İşsizlərin nəzərinə: Vacib açıqlama

Ölkədə işsizlikdən əziyyət çəkənlərin sayı çoxdur, hətta diplomlu işsizlər də en qədərdir.

Bölgələrdə boşluqlar var, kənd təsərrüfatı, maldarlıq və s. necə inkişaf etdirmək olar ki, xarici idxala ehtiyac duymadan, həm ölkə iqtisadiyyatında, daxili bazarda canlanma olsun, həm də işsizlik aradan qalxsın.

Məsələ ilə bağlı Tribunainfo.az-a açıqlama verən fəlsəfə elmlər doktoru, iqtisadçı-ekspert Günay Hüseynova bu sahədə vacib proqramların həyata keçirilməsindən və işsizliyi aradan qaldıracaq qurumlardan danışdı.

Ekspertin sözlərinə görə, bütün sahələr iqtisadiyyatla əlaqəlidir. Müəyyən sahələr var ki, özü inkişaf etməsə, ona istənilən qədər kapital ayrılsa da, investisiya da yatırılsa da o sahə passiv qalacaq. Amma Azərbaycanda təhsilə yatırılan kapital ölür. Heç bir inkişaf yoxdur. Köhnə və standart davam edir. İlk növbədə təhsil sektoru inkişaf etməlidir.

Günay Hüseynova bildirib ki, diplomlu işsizlər gəldikdə isə 100 nəfər təhsilini bitirirsə onun maksimum 25 faizi öz sahəsi ilə bağlı çalışır. Yaxud da öz sahəsi olmasa belə, başqa sahədə iş tapıb işləyir. Onlar öz aktivliyi hesabına, bəziləri valideynlərinin hesabına, bəziləri də korrupsiya hesabına işləyir. Digər 75 faiz qızlar marketlərdə kassir, oğlanlar bazarda kartof satır. Çünki güclü təhsil almayıb, inkişaf etməyiblər.

“İş elanların nəzər salsaq, 1-2 il təcrübə tələb edir. Universiteti yeni bitirən tələbə təcrübəni harada toplamalıdır? Bəz şirkətlər isə 3 aydan bir iş elanları saytında yalandan mühasib elanı qoyurlar. Yəni ölkədə müsahib qalmayıb ki? Çünki onlar da öz adamlarını işə sövq edir. Bəlkə işə götürəcəyi qohumundan daha yaxşı bilir. Bu kimi halların sayı günü-gündən artacaq.
Əslində bu barədə dövlətin tədbir görməsi lazımdır. Hər şey təhsildən başlayır. Ölkədə birazdan adam qalmayacaq. Çünki tələbələrin əksəriyyətinin xaricə getmək planı var. Sadəcə, bəzilərinin imkanı yoxdur, bəzilərinin viza problemi var.
Məsələ çoxşaxəlidir. Dövlət nəzarətindən əlavə, kənd təsərrüfatında innovasiya yoxdur. Texnikaların çoxunu biz xaricdən idxal edirik. Lakin qiymətlər o qədər əlçatmazdır ki, artıq kəndlinin büdcəsi yoxdur ki, bu kimi texnikaları alıb kənd təsərrüfatını inkişaf etdirsin. Bununla yanaşı bölgələrdə işsizlik problemi var. Olan-qalan fabrik və zavodlar da bağlanıb. Yeni qurulan şirkətlər, sahələr, sosial layihələr hamısı paytaxt Bakı üçündür. Sosial layihələr əgər bölgələrdə olsaydı, vətəndaşlar çünki müəyyən yaşdan sonra öz kəndinə qayıdırlar. Sosial inkişaf yoxdur deyə, insanlarda da kənd təsərrüfatına maraq yoxdur. Saxlanc anbarları yoxdur. Məmurlar tərəfindən örüş sahələri zəbt olunub. Suvarma problemi var. Kənd təsərrüfatı sahəsində o qədər çətinlik yaranıb ki, burada innovativ inkişaf olmadığı üçün bu da vətəndaşların şəraitinə uyğun olmur, rifahını dəstəkləmir. Ona görə də insanlar paytaxta üz tuturlar. Regionlarda dövlət anbarları yaradılsa, vətəndaşlar üçün daha məqbul olar. Dediklərim bir təklifdir, ancaq inanmıram ki, qarşısı alınsın”.

Dəniz Pənahova