“Ovçuluq təsərrüfatlarının inkişafı üçün xarici təcrübədən istifadə edilməlidir”

Suallarımıza ekoloq Xosrov Musayev cavab verir

-Hazırda Azərbaycanda ovçuluq təsərrüfatlarının ekosistemlərə və təbiətə təsiri ilə bağlı əsas problemlər hansılardır?

- Düşünürəm ki, əgər dövlətin ovçuluq təsərrüfatına dair qanun və qaydalarına ciddi şəkildə əməl edilsə, ətraf mühitə zərər verilməsinin qarşısı alına bilər. Lakin təəssüf ki, bəzi hallarda bu qaydalara tam riayət olunmur və bu da ekosistemlərdə narahatlıq yaradır. Bu səbəbdən, qanunların tətbiqi və nəzarət mexanizmləri daha da gücləndirilməlidir ki, təbiətə mənfi təsirlərin qarşısı alınsın.

-Müasir ovçuluq təsərrüfatlarının idarə edilməsində hansı beynəlxalq təcrübələr tətbiq edilməlidir ki, dayanıqlı və məsuliyyətli ovçuluq təmin edilsin?

- Müasir ovçuluq təsərrüfatlarının idarə edilməsində qardaş Türkiyə kimi ölkələrin təcrübəsindən yararlanmaq çox faydalıdır. Məsələn, Türkiyədə balıq ehtiyatlarının qorunması üçün 15 aprel-31 avqust tarixlərində balıq ovuna qadağa qoyulması çox uğurlu nəticələr verib və balıq ehtiyatlarının artmasına səbəb olub. Bu cür beynəlxalq təcrübələri Azərbaycanda da tətbiq etmək vacibdir. Bununla həm resursların qorunmasına, həm də davamlılıq prinsipinə uyğun hərəkət etmək mümkündür. Beynəlxalq əməkdaşlıq və təcrübə mübadiləsi bu sahədə mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

-Azərbaycanın qanunvericiliyi ovçuluq təsərrüfatlarının fəaliyyətini nə dərəcədə effektiv tənzimləyir və hansı sahələrdə hüquqi islahatlara ehtiyac var?

- Azərbaycanın ovçuluq təsərrüfatları haqqında qanunvericiliyi kifayət qədər geniş və əhatəlidir. Əgər bu qanunlar tam şəkildə icra edilərsə, effektiv nəticələr almaq mümkündür. Lakin bəzi sahələrdə hüquqi islahatlara ehtiyac ola bilər, məsələn, qanunların tətbiqi mexanizmlərinin daha da təkmilləşdirilməsi və nəzarət mexanizmlərinin gücləndirilməsi. Bu sahədə cəzaların səmərəliliyini artırmaqla yanaşı, maarifləndirmə işləri də genişləndirilməlidir.

-Ovçuluq təsərrüfatlarının ətraf mühitə vurduğu ziyanı minimuma endirmək üçün hansı ekoloji siyasətlər və tədbirlər həyata keçirilməlidir?

- Ətraf mühitin qorunması üçün ilk növbədə maarifləndirmə işləri daha geniş şəkildə həyata keçirilməlidir. Ovçuluq təsərrüfatları ilə məşğul olanlar ekoloji tarazlığı pozan hər hansı bir fəaliyyətlə məşğul olduqda, bu zərərin dərhal aradan qaldırılması vacibdir. Bunun üçün isə ekoloji kompensasiya tədbirləri tətbiq edilməlidir. Eyni zamanda, cəza tədbirlərinin tətbiqi ilə yanaşı, maarifləndirmə tədbirləri də həyata keçirilməlidir ki, bu da həm cəmiyyətin, həm də ovçuların məsuliyyətini artırar.

-İqlim dəyişikliyi və digər ekoloji faktorlar ovçuluq təsərrüfatlarına necə təsir edir və bu dəyişikliklərə uyğunlaşmaq üçün hansı addımlar atılmalıdır?

- İqlim dəyişikliyi, qlobal istiləşmə və digər anomal hava hadisələri ovçuluq təsərrüfatlarına ciddi təsir edir. Məsələn, anomal soyuq və ya isti hava şəraiti heyvanların təbii yaşayış yerlərini dəyişdirə bilər. Buna görə də, ovçuluq təsərrüfatlarının iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşdırılması üçün tədbirlər görülməlidir. Şəraitin dəyişən mühitə uyğunlaşdırılması, həmçinin ovçuluq təsərrüfatlarında ekoloji tarazlığın qorunması üçün adaptasiya tədbirləri çox vacibdir.

