İran narahatdır: Tehran İrəvanın Qərbi qonşuluğuna gətirməsini istəmir

İran nümayəndəsi Paşinyana Cənubi Qafqazda şahmat oyununun qaydalarını izah edib. Bu sözləri rusiyalı politoloq Stanislav Tarasov İran Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi Əli Əkbər Əhmədianın İrəvana səfərini şərh edərkən bildirib. O qeyd edib ki, Yaxın Şərqdəki böyük böhranın sunami dalğaları Cənubi Qafqaza çatır. İran Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi Əli Əkbər Əhmədian Bakı və İrəvana səfər edib. O, Azərbaycan və Ermənistanın ali rəhbərliyi ilə danışıqlar aparıb. Səfər Yaxın Şərqdə və xüsusən də Suriyada baş verən “zorakı hadisələr”lə birbaşa bağlı olub. Ermənipərəst politoloqun fikrincə, İran Ermənistanın Mehri bölgəsinin Azərbaycan tərəfindən tutula biləcəyindən şübhələnir. Tarasov sözlərinə görə, Tehranın Bakıya çəkindirici təsir göstərmək imkanları daha böyükdür, yalnız ona görə ki, Azərbaycan Rusiya ilə birlikdə Şimal-Cənub qlobal geoiqtisadi layihəsinin iştirakçısıdır və Qafqazda geosiyasi sabitlikdə maraqlıdır. Bundan başqa, Bakı regional məsələlərin region dövlətləri tərəfindən həllinin tərəfdarıdır və mübahisəli məsələlərin həlli üçün 3+3 formatını (Rusiya, İran, Türkiyə, Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstan) dəstəkləyir. Burada Tehranın maraqları Bakı üst-üstə düşür. Ermənistan isə başqa məsələdir. “Caliber.az”ın məlumatına görə, Əhmədian İrəvana səfəri zamanı Ermənistana AB-nin müşahidə missiyasından imtina etməyi təklif edib. Bunun qarşılığında isə İrəvana İran qoşunlarının Ermənistan ərazisinə gətirilməsini də əhatə edən hərbi müqavilə imzalamağı təklif edib. Tehranın fikrincə, bu, “xarici hərbi qüvvələrin Ermənistanda olması hesab edilməyəcək və yalnız vəziyyəti sabitləşdirəcək”. Beləliklə, Ermənistan özünü hazır həll variantları olan iki geosiyasi mərkəz arasında tapıb və çətin addımlar atmalı olacaq”. Tarasov o qənaətdədir ki, vəziyyətdən iki çıxış yolu var: Birincisi, Azərbaycanla barışmaq, Türkiyə ilə münasibətləri bərpa etmək və bununla da gələcək neqativ hadisələrdən qorunmaq, ikincisi, AB missiyasının fəaliyyətini məhdudlaşdırmaq:“Məsələ ondadır ki, bu missiya Ermənistan və Azərbaycan sərhədində risklərin azaldılması və sabitliyin bərqərar olunması kimi rəsmi şəkildə bəyan edilmiş funksiyalarını heç vaxt yerinə yetirməyib. Atışmalar olub, lakin missiya heç vaxt bu faktları qeydə almayıb”. Onun fikrincə, Yaxın Şərqlə Cənubi Qafqazda baş verən proseslər arasında sıx əlaqəni az adam təsəvvür edirdi, lakin indi ilk addım atan İrandır: “Ermənistan həqiqətən də ciddi tarixi seçim etməli olacaq. O, bunu nə qədər tez başa düşsə, həm özünə, həm də başqalarına bir o qədər yaxşı olar”.

Politoloq Zeynal Əmrəliyev “Sherg.az”a söyləyib ki, İrəvanın bir tərəfdən özünü Şərq blokuna daxil olan İranla yaxın müttəfiq kimi göstərib, digər tərəfdən isə Qərb blokuna inteqrasiya etməsi rəsmi Tehranda narazılıq yaratdı:

“İran və Ermənistan sərhədlərində Qərbin kontingentinin yerləşdirilməsi üçün hazırlıqlar başlanılır. Eyni zamanda bu yaxınlarda Ermənistan Avropa Birliyinə üzvlüklə bağlı rəsmi şəkildə qanun qəbul edərək prosesə başlayıb. Bu isə İranda ciddi narahatlığa səbəb olan amillərdəndir. Çünki İran Qərbin öz qonşuluğuna gəlməsini istəmir. Nikol Paşinyan iddia edir ki, sözügedən hadisələr təhlükəsizliklə bağlıdır. Yəni Ermənistan təhlükəsizlik məsələlərini həll etmək üçün məhz Qərblə yaxınlaşırlar. İran tərəfi isə təhlükəsizlik məsələlərini öz üzərlərinə götürə biləcəklərini söyləyir. Amma həmin iddialar Nikol Paşinyan hökümətinin bir bəhanəsidir. Ermənistana heç bir tərəfdən təhlükə gözlənilmir. Əksinə olaraq təxribatlara əl atan, kütləvi şəkildə silahlanan və regiondan müxtəlik gərginlik yaradan Ermənistanın özüdür. Sadəcə olaraq 2018-ci ildə Nikol Paşinyan hakimiyyətə gəldikdən sonra açıq şəkildə söyləyirdi ki, Ermənistan Qərb blokuna üzv olmalıdır. Avropa Birliyi də vəziyyəti gərginləşdirmək istiqamətində addımlar atır. Avropadakı qrumlar tamamilə Erməni diasporunun nəzarəti altındadır. Ermənistanın hansı təşkilata üzv olması onun öz işidir. Lakin bu Azərbaycana və yaxud hansısa ikinci dövlətə yönəlməməlidir”.