Bu xarakterli uşaqlar böyüyəndə daha varlı və xoşbəxt olurlar

Valideynlər adətən övladlarına nə kimi keyfiyyətlər aşılamaq istəyirlər? 

Çox güman ki, siz mehribanlıq, zəhmətkeşlik və ağıllılıq deyərsiniz. Doğrudur, tədqiqatlar göstərir ki, valideynlərin ən çox vurğuladığı keyfiyyətlər dostcanlılıq, dürüstlük və çalışqanlıqdır. Lakin şüurluluq nadir hallarda qeyd olunur.

Lent.az xarici mediaya istinadən bildirir ki, heç kim vaxtında olmaq və verdiyi sözə əməl etməyin pis olduğunu deməz, amma bu xüsusiyyət çox da “cəlbedici” görünmür. 

Niyə şüurluluq bu qədər vacibdir?

Boston Universitetinin psixoloqu Jasmin Mout qeyd edir ki, valideynlər bu məsələdə səhv edirlər. Scientific American üçün yazdığı məqalədə o izah edir ki, şüurluluq uğur, sağlamlıq və yüksək gəlir kimi, valideynlərin əslində ən çox dəyər verdiyi nəticələrlə daha güclü əlaqəlidir, nəinki digər “populyar” xüsusiyyətlər.

Şüurlu uşaqlar daha çox uğur qazanırlar

Şüurluluq "Böyük beşlik" (Big Five) adlanan əsas şəxsiyyət xüsusiyyətlərindən biridir. Bu, emosiyalara nəzarət, cazibələrə müqavimət, detallara diqqət və çətinliklərə dözümlülük kimi keyfiyyətləri əhatə edir. Şüurluluq uşağı ekstravert (ünsiyyətcil) və ya kreativ (yaradıcı) etməz. Lakin Moutun sözlərinə görə, çoxsaylı araşdırmalar göstərir ki, məhz şüurluluq həyatda uğurun ən yaxşı göstəricisidir.

“Şüurlu insanlar daha sağlamdırlar, depressiyaya daha az düşürlər, daha varlı və uzunömürlü olurlar. Ekstraversiya ilə müqayisədə şüurluluq təhsil, iş və asılılıqlardan uzaq durmaq baxımından daha güclü göstəricidir. Onlarda dözümlülük var”.

Bundan əlavə, valideynlərin nöqteyi-nəzərindən belə uşaqlar daha az stresə səbəb olurlar.

Şüurlu uşaqlar daha çox qazanırlar

Yalnız Jasmin Mout deyil, digər alimlər də bu xüsusiyyətə dəyər verməyə çağırır. Yeni Zelandiyada alimlər 40 il ərzində 1000 uşaq üzərində aparılan araşdırmada göstəriblər ki, özünüidarə bacarığı uğurun əsas göstəricisidir.

Psixoloq Daniel Qoleman deyir: “30 yaşda maliyyə uğurunun ən yaxşı proqnozlaşdırıcısı kognitiv özünü tənzimləmə idi bu, IQ-dan və ailənin var-dövlətindən daha vacibdir".

Bu, bəlkə də şüurluluğun işdə yüksək məhsuldarlıqla da sıx əlaqəli olması ilə bağlıdır. Müəllif Dan Pink qeyd edir: “Yenə və yenə bu xüsusiyyət işdə uğurun ən güclü göstəricisi kimi çıxır".

Şüurlu uşağı necə tərbiyə etməli?

Bu nəticələr övladınızda şüurluluq xüsusiyyətinə daha çox dəyər verməyə sizi inandıra bilər. Amma hər bir valideyn bilir ki, uşaqlar doğuşdan fərqli xarakterlərə malikdir. Bəziləri 2 yaşından Legoları rənginə görə ayırır, bəziləri isə “qaydasız həyat” prinsipilə yaşayır. Mout bildirir ki, “Böyük beşlik”dəki digər xüsusiyyətlər kimi, şüurluluq da təxminən 40–50 faiz genetikdir. Bəzi uşaqlar üçün bu xüsusiyyət təbii yolla daha asandır. Lakin bu yalnız yarısıdır.

Araşdırmalar göstərir ki, şəxsiyyət zamanla əhəmiyyətli dərəcədə dəyişə bilər. Valideynlər qalan 50 faizə təsir edə bilərlər.

Əsas üsul şəxsi nümunədir

Sizə aid olmayanı öyrətmək çətindir. Amma Mout-un əsas tövsiyəsi sadəcə qaydalar qoymaq deyil, onların mənasını izah etməkdir.

“Əgər biz uşaqlara qaydaların nədən irəli gəldiyini açıq şəkildə izah etsək, onlar bizim gözləntilərimizi və normalarımızı başa düşür və qəbul edirlər. Bu da qaydalara daha asan riayət etmələrini təmin edir”.