Çimərliklərdə təhlükəsiz istirahət qaydaları və dənizlərin çirklənmə problemi ÖNƏMLİ MƏLUMATLAR KONKRET

Yay fəslinin ən isti günlərində insanlar çimərliklərə üz tutur, lakin istirahətin təhlükəsiz və sağlam şəkildə təşkili üçün müəyyən normalara əməl olunması vacibdir. Bu qaydalar həm insan sağlamlığını qorumağa, həm də ətraf mühitin çirklənməsinin qarşısını almağa xidmət edir. Həmçinin, dənizlərin ekoloji vəziyyəti və çirklənmə riski də yay mövsümündə xüsusilə aktual mövzulardandır.

Bunu KONKRET.az-a meteoroloq Cavid Hüseynov deyib. Onun sözlərinə görə, çimərliklərdə təhlükəsizliyin təmin olunması və dənizlərin qorunması hər bir vətəndaşın məsuliyyətidir.

Çimərliklər və suətrafı ərazilər kütləvi istirahət üçün aşağıdakı şərtləri ödəməlidir:

Sanitar-gigiyenik normalara uyğun planlanmış olmalı;

Liman qurğularından ən azı 1000 metr məsafədə yerləşməli;

Paltardəyişmə otaqları, kölgəliklər, uşaq meydançaları, içməli su mənbələri, tualet və zibil qabları, velosiped və elektrik nəqliyyatı üçün dayanacaq yerləri, nəqliyyatın keçidini məhdudlaşdıran konstruksiyalar, avtomobil dayanacaqları və videomüşahidə ilə təchiz olunmalıdır.

Eyni zamanda, çimərliklərdə və kütləvi üzgüçülük zonalarında qəza rabitəsi və xilasetmə xidmətlərinin məlumat lövhələri quraşdırılmalıdır. Çimərlik dibi düz, zərif yamaclı, 1.75 m dərinlikdə, sahildən ən azı 15 metr genişliyində və maksimum 5 metr dərinlikdə olmalı, zibil, daş, su bitkiləri və palçıqdan təmizlənməlidir.

Cavid Hüseynov deyib ki, suyun dibi və ətraf mühiti təhlükəsiz və təmiz saxlamaq yalnız texniki məsələ deyil, həm də hər kəsin şəxsi mədəniyyətindən asılı olan məsuliyyətdir.

Üzməyi bacarmayanlar üçün 1.2 metrdən dərin olmayan və xüsusi işarələrlə ayrılmış sahə nəzərdə tutulmalıdır. Burulğanlar, yeraltı su çıxışları olmamalı, axın sürəti 10 m/dəqiqədən artıq olmamalıdır. Hər üzgüçüyə axan suda 5 kv.m, durğun suda isə 10 kv.m sahə düşməlidir. Şezlonqlar bir-birindən 1.5 m məsafədə yerləşdirilməli və hər istifadədən sonra dezinfeksiya olunmalıdır.

Çimərliklərdə quraşdırılan lövhələrdə aşağıdakı məlumatlar yer almalıdır:

Üzgüçülük və günəş vannası qəbul etmə qaydaları;

Xilasetmə texnikası və ilk yardım təlimatı;

Meteoroloji məlumatlar;

Çimərlik və su ərazisinin sxematik təsviri;

Təcili yardım, polis və səhiyyə orqanlarının əlaqə nömrələri.

Aşağıdakılar qadağandır:

Qadağan olunmuş ərazilərdə çimmək;

Suları çirkləndirmək və zibilləmək;

Çimərlik zonalarına avtomobil ilə daxil olmaq;

Spirtli içkilər qəbul etmək;

Təhlükə nişanlarını nəzərə almamaq;

Uyğun olmayan yerlərdən suya tullanmaq;

Xilasetmə avadanlıqlarını məqsədindən kənar istifadə etmək;

Uşaqları nəzarətsiz buraxmaq;

Çimərlikdə heyvanları çimizdirmək və paltar yumaq.

Çimərliklərin dövri təmizliyi çimərlik mövsümündən əvvəl həyata keçirilməlidir:

Bərk tullantıların əl ilə yığılması;

Texnika ilə qumun süzülməsi və dırmıqlanması;

Sahil zonasının yosun, yağ və digər tullantılardan təmizlənməsi;

Şezlonq, çətir, skamya, tualet, soyunub-geyinmə otaqları və digər avadanlıqların yuyucu və dezinfeksiyaedici maddələrlə təmizlənməsi.

Cavid Hüseynov qeyd edib ki, təmizlik işlərinin effektivliyi həm texniki hazırlıqdan, həm də könüllü əməkdaşlıqdan asılıdır.

Bütün işlər fərdi qoruyucu vasitələrlə görülməlidir (əlcək, respirator və s.).

Aparılmış birgə monitorinq və laborator analizlərə əsasən Bakı şəhərinin Buzovna, Zuğulba, Mərdəkan, Şüvəlan, Novxanı, Goradil, Nardaran, Bilgəh və Pirşağı çimərliklərində dəniz suyunun fiziki-kimyəvi və bakterioloji göstəriciləri norma daxilindədir. Bu səbəbdən vətəndaşlara həmin ərazilərdə istirahət etmələri tövsiyə olunur.

Meteoroloqun sözlərinə görə, dənizlərin çirklənməsi problemi yalnız lokal məsələ deyil, geniş miqyaslı ekoloji fəlakətlərə səbəb ola biləcək qlobal təhlükədir. Dənizlərə atılan çirkləndiricilər axınlar vasitəsilə böyük məsafələrə yayıldığından bu məsələ beynəlxalq miqyasda ciddi narahatlıq doğurur.

Xüsusilə neftlə çirklənmə təhlükəlidir. Suyun üzərində plyonka əmələ gətirərək dəniz canlılarını oksigendən məhrum edir və özü də zəhərlidir. Suda cəmi 10-15 mq/kq yağ miqdarı plankton və balıq kürüsünü məhv etməyə yetərlidir. Cəmi 1 ton neft 12 km² dəniz səthini plyonka ilə örtə bilər.

Neftlə yanaşı, dənizə atılan ağır metallar – civə, kadmium, nikel, qurğuşun və digərləri də canlı orqanizmlər üçün son dərəcə təhlükəlidir. Bir çox ölkələr sənaye tullantılarını, qazıntı torpaqları, radioaktiv və partlayıcı maddələri dənizlərə ataraq ekosistemin tarazlığını pozur.

Bu tullantıların dənizdə parçalanma müddəti də çox uzundur:

Tullantı növü Parçalanma müddəti (il)
Alüminium qablaşdırma 50-200
Pivə qutusu 100
Polietilen torba 100-400
Plastik şüşə 200-250
PVC məhsulları 1000-ə qədər
Şüşə butulka 1000 ildən çox

Tullantıların təmizlənməsi üçün qabaqcıl metodlar: filtrasiya, kimyəvi yağıntılar, karbon adsorbsiyası, elektrodializ, distillə, əks osmos, ion mübadiləsi, bataqlıq texnologiyası və s. Hansı üsulun seçilməsi isə tullantı suyun tərkibi və təmizlənmə tələbləri ilə bağlıdır.

Unutmayaq ki, bu qaydalara əməl etmək təkcə şəxsi təhlükəsizliyimiz üçün deyil, həm də təbiətin və gələcək nəsillərin sağlamlığı üçün vacibdir.

Müşviq Tofiqoğlu,
KONKRET.az