə, uşağın şəxsiyyət kimi formalaşması təkcə qardaş-bacı sayından deyil, ailədaxili münasibətlərdən, tərbiyə üsulundan və sosial mühitdən asılıdır.

Mütəxəssislər hesab edir ki, biruşaqlı ailələrin artması demoqrafik balans üçün risk yarada bilər. Doğum səviyyəsinin azalması gələcəkdə həm əmək qüvvəsinin, həm də ölkə əhalisinin ümumi sayının azalmasına gətirib çıxara bilər. Buna görə də dövlət səviyyəsində ailə institutunun gücləndirilməsi, uşaq böyütməyə dəstək mexanizmlərinin artırılması vacibdir.

Biruşaqlı ailələr müasir həyatın təbii nəticəsidir, lakin bu, həm psixoloji, həm sosial, həm də demoqrafik cəhətdən balanslı şəkildə idarə olunmalıdır. Əsas məsələ uşaqların sayında deyil, onların hansı dəyərlərlə böyüməsindədir.

Ayşən Vəli