Icma.az
close
up
RU
Milli mətbuatımız milli sərvətimizə, milli qürurumuza çevrilir

Milli mətbuatımız milli sərvətimizə, milli qürurumuza çevrilir

Modern.az saytından əldə olunan məlumata görə, Icma.az məlumat yayır.

Mirzə Fətəli Axundzadənin milli ideya düşüncələrini dərindən əxz etmiş Həsən bəy Zərdabi, Nəcəf bəy Vəzirov, Firudin bəy Köçərli, Cəlil Məmmədquluzadə, Mirzə Ələkbər Sabir, Üzeyir bəy Hacıbəyov, Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, Sultan Məcid Qənizadə, Yusif Vəzir Çəmənzəminli, Abbas Səhhət, Abdulla Şaiq kimi görkəmli maarifçilər öz fədakar fəaliyyətləri ilə milli ideologiyanın təməl cığırlarını açmağa başladılar. Milli özünüdərkin ilk faktlarından biri və bəlkə də ilk təsdiqi 22 iyul 1875-ci ildə Həsən bəy Zərdabinin “Əkinçi”si ilə cücərdi və daha geniş ziyalılar zümrəsini millətin gələcəyini hazırlamaq istiqamətində səfərbər edərək milli ideologiyanın geniş və labüd yoluna çıxardı. “Əkinçi” qəzetində Moskvadan Nəcəf bəy Vəzirov və Əsgər ağa Gorani, Şamaxıdan Seyid Əzim Şirvani və Məhəmmədtağı Əlizadə Şirvani, Dərbənddən Heydəri və Tiflisdən Mirzə Fətəli Axundovun məqalələri və digər yazıları dərc olunurdu. Cəmi 56 sayı işıq üzü görmüş “Əkinçi” mövcud olduğu cəmi iki il ərzində milli dünyagörüşü anlayışının millətin şüuruna gətirilməsi kimi vacib işin başlanğıcını qoya bildi. “Əkinçi” ilə səpilən toxumlardan boy atmış “Ziya”, “Kəşkül”, “Kaspi” kimi milli şüurumuzu yetişdirən və möhkəmləndirən mətbuat orqanları azadlıq ruhunun coşqun burulğanını yaradan dalğalar kimi ictimai- siyasi hadisələrin ildən-ilə güclənən fırtınasına qoşuldular. Əsrin sonuna doğru milli mətbuatımız artıq soydaşlarımızın şüurunda “Azərbaycan milləti” məfhumunun formalaşmasına, geniş kütlələr tərəfindən “müsəlman” olmaqla “Azərbaycanlı” olmaq arasındakı fərqin anlaşılmasına nail oldu və bununla da ictimai-siyasi şüurun inkişafına əhəmiyyətli bir təkan verdi. Bünövrəsi “Əkinçi” ilə qoyulmuş milli mətbuatımız milli oyanışa, milli özünüdərkin şüurlarda daha da möhkəmlənməsi işinə əvəzsiz töhfələr verdi, lakin milli mübarizənin o zaman hələ sonu aydın görünməyən dolanbaclarında imperiya tərəfindən susduruldu. Buna baxmayaraq Həsən bəy Zərdabi, Səid və Cəlal Ünsizadələr, Seyid Əzim Şirvani, Firudin bəy Köçərli, Sultan Məcid Qənizadə, Məmməd Kəngərli kimi milli ideya daşıyıcıları yenicə doğulmuş milli mətbuatın məktəb və ənənəsini yaratmağa nail oldular.

