Namazın əli bağlı və ya açıq qılınması haqda VACİB AÇIQLAMA: Məzhəblərin fərqli baxışları… KONKRET

“Müsəlmanlar arasında namaz zamanı əllərin bağlı və ya açıq olması hər zaman müzakirə mövzusuna çevrilib. Bu məsələ fiqhi mübahisə predmeti sayıldığından, müxtəlif məzhəblər fərqli yanaşmalar sərgiləyir.

Hənəfi, Şafii, Hənbəli və Sələfi məzhəbləri əllərin bağlanmasını sünnət hesab edir. Bu məzhəblərə görə əllərin göbək altında və ya sinə üstündə sağ əlin sol əlin üstünə qoyulması namazın ədəb qaydasıdır, lakin vacib deyil.

Maliki məzhəbi əllərin yana salınmasını sünnət, əlləri bağlamağı isə məkruh sayır. Cəfəri, İbadi və bəzi Zeydi alimləri isə əllərin açıq tutulmasını vacib hesab edir, əllərin bağlanmasını isə namazı pozan əməl kimi qiymətləndirir”.

Bu fikirləri KONKRET.az-a açıqlamasında ilahiyyatçı Tural İrfan bildirib.

“İslam alimləri bildirir ki, bu ixtilaflar namazın əsasını təşkil etmədiyindən, hər iki formada qılınması mümkündür.

Bəziləri əllərin qiyamda bağlanmasının sünnət olduğunu qəbul edərkən, digərləri bunun əksinə, əllərin açıq saxlanmasını vacib və ya müstəhəb sayır.

Məsələnin kökündə isə bu ibadət formasının fiqhə aid olması dayanır. Yəni, bu, İslamın əqidə və kəlam sahəsinə deyil, hüquqi və ibadət yönümlü fiqhi mübahisələr sırasına daxildir. Hər bir fiqh məzhəbi öz hədis qaynaqları və hüquqi metodologiyasına əsaslanaraq bu məsələyə fərqli yanaşır.

Fəqihlərin rəyinə qısa baxış:
• Hənəfi məzhəbi: Əllərin göbək altından bağlanması sünnət hesab olunur. Əlləri açıq qılmaq namaza xələl gətirmir.

• Şafii və Hənbəli məzhəbləri: Sağ əlin sol əlin üstünə qoyularaq göbəkdən yuxarı tutulması sünnətdir. Tərk olunarsa, namaz pozulmaz.

• Maliki məzhəbi: Əlləri açıq tutmaq sünnət, bağlamaq isə məkruh sayılır. Peyğəmbərin bəzi hallarda əllərini bağlaması yorğunluq və ehtiyac səbəbilə izah edilir.

• Cəfəri məzhəbi (şiə fiqhi): Namazda əlləri bağlamaq qadağan sayılır və əlavə hərəkət kimi qəbul edilir. Lakin təqiyyə və məcburiyyət hallarında icazə verilir.

• Zeydi məzhəbi: Fikir müxtəlifliyi var. İmam Zeydin tövsiyəsi ilə əlləri bağlamaq müstəhəb sayılsa da, bu gün Zeydilər əlləri açıq namaz qılırlar.
• İsmaili və İbadiyyə məzhəbləri: Əllərin açıq saxlanması əsas prinsipdir. İbadilərə görə, əlləri bağlamaq namazı pozar.

• Sələfi cərəyanı: Əllərin bağlanması sünnət kimi qəbul olunur. Rəy baxımından Hənbəli fiqhinə yaxın mövqedədirlər”.

İlahiyyatçı qeyd edir ki, İmam Malik, İmam Zeyd, İmam Cəfər Sadiq kimi tanınmış fiqh alimləri, həm Peyğəmbərdən, həm də bir-birindən elm almış şəxslər kimi namazın forması ilə bağlı fərqli yanaşmalar sərgiləyiblər. Əhli Beytə bağlı olan bu şəxsiyyətlərdən bəziləri əlləri açıq saxlamanın daha uyğun olduğunu, bəziləri isə bağlamanın müstəhəb ola biləcəyini vurğulayıblar.

“Tədqiqatçılar və məzhəb araşdırmaçıları arasında geniş yayılmış bir qənaət də ondan ibarətdir ki, Hz. Məhəmməd (s) namazda həm əlləri bağlı, həm də açıq qıldığı hallar olub. Əsas namaz formasının isə əlləri açıq şəkildə olduğu bildirilir. Əllərin bağlanmasının əsasən fiziki zərurət və ya situativ hallarla əlaqəli olduğu qeyd edilir.

Məzhəblərin və cərəyanların bu fərqli yanaşmaları göstərir ki, əlləri açıq və ya bağlı qılınan namazın heç biri avtomatik olaraq batil sayılmır. Heç bir məşhur fiqh alimi namazda əlləri bağlamağı vacib və ya fərz hesab etməyib. Bu da onu göstərir ki, Peyğəmbərin bu əməlinin zaman-zaman tərk olunması da mümkün və məqbul sayılıb”.

T.İrfan vurğulayır ki, namazın forması üzərində israrla mübahisə etmək və bu səbəbdən ümmət arasında parçalanmaya səbəb olmaq İslamın əsas mahiyyətinə ziddir. Çünki ibadətin qəbuledilməsi barədə hökmü yalnız Allah verir. İnsanların hansı formada namaz qılması deyil, səmimiyyəti və ixlası önəmlidir.

“Əslən Musa Peyğəmbərlə bir çoban arasında baş verən məşhur rəvayətdə olduğu kimi, Allah bəndəsinin ona necə yaxınlaşdığına deyil, hansı niyyətlə yaxınlaşdığına baxır.

Namazın zahiri formasından çox, onun mənəvi mahiyyəti və niyyətin saflığı önəmlidir. Kimin namazının qəbul olunub-olunmadığını isə yalnız Allah bilir”.

Aynurə İsmayıl

KONKRET.az