-Azərbaycanda ovçuluq təsərrüfatlarının iqtisadi inkişafı üçün hansı strategiyalar tətbiq olunmalıdır ki, həm də təbiətin mühafizəsi balanslaşdırılsın?

- İqtisadi inkişafla ətraf mühitin qorunması arasında balansın saxlanılması çox vacibdir. Bunun üçün birinci növbədə strateji planlaşdırmaya diqqət yetirilməlidir. Ovçuluq təsərrüfatlarının iqtisadi cəhətdən rentabelli işləməsi təmin edilməli, lakin eyni zamanda təbiətin qorunmasına yönələn tədbirlər də gücləndirilməlidir. Məsələn, ovçuluq təsərrüfatlarının fəaliyyəti zamanı ətraf mühitə zərər verməmək üçün müəyyən ekoloji normativlər tətbiq olunmalı və nəzarət edilməlidir. Bu, davamlı iqtisadi inkişaf və təbiət mühafizəsi üçün əsas şərtdir.

-Qanunsuz ovçuluğa qarşı mübarizədə hansı texnoloji və hüquqi üsullar daha effektiv ola bilər?

- Qanunsuz ovçuluğa qarşı mübarizədə maarifləndirmə işləri və inzibati tədbirlərin birgə tətbiqi çox səmərəli ola bilər. Eyni zamanda, texnoloji vasitələrin istifadəsi, məsələn, dronlar və ya digər monitorinq vasitələri qanunsuz ovçuluğun qarşısını almaqda böyük rol oynaya bilər. Hüquq mühafizə orqanları bu işdə fəal iştirak etməli və Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin əməkdaşları ilə sıx əməkdaşlıq etməlidir. Səmərəli cərimə və cəza mexanizmləri isə qanunsuz ovçuluğun azaldılmasında əsas vasitədir.

-Ovçuluq təsərrüfatlarında heyvanların populyasiyasının tənzimlənməsi hansı prinsiplərə əsaslanmalıdır ki, davamlılıq təmin edilsin?

- Heyvan populyasiyasının tənzimlənməsi bioloji müxtəlifliyin qorunması, ekoloji sistemin tarazlığı və ov təsərrüfatlarından səmərəli istifadə prinsiplərinə əsaslanmalıdır. Həmçinin, heyvanların yaşayış mühitinin və miqrasiya yollarının qorunması vacibdir. Belə prinsiplər əsasında, həm təbiətin tarazlığı, həm də ovçuluq təsərrüfatlarının davamlı inkişafı təmin edilə bilər. Eyni zamanda, ovçuluğun qadağan olunduğu dövrlərə ciddi riayət olunmalıdır ki, heyvanların təbii artım dövrü pozulmasın.

-Ekoturizm və ovçuluq təsərrüfatları arasında hansı sinerjilər yaradıla bilər ki, həm ekosistemlər qorunsun, həm də iqtisadi fayda əldə olunsun?

- Ekoturizm və ovçuluq təsərrüfatları arasında sinerji yaratmaqla həm təbiət mühafizəsi təmin oluna bilər, həm də iqtisadi gəlir əldə edilə bilər. Bu cür sinerji təbiətin gözəlliklərini və heyvan populyasiyasını qoruyarkən, turizmin inkişafını da dəstəkləyər. İnsanlar az ayaq dəymiş təbiət ərazilərinə səfərlər edərək həm ekosistemlərlə tanış olar, həm də ovçuluq təsərrüfatlarına gəlir qazandırar. Bu balansın düzgün qurulması ilə hər iki sahədə dayanıqlı inkişaf mümkündür.

- Ovçuluq təsərrüfatlarının gələcəkdə dayanıqlı inkişafı üçün ekspert olaraq hansı prioritetləri görürsünüz və hansı dəyişikliklər zəruridir?

- Gələcəkdə ovçuluq təsərrüfatlarının dayanıqlı inkişafı üçün müasir tələblərə cavab verən infrastruktur və idarəetmə modelləri yaradılmalıdır. Beynəlxalq təcrübənin tətbiqi və yeni texnologiyaların istifadəsi ilə bu sahənin daha da inkişaf etdirilməsi mümkündür. Prioritet olaraq, ovçuluq təsərrüfatlarında ekoloji tarazlığın qorunmasına və resursların davamlı istifadəsinə yönələn strategiyalar hazırlanmalıdır.

QEYD: Müsahibə Azərbaycan Respublikası Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyələşdirdiyi və “Pragma” Sosial İnkişafa və Ekologiyanın Qorunmasına Dəstək İctimai Birliyi Tərəfindən həyata keçirilən “Ovçuluq təsərrüfatlarına ictimai nəzarət: sosial-ekoloji layihə” çərçivəsində hazırlanıb.