Yeni əsrin əvvəllərindən isə Cəlil Məmmədquluzadə, Məhəmməd ağa Şahtaxtinski, Ömər Faiq Nemanzadə, Üzeyir bəy Hacıbəyov və bir sıra digər maarifçi ziyalılarımızın fədakarlığı sayəsində ənənəni davam etdirməyi öz üzərinə götürən “Şərqi-rus”, “Həyat”, “Açıq söz” qəzetləri və “Molla Nəsrəddin” jurnalı milli şüurun milli dövlətçilik səviyyəsinə inkişaf etdirilməsində və nəhayət, 1918-ci ildə Azərbaycan varlığını dünya miqyasında bəyan və sübut edən milli dövlətçiliyimizin əsasının qoyulmasında misilsiz xidmətlər göstərdilər. Cümhuriyyət dövrünün milli şərəf və milli ləyaqət coşquları ilə ilhamlanan “Azərbaycan” qəzeti körpə dövlətin kövrək ordusu ilə bərabər dövlətçiliyimizin möhkəmlənməsi uğrunda mübarizənin ön sıralarında addımladı.
Fəqət bu da uzun sürmədi. Azərbaycanın müstəqilliyi ilə birlikdə milli mətbuatımızın da müstəqilliyinə son qoyuldu. Azad söz və azad fikir yayıcıları olan azad mətbuat orqanlarımız qapadıldı, onların fəaliyyətinə canını və qanını verməyə hazır olan fədakar yazarlarımız repressiyaya məruz qaldılar.

Mətbuat adı altında isə adı “həqiqət” anlamını versə də, 1912-ci ildən etibarən mövcud olduğu 100 il ərzində bəlkə bircə dəfə də olsun həqiqəti öz səhifələrinə yaxın buraxmayan “Pravda” qəzeti yayımlandı. Daha sonra Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının bütün dünya proletarlarını “kommunizm kabusu” ətrafında birləşməyə çağıran “Kommunist” qəzeti meydana çıxdı. Kommunuzm idellarını ideallaşdırmaqdan başqa bir missiyası olmayan mətbuat azacıq da olsa “azadlıq şərbətini içməyə” nail olmuş bir millətin milli mətbuatı ola bilməzdi.

Beləliklə, azad sözün və bütövlükdə azadlığımızın varlığına son qoyan imperiya milli mətbuatımızı da zindana saldı. Belə bir əsarət zamanında milli ideyalarımız mətbuatdan çəkilərək milli ədəbiyyatımızda, milli incəsənətimizdə, azadlıq aşiqlərinin işıq üzü görməyən memuarlarında özünə yer tapdı. İctimai-siyasi hadisələrə obyektiv münasibət bildirmək imkanının ümumiyyətlə mövcud olmadığı ən çətin zamanlarda – imperiya senzurasının əsarəti altında olan milli mətbuatımız ən azı əhalinin savadlanmasında, milli mədəniyyət dəyərlərimizin qorunmasında və yayılmasında, Azərbaycan dilinin ədəbi dil kimi təkmilləşməsində mühüm rol oynadı və beləliklə də, mədəni-mənəvi sərvətlərimizin unudulmasına imkan verməyərək milli varlıq təməllərimizi qoruya bildi. 1920-ci ildən buxovlanan, qandallanan mətbuatımız düz yetmiş bir il azadlığa çıxmaq üçün yollar aradı, cəhdlər etdi, qurbanlar verdi. “Sözdə azad” sovet mətbuatında azad fikir səsləndirməyə azacıq belə cəhd edənlər “azad və xoşbəxt” ölkənin məhbus dissidentlərinə çevrildilər.

1920-ci ildə endirilmiş bayraq nəhayət ki, 1991-ci ildə bir daha yüksəldi və millətimizlə bərabər milli mətbuatımız da öz azadlığına qovuşdu. Lakin hələ bir müddət imperiya yasasından miras qalmış “Əlahəzrət Senzura” öz varlığını sürdürməklə azad sözün, azad fikrin qarşısına sədd çəkəcəkdi. Yalnız 1998-ci ilin avqust ayında Heydər Əliyevin mətbuat orqanları üzərində senzuranı birdəfəlik ləğv etmək haqqında tarixi qərarı ilə milli mətbuatımız da əsl azadlığa qovuşdu və milli dövlətimiz kimi əbədi, sarsılmaz və dönməz bir müstəqillik yoluna çıxdı.

