Firəngiz Əlizadə: Üzeyir Hacıbəylinin irsi hələ də bizə bu fenomenin hər dəfə yeni yeni tərəflərini açır

Milli bəstəkar məktəbinin gələcək inkişafı yeni yaradıcı qüvvələrin axını olmadan mümkün deyil

Bakı, 17 sentyabr, AZƏRTAC

Hər xalqın mədəniyyətinin və incəsənətinin formalaşmasında, inkişafında qabaqcıl fiqur – görkəmli şəxsiyyət böyük rol oynayır. O, gələcək nəsillər üçün ruhlandırıcı və yaradıcı “mayak” rolunda çıxış edir. Belə şəxsiyyətlər bədii düşüncənin istiqamətlərini formalaşdırır, mədəniyyət vektorlarını müəyyənləşdirir və milli incəsənətin daha da inkişafı üçün möhkəm əsas yaradırlar.

Bizim üçün belə görkəmli şəxsiyyət – bəstəkar, maarifçi, Azərbaycan professional musiqisinin banisi Üzeyir Hacıbəylidir. Onun milli musiqi məktəbinin formalaşmasına və Avropa ilə Şərq musiqi ənənələrinin sintezinə etdiyi töhfə Azərbaycan incəsənəti tarixində bənzəri olmayan fenomendir. Bütün şüurlu ömrünü mədəniyyətə xidmətə həsr etmişdir; təkcə yenilikçi əsərlərin yaradıcısı kimi deyil, həmçinin pedaqoq, nəzəriyyəçi və ictimai xadim kimi.

Hacıbəylinin yaradıcılığı haqqında çox yazılıb, amma zəngin tədqiqat ədəbiyyatına rəğmən, onun bədii irsi hələ də yeni, əvvəl görünməyən tərəflərdən özünü göstərməkdədir. Onun əsərlərinə hər yeni tədqiqat, üslubun və bədii fərdiliyin daha dərin qatlarını açır ki, bu da yaradıcılığının tədqiqini alimlər üçün olduğu qədər geniş mədəni ictimaiyyət üçün də sonsuz dərəcədə aktual və maraqlı edir.

Bu fikirləri Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının İxtisas musiqi məktəb studiyasının elmi metodiki işlər üzrə direktor müavini, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Aytənın Baxşiyevanın Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqından sədri, Xalq artisti, AMEA-nın müxbir üzvü, professor Firəngiz Əlizadə ilə müsahibəsində yer alıb. AZƏRTAC müsahibənin bəzi məqamlarını oxucularla bölüşür.

Söhbət zamanı Firəngiz xanım Üzeyir Hacıbəylinin milli bəstəkar məktəbinin formalaşması və inkişafında, eləcə də Azərbaycan musiqişünaslarının fəaliyyətində onun yaradıcılığının xüsusi əhəmiyyətini vurğulayıb. Firəngiz Əlizadə Bəstəkarlar İttifaqının əsas istiqamətləri və indiki təşəbbüsləri barədə geniş danışıb, gənc istedadların dəstəklənməsi məsələsinə diqqət çəkib. Müsahibədə o, musiqi ilə məşğul olmağa başlayanlara qiymətli tövsiyələr verib: milli musiqi irsini dərindən öyrənməyin, peşəkar yanaşma və yaradıcı özünüifadənin vacibliyini önə çıxardıb.

Firəngiz xanım deyib: “Azərbaycan Respublikası Bəstəkarlar İttifaqı ənənəvi olaraq hər il ölkənin peşəkar musiqisinin banisi – Üzeyir Hacıbəylinin şərəfinə keçirilən festivalda iştirak edir. Onun bəstəkar, pedaqoq və ictimai xadim kimi əhəmiyyətini qiymətləndirmək son dərəcə vacib amildir: məhz o, Avropa və Şərq musiqi ənənələrinin inteqrasiyasına yönəlmiş milli bəstəkar məktəbinin təməlini qoymuşdur”.

Elm – yaddaşın əsası kimi

F.Əlizadə qeyd edib ki, festival çərçivəsində hər il bir sıra əhəmiyyətli tədbirlər keçirilir, onların arasında Bəstəkarlar İttifaqının iclas zalında keçirilən elmi konfrans xüsusi yer tutur: “Hər il yeni mövzu seçilərkən düşünülür ki, görəsən, Üzeyir Hacıbəylinin yaradıcılığına nə qədər müraciət etmək olar? Lakin təcrübə aydın göstərir, onun irsi hələ də bizə bu fenomenin hər dəfə yeni-yeni tərəflərini açır. Bu, onun şəxsiyyətinin və yaradıcılığının həqiqətən tükənməz elmi maraq mənbəyi olduğunu göstərir. Hər yeni konfransda Ü.Hacıbəylinin yaradıcılıq irsi barəsində yeni məlumatlar öyrənirsən. Son illərin mövzuları bunun bariz sübutudur. Hər yeni tədqiqat onun şəxsiyyətinin miqyasını və musiqi mədəniyyətinə – yalnız Azərbaycana deyil, dünya kontekstində də təsirini daha dərindən düşünməyə imkan verir. Artıq konfrans materiallarının toplusunun iki cildi nəşr olunub, bu il üçüncü cild çapa hazırlanır. Bütün nəşrlər İttifaqın maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirilir.

Bəstəkarlar İttifaqı yalnız Üzeyir Hacıbəylinin irsi ilə məhdudlaşmır – digər musiqi xadimlərini də fəal olaraq ehtiramla yad edir. Məsələn, ilk dəfə olaraq milli məqamlar nəzəriyyəsini xeyli genişləndirən və Azərbaycan bəstəkar texnikasına yeni nəfəs gətirən Məmməd Saleh İsmayılovun yubileyi təşkil olunub”.

Gənclik – musiqi şüurunun gələcəyidir

F.Əlizadə vurğulayıb ki, bu günlərdə gənc bəstəkarlara dəstək xüsusilə diqqət çəkir: Tair İbişov, Türkər Qasımzadə, Səid Qəni və başqaları – aktiv və tələbata uyğundurlar. Onların əsərləri artıq xaricdə, o cümlədən Almaniyada da ifa olunur.

Söhbətin sonunda Firəngiz xanım deyib: “İstərdim ki, musiqişünasların daha çox fəallıq göstərməsinin zəruriliyini vurğulayım. Təəssüf ki, son illərdə “bəstəkarlıq” ixtisasına qəbul edənlərin sayı xeyli azalıb. Bu, narahatlıq doğurur, çünki milli bəstəkar məktəbinin gələcək inkişafı yeni yaradıcı qüvvələrin axını olmadan mümkün deyil. Bu problemə mütləq ayrıca diqqət yetirilməlidir – musiqişünaslar bu peşəyə marağı qaytarmaq və milli bəstəkar məktəbinin inkişafını qorumaq vəzifəsi qarşısındadırlar. Ona görə gənc musiqiçilərə və tədqiqatçılara müraciət etmək istəyirəm: yazın, cəsarət göstərin, araşdırın! Milli musiqi sizə – ənənələrə hörmətlə və gələcəyə açıq baxışla onu inkişaf etdirməyə hazır olanlara – ehtiyac duyur”.

Nəticə olaraq, qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqı eyni zamanda ənənələrin qoruyucusudur, elmi düşündürmə mərkəzidir və gənc istedadlar üçün platformadır. Onun fəaliyyəti – festivallardan tutmuş gənc bəstəkarlarla əməkdaşlığa qədər – göstərir ki, musiqi mədəniyyəti yaşayır və inkişaf edir, köklərinə sədaqətini saxlayaraq gələcəyə açıqdır.