İran İsrail savaşında məqsəd güdənlər RAKURS

Hərbi əməliyyat qonşuları üçün təhlükə yaradır

İsraillə İranın qarşıdurması təkcə Yaxın Şərqdə deyil, onun hüdudlarından kənarda da sabitliyi pozmaq təhlükəsi yaradır, Cənubi Asiya və postsovet məkanına təsir edir. İranın qonşuları risk altındadır və hər bir ölkə öz problemləri ilə üzləşir. İraq şiələrin İranı dəstəkləyən silahlı qiyamının qarşısını almağa çalışarkən, Pakistan və Azərbaycan onlara qarşı açılan informasiya müharibəsi zamanı onları münaqişəyə cəlb etmək cəhdlərinə qarşı mübarizə aparır.

Azərbaycanın neytral mövqe tutduğunu Xarici İşlər Nazirliyinin 13 iyun tarixli bəyənatından da görmək olar: “İsrail Dövləti tərəfindən İran İslam Respublikasının ərazisinə qarşı həyata keçirilmiş hərbi əməliyyatlardan ciddi şəkildə narahatıq. Vəziyyətin gərginləşdirilməsini qəti şəkildə pisləyərək, tərəfləri mövcud fikir ayrılıqlarını yalnız beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə uyğun olaraq, dialoq və diplomatik yollarla həll etməyə çağırırıq. Mülki əhalinin və obyektlərin təhlükəsizliyinin təmin edilməsinin vacibliyini xüsusi olaraq vurğulayırıq. Yaxın Şərqdə vəziyyətin daha da gərginləşməsinin qarşısını almaq məqsədilə diplomatik yollarla təmasların və müvafiq beynəlxalq mexanizmlər çərçivəsində səylərin davam etdirilməsi əhəmiyyət kəsb edir”.

Amma bəzi qüvvələr İrana qonşu olan ökələri də münaqişə iştirakçısı qismində dörmək arzusu ilə müxtəlif yalanlar uydurur, baş vermiş hadisələrdə onların iştirakını sübut etməyə çalışırlar. Azərbaycanla bağlı cəhdlər də az deyil və əsasən media üzərindən aparılan təbliğatda ölkəmizin tərəflərdən birini dəstəklədiyi haqda həqiqətə uyğun olmayan xəbərlər tirajlayırlar. Təbii ki, feyk xəbərləri çevik şəkildə yayan düşmən qüvvələrin müharibə aparan tərəflərlə Azərbaycanı düşmən etmək niyyəti ortadadır. Əlbəttə, bu, təhlükəlidir. Çünki müharibə aparan, yaxud münaqişəyə cəlb olunmuş ölkənin bu xəbərləri araşdırmaq imkanı məhduddur.
İyunun 17-də İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçi ilə İraqın xarici işlər naziri və baş nazirin müavini Fuad Hüseyn arasında telefon danışığı olub. "Sionist varlıq (İsrail) Fars körfəzi regionunu özünə cəlb etməklə müharibəni genişləndirməyə çalışır. İranın mövqeyi aydındır: o, istər coğrafi, istərsə də hər hansı digər ölkə ilə münasibətdə münaqişənin yayılmasını rədd edir. İranın davam edən əməliyyatları müdafiə cavabının bir hissəsi kimi həyata keçirilir, sionist tərəflərə qarşı yönəlmiş digər hücumlara qarşı deyil”. Əraqçı söhbət zamanı bildirib.

