Elmikütləvi, mədənimaarif, təhsil proqramlarının hazırlanması

Elmi-kütləvi, mədəni-maarif və təhsil proqramları ölkənin güclənməsi baxımından ən vacib faktorlardandır. İlk növbədə ona görə ki, həmin proqramlar inkişaf proqramları hesab olunur. Məhz buna görə də elmi-kütləvi, mədəni-maarif və təhsil proqramlarının hazırlanmasına xüsusi diqqətin ayrılması başadüşüləndir. Bu baxımdan da təsadüfi deyil ki, digər inkişaf proqramları kimi, elmi-kütləvi, mədəni-maarif və təhsil proqramları da dövlətimizin daim diqqət mərkəzindədir.

Azərbaycanda elmi-kütləvi və mədəni-maarif proqramlarının hazırlanması və tətbiqi təhsilin və cəmiyyətin inkişafı baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Ölkəmizdə bu istiqamətdə bir sıra addımlar atılsa da, bu sahədə fəaliyyətlərin həm həcmi, həm də təsir dairəsi kifayət qədər geniş deyil.

Mövzu ilə bağlı Manset.az-a danışan Təhsil Eksperti Kamran Əsədov bildirir ki, elm və təhsil sahəsində inkişafı təşviq etmək üçün elmi-kütləvi proqramların hazırlanması və geniş ictimaiyyətə çatdırılması sistemli şəkildə həyata keçirilməlidir:

“Dünya təcrübəsinə nəzər saldıqda, bu sahədə ən uğurlu modellərdən biri Finlandiyada tətbiq olunur. Finlandiya təhsil sistemi yalnız məktəblərə fokuslanmır, həm də cəmiyyətdə elmi biliklərin və mədəni dəyərlərin yayılması üçün mədəni-maarif layihələr həyata keçirir. Məsələn, elmi muzeylərdə və kitabxanalarda interaktiv təhsil proqramları, açıq ictimai müzakirələr və seminarlar təşkil olunur. ABŞ-da isə mədəniyyət və təhsil proqramlarının inkişafı əsasən qeyri-kommersiya təşkilatları tərəfindən maliyyələşdirilir. Bu proqramlar əhalinin bütün təbəqələrinə yönəlib və müxtəlif mövzuları əhatə edir. Məsələn, Smithsonian İnstitutu ölkə daxilində elmi və mədəni maarifləndirmə işləri görür və milyonlarla insana təhsil resursları təqdim edir. İngiltərədə isə elmi-kütləvi proqramlar BBC kimi media qurumları vasitəsilə geniş auditoriyaya çatdırılır. Bu modellərdən Azərbaycanda da, xüsusən də mədəniyyət və elm sahələrinin inteqrasiyası baxımından istifadə edilə bilər, ”.

Kamran Əsədov hesab edir ki, Müasir mətbuat Azərbaycanda maarifləndirmə proqramlarının təbliğində mühüm rol oynaya bilər:

“Hazırda bəzi televiziya kanalları və onlayn platformalar elmi və təhsil mövzularına diqqət ayırsa da, bu sahədə sistemli fəaliyyət mövcud deyil. Mətbuatda təhsil və mədəniyyət məsələlərinin təbliği üçün daha mütəşəkkil yanaşma tələb olunur. Məsələn, müasir dövrdə sosial medianın təsiri böyükdür və maarifləndirici məzmunun sosial şəbəkələrdə yayımlanması gənclərə daha yaxşı çatdırıla bilər. Bununla yanaşı, təhsil kanallarının yaradılması və ya mövcud kanallarda maarifləndirici proqramların sayının artırılması məqsədəuyğun olardı. Dünya təcrübəsində bu yanaşmanın uğurlu nümunələri mövcuddur. Hindistanın Doordarshan kanalı və ABŞ-ın PBS kanalı maarifləndirmə və təhsili mətbuat vasitəsilə təşviq etməkdə nümunədir".

Təhsil eksperti Kamran Əsədov qeyd edir ki, işğaldan azad olunmuş ərazilərdə elmi-kütləvi maarifləndirmə proqramlarının tətbiqi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir:

“Bu ərazilərdə məktəblərin bərpası, yeni təhsil mərkəzlərinin qurulması və əhalinin maarifləndirilməsi böyük önəm daşıyır. Hazırda bu sahədə müəyyən irəliləyişlər müşahidə olunur, lakin bu irəliləyişlərin daha təsirli və davamlı olması üçün əlavə səylərə ehtiyac var. Məsələn, Qarabağda elmi və mədəni mərkəzlərin yaradılması, bu bölgələrdə yaşayan gənclərin STEAM və digər innovativ proqramlarla tanış edilməsi vacibdir. Ümumilikdə, elmi-kütləvi və mədəni-maarif proqramlarının ölkəmizdə uğurlu həyata keçirilməsi üçün daha geniş koordinasiya, dövlət və qeyri-dövlət sektorlarının əməkdaşlığı, həmçinin dünya təcrübəsindən istifadə edilməlidir. Bu sahədə fəaliyyətlər yalnız paytaxtla məhdudlaşmamalı, regionlara və hətta ən ucqar kəndlərə qədər çatdırılmalıdır. Maarifləndirmə fəaliyyətlərinin həm məzmunu, həm də forması yerli ehtiyaclara uyğun şəkildə planlaşdırılmalı və həyata keçirilməlidir. Beləliklə, bu proqramlar həm təhsil sisteminin keyfiyyətini artırar, həm də cəmiyyətin ümumi maarifləndirmə səviyyəsini yüksəldər”.

GÜLÇİN ASLANLI

6.3.16. Elmi-kütləvi, mədəni-maarif, təhsil proqramlarının hazırlanması;

Bu yazı Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə hazırlanıb.