Hər şeyi məhv edən HƏŞƏRAT

Bəşəriyyətin rifahını təhdid edən təkcə təbii fəlakətlər və müharibələr deyil. 4-6 santimetr ölçüdə kiçik bir həşərat aclığa və digər xoşagəlməz hadisələrə səbəb ola bilər.

Lent.az xarici KİV-ə istinadla hər şeyi məhv edən həşərat növünü təqdim edir:

Ginnesin Rekordlar Kitabına görə, planetdəki ən dağıdıcı həşərat səhra çəyirtkəsidir. Zərərverici Afrika və Yaxın Şərqdə yaşayır. Təvazökar ölçüsünə baxmayaraq, həşərat vəhşi təbiətə və kənd təsərrüfatına mütəxəssislərin düzəlməz adlandırdığı zərərlər vurur.

Müəyyən hava şəraiti yarandıqda çəyirtkələr kənardan həqiqi buludlara bənzəyən dəstələr kimi toplanır. Belə bir sürüdə nə qədər fərd köçə biləcəyini saymaq mümkün deyil. Böcəklər bir yerə yığıldıqda saatda 15 kilometrə qədər sürətlə hərəkət edirlər.

Külək əlverişli olarsa, sürət 40 kilometrə qədər artır. Zərərvericilərin buludları səhər və ya axşam miqrasiya edir və onların görünüşü yüksək səs-küylü səslə müşayiət olunur. Eyni zamanda, zərərvericilərin bir dalğası digəri, hətta üçüncüsü ilə əvəz olunur.

Çəyirtkələr yollarında görünən hər şeyi məhv edirlər. Qarınqulu zərərverici meyvə və çiçəklərdən tutmuş sərt gövdələrə qədər hər şeyi yeyir. Dişi zərərvericilər ildə 5 dəfəyə qədər nəsil verir və bir dəfəyə qədər 150 yumurta verir. Çəyirtkələrin yayılmasının qarşısını ancaq kimyəvi yolla almaq mümkündür.

Səhra çəyirtkəsi (Schistocerca gregaria) dünyanın ən məşhur və təsirli çəyirtkələrindən biridir. Bu çəyirtkələr, qrup halında hərəkət edərək, böyük kənd təsərrüfatı ərazilərinə ziyan vurmaqla tanınır.

Qrup halında hərəkət etmələri: Səhra çəyirtkələri tək başlarına çox az rast gəlinir. Əksinə, onlar sürü halında bir araya gələrək, çox böyük miqyasda hərəkət edirlər. Bu sürülər bəzən 150 kilometrə qədər uçur və minlərlə hektar sahəni yeyə bilər.

Uçuş bacarığı: Səhra çəyirtkələri çox uzaq məsafələrə uçma qabiliyyətinə malikdirlər. Onlar hava axınlarından istifadə edərək saatda 16 km-ə qədər uçurlar.

Əsasən quru iqlimlərdə yaşayarlar: Bu çəyirtkələr, Səhra bölgəsində, xüsusilə Afrika, Asiya və Yaxın Şərqdə yayılmışdır. Quru və isti hava onları daha yaxşı qidalandırır.

Kütləvi istilik dəyişiklikləri: Səhra çəyirtkəsi sürüsünün davranışları çox vaxt ətraf mühitin dəyişikliklərinə, xüsusilə rütubətin artmasına reaksiya olaraq baş verir. Quru hava şəraiti altında onlar tək-tək hərəkət edir, lakin nəmli şəraitdə sürü halında birləşirlər.

Çox sürətlə böyümək: Səhra çəyirtkəsi sürüləri, hərəkət etməyə başladıqda, adətən bir neçə saat ərzində güclü bir şəkildə böyüyə bilər. Bu böyümə onların bədən ölçüsünün və qanadlarının genişlənməsi ilə əlaqədardır.

Dünyadakı ən böyük kənd təsərrüfatı ziyanvericilərindən biri: Səhra çəyirtkələri çox böyük sahələri yeyib məhv edə bilər. Hər bir sürü təxminən 80 milyon çəyirtkədən ibarət ola bilər və bu sürülər bir gündə 1000 ton bitki yeyə bilər.

Təbiət dəyişiklikləri ilə əlaqəli: Çəyirtkələrin davranışları və sürü halında birləşmələri həm təbiət, həm də insan fəaliyyətləri ilə sıx əlaqəlidir. İqlim dəyişikliyi və insanların kənd təsərrüfatı praktikaları bu çəyirtkələrin yayılmasına təsir göstərə bilər. Səhra çəyirtkələri, həm ekosistemin bir hissəsi olaraq, həm də kənd təsərrüfatına vurduqları ziyana görə maraqlı və təəccüblü bir canlıdır.

Rəng dəyişikliyi: Səhra çəyirtkələri normalda yaşıl və sarı rəngdə olur, amma sürü halında birləşdikləri zaman onların rəngi dəyişir. Bu dəyişiklik, onları təhlükəsiz və qidalanmaq üçün uyğun şərait tapmaq üçün uyğunlaşdırır. Rəng dəyişməsi, həmçinin onların ətraf mühitə uyğunlaşmasını və daha yaxşı yırtıcılardan qorunmalarını təmin edir.

"Çəyirtkə şüşə": Səhra çəyirtkələri, çox sayda birləşərək sürü halında olduqda, ətraf mühitə zərərli ola bilər. Lakin maraqlı bir məlumat var: bəzən bu çəyirtkə sürüləri, döyüşçü quşların qanadlarına yapışaraq yeni ərazilərə köç edə bilər! Yəni, bu çəyirtkələr bəzən "səyahət edərkən" quşlar tərəfindən aparılır.

"Super yeməkçilər": Səhra çəyirtkələri çox güclü yeməkçilərdir. Bir çəyirtkə bir gündə öz bədəninin yarısı qədər yemək yeyə bilər! Həmçinin, onlar həm otları, həm də digər bitki növlərini yeyə bilərlər, bu da onların hər növ ekosistemdə təsir etmələrini asanlaşdırır.