AFP-nin iyunun 17-də verdiyi məlumata görə, əhalisinin əksəriyyətini şiələr təşkil edən və ABŞ-la müttəfiq olan İraq hökuməti ölkəni münaqişəyə cəlb etməkdən çəkindirməkdə getdikcə çətinləşir. AFP öz mənbələrinə istinad edərək qeyd edir ki, şiə radikalların İraqdakı hücumlarının hədəfi Amerikanın İraqdakı hərbi bazaları, ABŞ-ın Bağdaddakı səfirliyi və Ərbildəki konsulluq ola bilər. Bu, Tehran üçün son dərəcə əlverişsizdir, çünki ABŞ-ı müharibəyə cəlb etməklə hədələyir. Digər tərəfdən, İraq və Suriyada fəaliyyət göstərən “Kətaib Hizbullah” şiə silahlı qruplaşması artıq “bölgədəki hərbi əməliyyatları yaxından izlədiyini və Birləşmiş Ştatlar İsrail tərəfində müharibəyə girərsə, dərhal Amerikanın maraqlarına və bazalarına qarşı hərəkətə keçəcək” bəyanatını verib.

Pakistan: Öz klubunuzu bədəninizə yaxın tutmaq

Yaxın Şərqdəki qarşıdurma İranın qonşusu olan Pakistanda ciddi sabitliyin pozulması ilə təhdid edir, bu ölkə özünün çoxsaylı problemləri ilə üzləşir və may ayında Kəşmirdə baş verən toqquşmadan sonra Hindistanla yeni münaqişə riski ilə üzləşir.

İsrail və ABŞ Tehranı təslim olacağı ilə hədələyir

“Express Tribune” qəzetinin məlumatına görə, ölkənin İranla həmsərhəd olan cənub-şərqində yerləşən Bəlucistan əyalətinin səlahiyyətliləri təhlükəsizliyi təmin etmək və gözlənilməz insidentlərin qarşısını almaq üçün Qvadar və Pəncqur bölgələrindəki bütün sərhəd-keçid məntəqələrini bağlayıblar (İran-Pakistan sərhədinin uzunluğu 905 km-dir). Pakistan hakimiyyəti də vətəndaşları İrana səfərdən çəkinməyə və ayıq-sayıq olmağa çağırıb. Bundan əvvəl ölkənin xarici işlər naziri İshaq Dar X sosial şəbəkəsindəki səhifəsində 450 pakistanlı zəvvarın İrandan təxliyə edildiyini, həmçinin pakistanlı tələbələrin vətənə təhlükəsiz qayıtması ilə bağlı razılaşmaların əldə edildiyini açıqlamışdı.

Bununla belə, Pakistan İslamabadın İranla münaqişənin şiddətlənəcəyi təqdirdə İsrailə zərbə endirmək üçün Tehrana nüvə silahından istifadə edəcəyini vəd etdiyi iddia edilən məlumatların sızması ilə bağlı qalmaqaldan hələ də yayına bilməyib. "Bizim nüvə potensialımız Pakistan xalqının rifahına və ölkəmizi düşmənlərin düşmən planlarından qorumağa xidmət edir. Biz qonşularımıza qarşı İsrailin bu günlərdə açıq şəkildə nümayiş etdirdiyi hegemon siyasət yürütmürük", - Pakistanın müdafiə naziri Xavaca Məhəmməd Asif sosial mediada yazıb.

Pakistanın müdafiə nazirinin açıqlaması Məqsədli Müşahidə Şurasının katibi və İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun keçmiş rəhbəri general Möhsün Rezayinin İran dövlət televiziyası ilə çıxışında Pakistanın guya Təl-Əviv münaqişəni qızışdıracağı təqdirdə İranı dəstəkləməyə və İsrailə nüvə zərbəsi endirməyə razı olduğunu deməsindən sonra edilib. Pakistan Müdafiə Nazirliyi X sosial media platformasını "Pakistan və onun nüvə proqramına qarşı genişmiqyaslı əlaqələndirilmiş saxta təbliğat kampaniyası"nda ittiham edərək ayrıca bəyanat yayıb. Bəyanatda qeyd olunub ki, X-in sahibi İlon Mask platformanın “regionda ciddi eskalasiyaya səbəb ola biləcək” “dezinformasiya ocağına” çevrilməsindən məsuldur.

