Distant təhsil müəllimlə tələbənin monitor arxasında əyləşməsi DEYİL

Azərbaycan Standartlaşdırma İnstitutu (AZSTAND) distant təhsil xidmətlərinin təşkili ilə yeni dövlət standartı qəbul edib.

AZSTAND-ın yaydığı məlumata görə, bu standart distant təhsil xidmətlərinin layihələndirilməsi, göstərilməsi, monitorinqi və qiymətləndirilməsi proseslərini əhatə edir və bu sahədə beynəlxalq normalara uyğunluğun təmin olunmasına xidmət edir.

Yeni standartın tətbiqində əsas məqsəd müasir texnologiyaların imkanlarından istifadə etməklə təhsil sistemində çevikliyi və əlçatanlığı artırmaq, eyni zamanda vətəndaşlara yerindən asılı olmayaraq keyfiyyətli təhsil almaq üçün geniş imkanlar yaratmaqdır.

Ekspertlər deyir ki, bu standartın qəbul olunması hazırda xarici ali məktəblərdən distant formada alınan diplomların avtomatik tanınacağı anlamına gəlmir. Bununla belə, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən təhsil müəssisələri bu standart əsasında distant təhsil xidmətlərini qurmaqla beynəlxalq tələblərə uyğun fəaliyyət göstərə biləcəklər.

Standart xüsusilə əyani təhsilə davam edə bilməyən – rayonda yaşayan, xəstəliyi olan, iş həyatı ilə təhsili uzlaşdırmağa çalışan şəxslər üçün daha əlverişli təhsil imkanları yaradılmasına töhfə verəcək.

Qeyd edək ki, yeni standartın qəbul edilməsi distant təhsil formasının yaradılacağı ilə bağlı müzakirələri yenidən gündəmə gətirib.

Modern.az-a açıqlamasında təhsil eksperti Elmin Nuri deyir ki, yaşadığımız dövr təhsillə bağlı yeni yanaşmalar diqtə edir:

“Təhsil hər zaman özünü inkişaf etdirən proses olduğu üçün bundan qaçmaq mümkün deyil. Dövrün tələbləri özünü ilk növbədə təhsilin üzərində həyata keçirib. İT yanaşmaları, digər formasiyalar biraz yaxından, biraz uzaqdan təhsildə öz əksini tapır. Biz bunun fərqində olmuruq. Bu gün dərsliklərə baxsaq görəcəyik ki, təhsildə mahiyyət xeyli dəyişib. Təhsil artıq əzbərlətmək yox, düşündürmək istəyir. 21-ci əsr həm də onlayn əlaqələr əsridir. Distant təhsil tədris prosesinin məsafədən təşkili deməkdir. Bu gün bütün cəmiyyətlərdə insanlar arası münasibətlər müəyyən qədər onlayn məsafədən təşkil olunursa, bu təhsildən yan keçə bilməz. Gələcəkdə bu daha da çox artacaq. Biz pandemiya dövründə bunu gördük. O dövrdə bu məcburiyyətdən yaranmışdı. Amma əmin olun ki, dünyanın bir çox ölkələrində distant təhsilə münasibət var idi, bu proses başladılmışdı”.

Ekspert qeyd edib ki, pandemiya dövründə distant təhsilə hazır olmadığımızı gördük.

"Məcburi şəkildə təhsil prosesini onlayn təşkil etmək ayrıdır, distant təhsili peşəkar səviyyədə qurmaq, təhsilin onlayn şəkildə tədrisini faydalı şəkildə həyata keçirmək ayrıdır. Mən onlayn tədrislə bağlı bir kitabla tanış oldum. Onlayn tədrisi necə qurmaq, necə faydalı almaq barədə məlumatları özündə ehtiva edirdi. Bu kitaba göz gəzdirəndən sonra mən sözün əsl yaxşı mənasında dəhşətə gəldim. Biz elə bilirdik ki, monitorun arxasında a nöqtəsində tələbə, b nöqtəsində müəllim varsa, distant təhsil var. Amma orada o qədər incəlikləri oxudum ki, sözün yaxşı mənasında təəccübləndim”.

Ekspert bildirib ki, Təhsil haqqında qanunda təhsil formaları əyani, qiyabi və distant olmaqla 3 forma göstərilir:

“İcra prosesində isə ancaq əyani və qiyabi formalar var. Distant təhsilə keçid zəruridir. Əgər zəncirin 3-cü halqası varsa, dördüncü də olmalıdır. Distant təhsil də tədrisin növbəti halqasıdır. Bir müddət əvvəl distant təhsillə bağlı standartlar təsdiq olundu, bu sevindirici haldır. Amma burada sui-istifadə hallarının olması da gözləniləndir. Distant təhsil tədris prosesinin vaxt amilinə xüsusi diqqət yetirilməsini, burada zaman amilinin qorunmasını və paralel olaraq prosesin daha faydalı olunmasını nəzərdə tutan mexanizmdir. Bir şəxs bu faydalılıq mexanizmdən imtina edəcək, sui-istifadə edəcəksə, onun haqqında nəsə deməyə ehtiyac yoxdur. O artıq öz gələcəyini, kadr kimi formalaşmasını, fərddən şəxsiyyətə uğurlu keçid mexanizmini özü məhv etmiş olur. Distant təhsildən insan niyə sui-istifadə etməlidir?!

"Sui-istifadə halları distant təhsilin əsas risklərindəndir"

E.Nuri qeyd edib ki, bu gün yetəri qədər təhsildə sui-istifadə hallarının şahidi oluruq:

“Amma təhsilin mahiyyətini duyan insanlar distant təhsili iki əlli alqışlamalıdırlar. Sui-istifadə hallarının mexanizmini müəyyənləşdirmək üçün ümumiyyətlə distant təhsilin təşkili mexanizmini öyrənməliyik. Bu gün bizim orta və ali təhsil seqmentimizdə distant təhsilin düzgün təşkili və faydalı çatdırılması ilə bağlı nə qədər şəxs biliklidir?! Dediyim kimi, distant təhsil monitor arxasında müəllim və tələbənin əyləşməsindən ibarət deyil. Orada elə incəliklər var ki, təlimlərdə keçirilməlidir. Bu mövzuda xüsusi seminarlar təşkil olunmalıdır. Bu seminarlarda qarşı tərəfin sui-istifadə mexanizmləri araşdırılmalı və qarşısının alınması yolları öyrənilməlidir”.