Buna görə də sərt tarif siyasətinin uzunmüddətli olmayacağını düşünürəm

"Əvvəlcə ABŞ-a nə satmamıza və nə qədər satmamıza baxaq. 2024-cü ildə ABŞ-a ixracımız barədə bizim tərəfdən rəsmi statistika hələ təqdim edilmədiyi üçün fərqli rəqəmlər səsləndirilir. Lakin “tradingeconomics” saytının ABŞ-dan verilən məlumatlarına əsaslanaraq, Azərbaycandan 162 milyon dollarlıq məhsul ixrac edildiyi qeyd edilib. Bu məhsullar arasında birinci yerdə 83,17 milyon dollarlıq ixracla alüminium ixracı gəlir. Sonrakı yerlərdə isə növlərinə görə təyin olunmayan mallar 48,36 milyon dollar, silah və sursat, hissələri və aksesuarları 8,18 milyon dollar, maşınlar, nüvə reaktorları, qazanlar 5,54 milyon dollar, dəmir və polad 4,53 milyon dollar, incilər, qiymətli daşlar, metallar, sikkələr 2,51 milyon dollar, gübrələr 2,22 milyon dollar, heyvan mənşəli məhsullar 1,94 milyon dollar, taxta və ağacdan məmulatlar, odun kömürü 1,02 milyon dollar, tərəvəz, meyvə, qoz-fındıq yeməkləri isə 766,91 min dollar təşkil edir".

Redaktor.az xəbər verir ki, bunu iqtisadçı ekspert Eldəniz Əmirov deyib. Onun sözlərinə görə, bu rəqəm 2023-cü illə müqayisədə 10 dəfə çox deməkdir:

"Amma bu artımın davamlı olması demək deyil. Çünki ABŞ Azərbaycanın ixracında tam qeyri-stabil paya sahib olan ölkədir. Buna görə də 2022-ci ildə bu ölkəyə cəmi 90 milyon dollarlıq mal ixrac edə bilmişdik. 2023-cü ildə isə bu da 6 dəfə azalaraq 16 milyon dollar olub.

Hətta 2008-ci ildə Azərbaycanın etdiyi ixracın səviyyəsi fantastik artaraq, 6 milyard dollar olmuşdur. Sonrakı illərdə isə bu rəqəm 1,7 milyard dollara enmişdir. 2013-cü ilə qədər azalaraq bir milyard dolların altında düşmüşdür. 2023-cü ildə isə 16 milyona çatmışdır.

Ümumiyyətlə isə ABŞ-a olan ixracımız Azərbaycanın ümumi ixracı ilə müqayisədə o qədər kiçik rəqəmdir ki, ixrac istiqamətindən ölkəmizə ciddi təsirinin olmayacağını əminliklə demək olar. Çünki ötən il 26,338 milyard dollarlıq ixracımızın cəmi 0,6 faizini təşkil edir. Yəni satdığımız hər 100 dollarlıq məhsulun cəmi 60 senti ABŞ-a düşür. Buna da 10 faizli tarif tətbiq edilməsi hər 100 dollarda 6 sent deməkdir. Bu altı sentin isə ən azı 4-5 senti məhsulun qiymətinə transfer olunacaqdır. Buna görə də kiçik riyazi hesablamalar etsək, görərik ki, 162 milyon dollarlıq ixracın təsirlənməsi 30 min dolları ötməyən bir rəqəmlə ifadə oluna bilər.

Odur ki, ABŞ tarif siyasətinin mənfi tərəfləri Azərbaycanın ixracına deyil, daha çox idxalı istiqamətində olacaqdır. Çünki bu sərt siyasət ABŞ-la ticarət münasibətlərində olan, xammal tədarükü və ixrac edən ölkələrdə qiymət artımlarına gətirib çıxaracaq. Azərbaycanın isə idxaldan ciddi asılılığı olduğuna görə, bu mənfi təsir ilk növbədə ölkəmizə idxal etdiyimiz məhsulların qiymətində özünü biruzə verəcəkdir.

Ümumiyyətlə ABŞ planetin maliyyə sistemində və iqtisadi dayanıqlığında elə bir mövqeyə malikdir ki, orada qanad çalan kəpənək də əksər ölkələrdə külək yaradır. Odur ki, bu küləyin təsiri bütün ölkələrə olacaq. Lakin hazırkı vəziyyətdə ABŞ bilərəkdən multivektoral təsirlərə məqsədli getdiyi üçün bunun mənfi təsirlərini özü də görəcək. Həm daxildə artan qiymətlərdən və inflyasiyadan təsirlənən yerli iqtisadiyyat və insanlar buna etiraz edəcəklər. Həm də qarşı ölkələr də ABŞ-ın tarif siyasətinin qarşısında “güzgü tutacaq”. Bu zaman ABŞ-ın ixracı da zərər görəcək. Buna görə də sərt tarif siyasətinin uzunmüddətli olmayacağını düşünürəm".

Vasif