Daha əvvəl Pakistanın təhlükəsizlik xidməti İslamabadın qeyri-nüvə başlıqlı ballistik raketləri İrana ötürməsi ilə bağlı mediada yayılan xəbərləri təkzib etmişdi. "Bu cür xəbərlər həqiqətə uyğun deyil və Pakistana qarşı dezinformasiya kampaniyasının bir hissəsidir" deyə pakistanlı bir kəşfiyyat rəsmisi The Nation-a açıqlamasında vurğulayıb.

Azərbaycan sərhədləri açır?

Yaxın Şərq alovunun qığılcımları postsovet məkanına çatıb, İranın qonşusu Azərbaycan üçün çətin sınaq olub. Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov Abbas Əraqçı ilə telefon danışığı zamanı İran İslam Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisinin, digər rəsmi şəxslərin və İran vətəndaşlarının vəfatı ilə bağlı iranlı həmkarına başsağlığı verib. Tərəflər münaqişənin yalnız beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə uyğun olaraq, dialoq və diplomatiya yolu ilə həllinə çağırıblar.

Bundan əlavə, Ceyhun Bayramov vurğulayıb ki, Bakı Azərbaycan ərazisindən üçüncü ölkəyə, o cümlədən qonşu və dost İrana qarşı istifadə imkanlarını qəti şəkildə istisna edir. Bakının tərəflərdən birini dəstəkləməklə Azərbaycanın münaqişəyə cəlb edilməsinin mümkünsüzlüyü ilə bağlı rəsmi açıqlaması Telegram kanallarında yayılan saxtakarlıq axınının qarşısını ala bilməyib. Ən çox yayılanlar isə İslam Respublikasında strateji hədəflərə zərbələr endirmək üçün Azərbaycandan İrana uçduğu iddia edilən İsrail qırıcı və PUA-ları ilə bağlı şayiələr olub. Bu cür spekulyasiyalar Azərbaycanın İsraillə yaxın münasibətdə olması və Mossad kəşfiyyat şəbəkələrinin orada sərbəst fəaliyyət göstərməsi ilə bağlı yayılan feyk xəbərlərlə bağlıdır.

Bakıya qarşı başlayan informasiya müharibəsi fonunda Bakı Rusiya və digər ölkələrin vətəndaşlarını İrandan təxliyə etmək üçün koronavirus pandemiyasından bəri bağlı qalan sərhədlərini açıb. Vladimir Putinin mətbuat katibi Dmitri Peskovun iyunun 17-də verdiyi məlumata görə, rusların İrandan təxliyyəsi Azərbaycanla sərhəddəki keçid məntəqəsi vasitəsilə həyata keçirilir. "Azərbaycanlı dostlarımız da əlverişli şərait yaradırlar, buna görə biz onlara çox minnətdarıq", - Dmitri Peskov əlavə edib.

İyunun 14-15-də Fyodor Bondarçukun çəkiliş qrupu, Rusiyanın xarici nümayəndəliklərinin əməkdaşlarının ailə üzvləri və Çaykovski Simfonik Orkestrinin artistləri də daxil olmaqla, azı 313 Rusiya vətəndaşı İrandan Azərbaycana təxliyə edilib. Rusiyanın mədəniyyət naziri Olqa Lyubimova Telegram kanalında Böyük Simfonik Orkestrinin çıxışını elan edib: “Belə çətin vəziyyətdə köməyə görə minnətdarlıq əlaməti olaraq Bakıda konsert keçirmək qərarına gəldik”. Konsert iyunun 16-da Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında baş tutub. Orkestrin baş dirijoru Arseni Tkaçenko deyib: "Biz xoşbəxtik ki, təsadüfən Bakıya gəldik. Yaşadığımız stressdən sonra oynamaq bizim üçün, musiqiçilər üçün çox vacib idi və təbii ki, Azərbaycana təşəkkür etmək idi".

V.VƏLİYEV