Gənclərin evlilikdən uzaqlaşması ailə institutunun funksiyasını zəiflədir SOSİOLOQ ŞƏRH ETDİ

"Son illərdə həm Azərbaycanda, həm də qlobal miqyasda gənclərin ailə qurmağa marağının azalması diqqətəlayiq sosial hadisələrdən birinə çevrilib. Bu meyl yalnız fərdi seçimlərlə deyil, həm də cəmiyyətin sosial, iqtisadi və mədəni strukturunda baş verən dərin dəyişikliklərlə sıx şəkildə bağlıdır". Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında yazıçı-kulturoloq Aydın Xan Əbilov deyib.

Onun sözlərinə görə, bu proses ailə institutunun funksional strukturunda dəyişikliklərə gətirib çıxarır. Əvvəllər ailə həm iqtisadi, həm də sosial təminat funksiyasını daşıyırdısa, bu gün gənclər üçün bu funksiyaları texnologiya, dövlət dəstəyi və fərdi müstəqillik mexanizmləri əvəzləyir. Nəticədə, nikahın “zəruri sosial mərhələ” kimi dəyərləndirilməsi zəifləyir və ailə artıq həyatın əsas şərti deyil, fərdi seçimə çevrilir: "İkinci mühüm məqam demoqrafik göstəricilərlə bağlıdır. Ailə qurmağa marağın azalması doğum səviyyəsinin enməsinə, yaşlı əhalinin artmasına və nəsillərarası balansın pozulmasına səbəb olur. Bu, uzunmüddətli perspektivdə əmək bazarına, sosial təminat sistemlərinə və dövlətin sosial siyasətinə ciddi təsir göstərir. Ənənəvi ailə modeli - erkən evlilik, çoxuşaqlılıq və ailə mərkəzli həyat tərzi - yerini fərdi azadlıq, karyera prioriteti və özünüinkişaf kimi yeni dəyərlərə verir. Gənclər artıq ailə qurmaqdan əvvəl maddi və mənəvi müstəqilliyə nail olmağı üstün tuturlar. Bu isə cəmiyyətin fərdiləşməsi prosesini gücləndirir.

Ailə qurmağa marağın azalması tək yaşayanların sayını artırır, qeyri-rəsmi münasibət formalarının yayılmasına səbəb olur və sosial şəbəkələrdə yeni əlaqə modelləri formalaşdırır. Bu vəziyyət, bir tərəfdən, fərdi azadlıqları genişləndirsə də, digər tərəfdən, sosial tənhalığın və psixoloji distantlaşmanın artmasına yol açır. Nəhayət, sosioloji baxımdan bu proses həm də qadın və kişi rollarının yenidən formalaşması ilə bağlıdır. Qadınların təhsildə və iş həyatında fəallığının artması onların sosial statusunu yüksəldir və evlilik qərarını təxirə salmağa səbəb olur. Kişilər arasında isə iqtisadi qeyri-sabitlik, məsuliyyət qorxusu və psixoloji təzyiqlər evlilikdən qaçma hallarını artırır. Yekunda qeyd etmək lazımdır ki, ailə qurmağa marağın azalması nə tam mənfi, nə də müsbət bir tendensiyadır -bu, sadəcə, müasir cəmiyyətin sosial transformasiyasının təbii nəticəsidir. Əsas məsələ odur ki, dövlət və cəmiyyət bu dəyişikliklərə uyğun sosial siyasət formalaşdırsın: gənclərin iqtisadi sabitliyini təmin etsin, ailə institutunu müasir dəyərlərlə uzlaşdırsın və ailə mədəniyyətini yeni reallıqlara uyğun şəkildə təşviq etsin".