İnsan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi

İnsan hüquqları və azadlıqlarının müdafiəsi, vətəndaşların hüquqi təminatı müasir cəmiyyətlərin əsas prinsiplərindən biridir. Bu sahədə dövlətin rolu, qanunvericilik, hüquq mühafizə orqanları və müstəqil təşkilatlar vacibdir. Azərbaycanda da insan hüquqlarının qorunması və vətəndaşların hüquqi təminatı ilə bağlı müəyyən qanunlar və mexanizmlər mövcuddur.  Bəs, bu istiqamətdə başqa hansı işlər görülür? 

Mövzu ilə bağlı Manset.az-a danışan Millət vəkili Musa Quliyev bildirib ki, Azərbaycanda vətəndaşların hüquq və azadlıqları Azərbaycan respublikasının konstitusiyası ilə təmin olunur:

"İnsan hüquq və azadlıqları bütün cəmiyyətlərdə ən böyük dəyərlərdən biridir. Vətəndaş cəmiyyətinin formalaşmasında, hüquqi demokratik, sivil dövlətin göstəricilərindən biridir. Bu mənada müəllifi ümumilli lider Heydər Əliyev olan müstəqil Azərbaycanın 1995-ci ildə qəbul olunmuş ilk konstitusiyası və həmin dövr üçündə bu gün ki, dövr üçündə dünyanın insan hüquq və azadlıqlarına ən yüksək səviyyədə təminat verən dövlətlərin konstitusiyaları ilə bir səviyyədədir. Hətta bir çoxundanda üstündür. Bunu tək biz demirik. Bunu beynəlxalq ekspertlərdə deyir ki, Azərbaycan konstitusiyasında insanların bütün hüquqları və azadlıqları təsbit olunmuşdur. Onlar həyata keçirilir. Burada siyasi azadlıqlardan və hüquqlardan əlavə iqtisadi, ekoloji, sosial, əmək, tibbi, təhsil və s. hüquqlar və təminatlarda öz əksini tapmışdır. Konstitusiyamızdan irəli gələrək bir çox sahələr üçün çərçivə qanunları qəbul olunub. Konstitusiya normaları daha geniş şəkildə tətbiq olunmaq üçün öz hüquqi əsasını tapmışdır. Eyni zamanda müxtəlif dövrlərdə konstitusiyamıza dəyişiklik olub. Bu dəyişikliklərin hamısıda insan hüquq və azadlıqlarının qorunmasına və dahada genişlənməsinə xidmət etmişdir. Azərbaycan vətəndaşlarının sosial statusundan, irqindən, cinsindən, inancından aslı olmayaraq hamı bərabər hüquq və imkanlara malikdirlər".

Millət vəkili qeyd edib ki, bir çox hallarda Azərbaycana qarşı xüsusən, Qərb dövlətlərində müəyyən qrupların təxribatlarınında şahidi olmuşuq.

"Bu təxribatlar zamanı Azərbaycana təzyiq vasitəsi olaraq, guya siyasi azadlıqların məhdudlaşdırılması, siyasi hüquqların aşağı olması ilə bağlı müxtəlif iddialar irəli sürüblər. Bunların heç bir əsası yoxdur.

İstənilən ölkədə hər hansısa cinayət cəzasız qalmır. Cinayət əməlinə görə hər kəs məsuliyyət daşımalıdır.

Amma bir çox hallarda müxtəlif insanların həbsini hansıki, onların konkret cinayət məcəlləsinin maddələri ilə həbs olunublar, təqsirləndiriliblər. o

Onlarda öz günahlarını etiraf ediblər. Əfv olunmaq üçün ərizələr yazıblar. Səhv etdiklərinidə başa düşüblər. Bunlar zamanında bəzi Qərb institutlarının siyahısında siyasi məhbus kimi qeyd olunub. Bəziləri guya qeyri-hökumət təşkilatlarının, bəziləri müxalif yönlü mətbuat orqanlarının əməkdaşları olduqlarına görə, həbs olunublar. Bunların heç birinin əsası yoxdur. Bir çox hallarda inkişaf etməkdə olan dövlətlərə təzyiq vasitəsi olaraq, insan hüquq və azadlıqları bir təsir vasitəsi kimi seçilir. Bütün bunlara baxmayaraq, Azərbaycanda vətəndaş həmrəyliyi mövcuddur. Vətəndaş həmrəyliyinin təmin edilməsində hər bir insanın hüquq və azadlıqlarının həyata keçməsi mühüm rol oynayır. Yəni, hüquq və azadlıqları məhdudlaşan insanlarda təbii ki, həmrəylikdə ola bilməz. Dövlətinə, rəhbərinə qarşı inamda ola bilməz. Amma Azərbaycanda biz həmişə bunun əksini görmüşük. Xüsusilə 44 günlük müharibədə. Ondan sonra isə ötən il keçirilən prezident, parlament seçkilərində biz vətəndaşlarımızın bu siyasətin necə dəstəklənməsini və davam etməsini istədiklərinin şahidi olmuşuq. Bu il cənab prezidentin sərəncamı ilə konstitusiya və suverenlik ili elan edilib. Bu da bizim qanunlarımıza, konstitusiyamıza, azadlıq və hüquqlarımıza dövlət başçısının böyük diqqətinin ifadəsidir. Eyni zamanda bu il həmdə konstitusiyamızın qəbul olunmasının 30 illiyidir. Bundan sonrada Azərbaycanda vətəndaşların bütün təminatları həyata keçiriləcək, qorunacaq".

Politoloq Taleh Əliyev isə vurğulayıb ki, Azərbaycan respublikasında insan və vətəndaş hüquqlarının əsas təminatçısı Azərbaycan respublikasının konstitusiyası və bu sahəyə aid olan çoxsaylı qanunlar, dövlət proqramları mövcuddur:

"Eyni zamanda ölkə prezidentinin müvafiq fərman və sərəncamları bu sahənin hüquqi tənzimlənməsi həyata keçirilir. İnsan və vətəndaş hüquqlarının qorunması ilə bağlıda dövlət siyasətini həyata keçirən əsas orqanlarda məhkəmə hakimiyyətidir. Apellyasiya və Ali məhkəmə bu istiqamətdə insan və vətəndaş hüquqlarının qorunmasında mühüm rol oynayır. Bununla yanaşı Azərbaycan Ombudsman institutuda vətəndaşların insan və vətəndaş hüquqlarının qorunması istiqamətində mühüm dövlət təhcizatı hesab oluna bilər. Paralel olaraq digər dövlət qurumlarının üzərində həm konstitusiyadan həm də digər qanunlardan və qəbul olunmuş proqramlardan irəli gələn öhdəliklər, vəzifələr müəyyən edilmişdir. Şübhəsiz ki, hər bir sahədə olduğu kimi, bu sahədə də müəyyən axsamalar, vətəndaşları qəbul etməyən hallarda müşahidə olunur. Amma bununla belə Azərbaycanda hüquqi baxımdan vətəndaşlarımızın insan və vətəndaş hüquqlarının qorunması ilə bağlı qanunvericilik bazasını həyata keçirən orqanlar mövcuddur".

Seyranə Quliyeva 

6.3.3. insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi, vətəndaşların hüquqi, siyasi mədəniyyət səviyyəsinin yüksəldilməsi, sosial və siyasi fəallığının artırılması;

Yazı Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə hazırlanıb.