Bu gün Mətbuatımız azaddır! İstənilən üsulla, cəmi bir bildiriş tərtib etməklə təsis edilə bilən və istənilən mövzuda istənilən fikri istənilən formada cəmiyyətə təqdim etmək imkanı qazanmış milli mətbuatımız, həqiqətən, azaddır. Müasir Azərbaycan mediası çağdaş dünya mediasının ənənələrindən də bəhrələnərək, plüralist, demokratik baxışların, müxtəlif ictimai-siyasi mövqelərin ifadə edilməsinin azad meydanına çevrilmişdir. Bu çox şey deməkdir. Sözü, fikri, düşüncəsi azad olmayan insan Azad İnsan ola bilməz. Söz azadlığı, fikir azadlığı elə insan ruhunun, insan təxəyyülünün özünün azadlığı deməkdir. Məhz Azad Ruhun hakim olduğu mətbuat Millətin və Xalqın milli mətbuatı ola bilər. Bu da günümüzün ən parlaq reallığıdır. Sonsuz və intəhasız azadlığın okeanında bu gün mətbuatımız coşur, sakitləşir, burulğanlar yaradır, fırtınalar qoparır, sevindirir, kədərləndirir. Zaman-zaman müxtəlif rənglər alır, çeşidli-çalarlı refleksiyalar yaradır – təkamül edir.

Mətbuatımızla birgə şüurumuz, zövqümüz, dünyagörüşümüz, həyata baxışımız da cilalanır və qidalanır. Cəmiyyətimizin güzgüsü olaraq mətbuatımız cəmiyyətimizi bizə tanıtdırır, dünyanı bizə, bizi isə dünyaya qovuşdurur. Milli mətbuatımız milli sərvətimizə, milli qürurumuza çevrilir.

Milli Mətbuatımızın yaranmasının 150-ci ildönümü ərəfəsində belə bir qüruru millətimizə yaşadan Həsən bəy Zərdabinin unudulmaz xatirəsini dərin ehtiram hissi ilə rəhmətlə anır, fədakar və vətənpərvər mətbuat nümayəndələrimizə can sağlığı və yeni yaradıcılıq nailiyyətləri arzulayıram!

Cavanşir Feyziyev

Milli Məclisin deputatı

Sonrakı hadisələr barədə daha çox məlumat almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:70
embedMənbə:https://modern.az
archiveBu xəbər 22 İyul 2025 11:43 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see196

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see187

AZAL da yarıtmaz idarəçilik, yoxsa... Təyyarələrdə yaranan problemlər nəylə bağlıdır? (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 09:20see161

Rusiya bankları İran akkreditivlərini qəbul etməyə başlayıblar

20 Oktyabr 2025 15:22see147

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see145

Xaricdə saxta təhsil: Valideynlər xəbərsiz, tələbələr savadsız EKSPERT RƏYİ

21 Oktyabr 2025 05:43see142

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see141

Ərdoğandan Şimali Kiprdə keçirilən prezident seçkilərinin ilkin nəticələrinə reaksiya

20 Oktyabr 2025 00:57see139

“Amazon”, “Snapchat” və “Zoom”da problem yarandı

20 Oktyabr 2025 14:39see135

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

19 Oktyabr 2025 23:19see132

Körpələrdə genetik xəstəliklərin aşkarlanması üçün ölkəyə 300 mindən çox test gətiriləcək

19 Oktyabr 2025 20:14see131

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see131

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see130

İş adamı hava limanında həbs edildi

20 Oktyabr 2025 20:43see128

“Mən ABŞ ı təhlükəyə ata bilmərəm...”

19 Oktyabr 2025 19:18see128

Əməkdar artist Yadigar Muradovun vəziyyəti stabilləşib

19 Oktyabr 2025 18:49see128

Rıbin və həyat yoldaşı öləcəkləri halda tək oğul övladlarına təlimatlar tərtib ediblər...

20 Oktyabr 2025 00:18see127

Oyundan sonra duş qəbul edə bilmədilər Atletiko dan UEFA ya şikayət

21 Oktyabr 2025 00:12see126

Səhər yeməyində turşu yeməyin 5 faydası

21 Oktyabr 2025 02:51see126

Elmar Məmmədyarovdan açıqlama: “Kimin qarın ağrısı varsa, adımı hallandırır”

19 Oktyabr 2025 21:04see125
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri